اسپند یک گیاه است که به علت خواص طبیعی و کاربردهای آن در طب سنتی و غذایی، مورد توجه قرار گرفته است. اسپند دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده است که می‌تواند در درمان التهابات و عفونت‌های مختلف، مانند التهاب‌های مفصلی و عفونت‌های دستگاه تنفسی، مؤثر باشد.
به گزارش چشمک، مصرف اسپند می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در پیشگیری از بیماری‌های مختلف مؤثر باشد.
گیاه اسپند
اِسپَند،[2] اسفند، اسپند معمولی (نام علمی: Peganum harmala) گیاهی است علفی و چندساله از تیره قره‌داغیان که معمولاً در خاک نمک‌دار مناطق معتدل بیابانی و مدیترانه‌ای می‌روید. به آن سپند، سدابِ سوری، سِداب آفریقایی یا هارمِل هم گفته‌اند.
از آنجا که خوردن آن باعث بیمار یا تلف شدن دام می‌شود، در شماری از کشورها علف هرز مضر شناخته می‌شود. استفاده از این گیاه در طب سنتی خاورمیانه و شمال آفریقا رایج است.آلکالوئید موجود در گیاه، ازجمله دانه‌ها، توهم‌زا است. احتمالاً به دلیل وجود یک بازدارنده مونوآمین اکسیداز.
خواص اسپند
اسپند حاوی فلاونوئیدهایی است که خاصیت ضدالتهابی دارند. همچنین این گیاه خواص ضد میکروبی و ضد پلاسمودیایی دارد و با خواص آنتی‌اکسیدانی خود به مهار رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. اسپند حاوی الکالوئیدهایی است که می‌توانند خواص ضدسرطانی داشته باشند.
خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی آن هم می‌تواند از عفونت‌های قارچی و باکتریایی جلوگیری کند. از این گیاه برای افزایش قاعدگی و پاکسازی استفاده می‌شود اما اگر باردار هستید باید با احتیاط از آن استفاده کنید چون می‌تواند باعث سقط جنین شود.
خواص اسپند برای پوست و مو
معمولا از روغن اسپند برای ساخت صابون و لواز آرایشی استفاده می‌شود اما هیچ وقت به صورت مستقیم روی پوست استفاده نمی‌شود چون خواص سمی شدیدی دارد. اما استفاده از روغن آن در تولید محصولات زیبایی و بهداشتی مزایایی که در ادامه می‌خوانید را برای پوست به همراه دارد.
ضد قارچ
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم اسپند خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی دارد و می‌تواند تا حدی از پوست در برابر اگزمای ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس (نوعی باکتری) و سایر عفونت‌ها محافظت کند. با توجه به شدت عفونت، می‌توان از روغن آن به صورت مستقیم روی پوست استفاده کرد و از خواض ضد عفونت و ضد خارش آن استفاده کرد. البته این کار را باید فقط با توصیه‌ی یک متخصص انجام دهید.
شفافیت پوست
اسپند می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های پوستی را کاهش داده و با مهار رادیکال‌های آزاد از پوست در برابر آسیب‌های اشعه‌ی UV محافظت کند. همچنین می‌تواند مانع خونریزی شده و زخم‌ها را التیام بخشد.
از بین بردن شپش
اسپری کردن عصارهی اسپند روی پوست و مو می‌تواند شما را از شر شپش خلاص کند. همچنین انگل‌های مزاحمی که لای موها یا روی پوست شما خانه کرده‌اند و شما را به خارش می‌اندازند از بین می‌برد. پس اگر چند شبی را در محیط طبیعی مثل جنگل یا مکان‌هایی که به تمیز بودن آن‌ها شک دارید گذراندید، از عصارهی این گیاه غافل نشوید.
سلامت پوست و مو
با کمک روغن اسپند یک اسپای آب گرم بسازید و از مزایای آن برای داشتن پوستی نرم و موهایی درخشان استفاده کنید.
خواص اسپند برای سلامتی
اسپند علاوه بر تأثیراتی مثبتی که بر پوست و مو می‌گذارد، می‌تواند بر سلامت عمومی بدن هم تأثیرگذار باشد. در ادامه 6 مزیت عمده‌ی این گیاه برای سلامتی بدن را می‌خوانید.
آرامش‌بخش
اسپند به دلیل خواص آرام‌بخشی که دارد می‌تواند در تسکین حمله‌های عصبی و صرع مؤثر باشد. نوروتوکسین موجود در این گیاه باعث کاهش حساسیت نسبت به مسائل اطراف شده و به آرامش اعصاب کمک می‌کند.
حشره‌کش
حشراتی مثل سوسک، پشه و مگس بیماری‌های زیادی را با خود به همراه دارند. دود ناشی از سوختن اسپند این حشرات را از محل فراری داده و محیطی پاک را برای شما فراهم می‌کنند. شما می‌توانید اسپند را در اسپند سوز یا منقل آتش بریزید یا با کمک اسپند سوز دانه‌های آن را آتش بزنید تا دود آن در فضا بپیچد. اگر به گیاه اسپند دسترسی ندارید می‌توانید از عود صنعتی اسپند برای این کار استفاده کنید.
ضد باکتری
خواص ضد باکتریایی اسپند مانع از ایجاد عفونت شده و عفونت‌های باکتریایی موجود را هم از بین می‌برد. اگر با عفونت‌های مجاری ادرار و روده درگیر هستید می‌توانید از آن برای تهیه‌ی دمنوش استفاده کنید.
همچنین دم‌کرده‌ی اسپند از ما در برابر مسمومیت غذایی و سالمونلا (باکتری موجود در مرغ و تخم‌مرغ که باعث مسمومیت می‌شود) محافظت کند. البته فراموش نکنید که مثل هر داروی گیاهی دیگری، قبل از مصرف حتما درباره‌ی آن با پزشک مشورت کنید.
ضد اسپاسم
اگر از دردهای عضلانی رنج می‌برید اسپند می‌تواند به کاهش درد شما کمک کند. این گیاه به شکل معجزه‌آسایی دردهای عضلانی، دردهای قاعدگی و اضطراب را کاهش می‌دهد. همچنین از آن می‌تواند برای کاهش درد رگ‌به‌رگ شدن اندام‌ها و آسیب‌های استخوانی استفاده کرد.
ضد التهاب
مصرف منظم روزانه 1 تا 2 فنجان دمنوش گیاهی اسپند به کاهش سفت شدن ماهیچه‌ها، تسکین درد مفاصل و کاهش التهاب ناشی از آرتریت کمک می‌کند.
دارویی با خاصیت از بین بردن سموم
اسپند به‌عنوان یک ماده‌ی سمی هم شناخته می‌شود و اثرات ناشی از سم نیش مار و نیش برخی حشرات که از دسته‌ی نوروتوکسین‌ها (زهر فلج کننده‌ی اعصاب) هستند را کاهش دهد اما هیچ اثری روی هموتوکسین‌ها (سم از بین برنده‌ی گلبول‌های قرمز خون و ضد انعقاد قوی) ندارد.
عوارض جانبی
خوردن اسپند به هر شکلی (دانه، عصاره، روغن) باعث مسمومیت می‌شود اما اگر به میزان مناسب و زیر نظر متخصص مصرف شود می‌تواند خواص سلامتی و درمانی بی‌شماری به همراه داشته باشد. اگر به اشتباه میزان زیادی اسپند مصرف کنید با عوارض جانبی ذکر شده در لیست زیر مواجه می‌شوید و باید به‌سرعت به مرکز درمانی مراجعه کنید.
افزایش حساسیت به قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- سرگیجه
- بثورات جلدی
- اسپاسم
- تغییرات خلق‌وخو
- بی‌خوابی
- تحریک معده
البته مصرف این گیاه می‌تواند عوارض جانبی شدیدتری را هم با خود به همراه داشته باشد.
- وارد کردن آسیب شدید به کبد و کلیه؛ افراد مبتلا به مشکلات کلیوی و کبدی نباید از هیچ دارو یا غذایی که در آن اسپند به کار رفته است استفاده کنند.
- ایجاد مشکل در دستگاه گوارش؛ اگر افراد مبتلا به مشکلات معده و روده، مثل کولیت یا زخم معده یا بیماری‌های التهابی روده، هستند استفاده از اسپند مشکل آن‌ها را تشدید می‌کند.
- سقط جنین؛ مصرف اسپند به هر شکلی در هر زمان از دوران بارداری باعث سقط جنین می‌شود و مادر را با مشکلات جدی و حتی خطر مرگ مواجه می‌کند.
سخن پایانی
مزایای مصرف اسپند متنوع و فراوان است. این گیاه سرشار از موادی مثل آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها است که برای بدن بسیار مفید هستند. مصرف آن ممکن است به بهبود خواب، تسکین دردهای عضلانی و کاهش التهاب کمک کند. همچنین این گیاه با خواص ضد باکتریایی خود سلامت پوست و مو را تامین می‌کند.
اسپند حشره‌کش طبیعی است و نگهداری از بوته‌ی آن در باغچه یا سوزاندن دانه‌های خشک آن حشرات را فراری می‌دهد. البته مصرف بیش از حد و مصرف مستقیم آن باعث مسمومیت می‌شود. پس فراموش نکنید که نباید بدون مشورت متخصص و پزشک از این گیاه استفاده کرد. ممکن است شما با هدف سلامتی به سراغ این گیاه بروید اما عوارضی که برای سلامتی شما دارد باعث ایجاد آسیب‌هایی شود که هرگز قابل جبران نباشند.
