باستان‌شناسان نگاه دقیق‌تری به قدیمی‌ترین شلوار جهان که از حوضه تاریم چین پیدا شده بود، انداختند. با کمک طراحان مد، آنها تشخیص دادند که شلوار از تکنیک‌های بافتنی مختلفی استفاده می‌کند تا پوشنده بتواند به راحتی سوار بر اسب شود.
به گزارش راز بقا، در اوایل دهه 1970، باستان‌شناسان چینی با بقایای مومیایی‌شده حدود 500 نفر مواجه شدند که بیش از 3000 سال پیش در گورستان یانگهای، واقع در حوضه تاریم، آرام گرفته بودند.
در این حوضه باستانی، یک بدن به طور خاص توجه محققان را به خود جلب کرد؛ نه تنها به این دلیل که به طرز بی‌عیب و نقصی حفظ شده بود، بلکه به این دلیل که حتی پس از گذشت این همه مدت، هنوز لباس بی عیب و نقصی بر تن داشت.
مرد تورفان، که از نام شهر نزدیک چین به همین نام نامگذاری شده بود، با بهترین لباس یکشنبه خود، پانچو، چکمه‌های چرمی نرم و پیشانی‌بند پشمی که با دیسک‌های برنزی و صدف‌های دریایی تزئین شده بود، به قبر رفته بود.
این جسد مومیایی شده حتی در مقایسه با فراعنه مصر هم لباس زیباتری داشت. از همه قابل توجه‌تر، شلوار مرد تورفان بود که از دو تکه ساق مخروطی تشکیل شده بود که در بالا با یک تکه فاق به هم متصل می‌شدند که به نظر می‌رسد تحرک بالایی را برای پوشنده فراهم می‌کند. طراحی به اندازه شلوار جین امروزی و کارخانه‌ای پیچیده و به همان اندازه بادوام بود.
منشاء شلوار مرد تورفان کجاست؟
اعتقاد بر این است که شلوار مرد تورفان (Turfan) با قدمت حداقل 3200 سال قدیمی‌ترین شلواری است که تاکنون کشف شده است و به محققان تخمین تقریبی از زمان اختراع این تکه لباس ضروری را می‌دهد.
ساینس نیوز گزارش داده: «پیش از این، اروپایی‌ها و آسیایی‌ها لباس‌های مجلسی، روپوش، تونیک، توگا می‌پوشیدند یا همان‌طور که روی بدن 5300 ساله مرد یخی اوتزی مشاهده شد، ترکیبی سه‌تکه از کمربند و پاچه‌های تکی به عنوان شلوار وجود داشت.»
مُد یکی از جنبه‌های کلیدی تاریخ بشر است، اما منشأ و اهمیت آن اغلب نادیده گرفته می‌شود.
علاوه بر این، بیشتر منسوجات خیلی زود از بین می‌روند و برای باستان‌شناسان بسیار چالش‌برانگیز است که تصویر واضحی از چگونگی شکل‌گیری روند مد در دنیای باستان ترسیم کنند.
با این‌حال، مد یک امر جهانی فرهنگی است و تکامل لباس‌های اولیه چیز‌های زیادی در مورد افراد، از ایده‌های پشت اعمال فرهنگی و مذهبی تا حرکت‌شان در مناطق مختلف جهان به ما می‌گوید.
قدیمی‌ترین شلوار جهان چطور ساخته شد؟
تعیین زمان ساخت شلوار مرد تورفان بسیار ساده‌تر از تعیین نحوه ساخت آن است. تاریخ‌گذاری کربن و سایر اشکال تجزیه و تحلیل می‌توانند تخمین‌های سنی نسبتاً دقیقی را به ما ارائه دهند، اما خود اتم‌ها، چیزی در مورد تکنیک‌ها یا تأثیراتی که صنعتگران باستانی برای کنار هم گذاشتن آنها برای ایجاد یک شلوار به آنها تکیه می‌کردند، آشکار نمی‌کنند.
به همین منظور، مایک واگنر (باستان شناس) تیمی شبیه به انتقام‌جویان متشکل از زمین‌شناسان، شیمی‌دانان و طراحان مد را گرد هم آورد تا به مد افسانه‌ای مرد تورفان نگاه دقیق‌تری داشته باشد. هدف آنها مطالعه روش‌های بافت به منظور بازسازی فرآیند تولید اولیه و کشف بزرگترین راز‌های لباس بود.
تیم واگنر یافته‌های تحقیقاتی خود را در شماره مارس 2022 پژوهش باستان‌شناسی در آسیا ارائه کرد.
به طور خلاصه، آنها متوجه شدند که شلوار مرد تورفان با کمک یک وسیله ساخته‌شده و صنعتگران آن از چهار تکنیک مختلف بافت استفاده می‌کنند. دو مورد از این شلوار‌ها منحصر به فرد هستند. آنها را «دوقلوی پود یانگهای» و «ملیله جناغی بوتر یانگهای» می‌نامیدند.
محققان واگنر با مشاهده اینکه پارچه شلوار مرد تورفان هیچ نشانه‌ای از برش یا بافتن ندارد، حدس زدند که شلوار به جای دوختن به هم بافته شده است. ظن آنها به زودی درست از آب درآمد. بررسی اولیه لباس باستانی نشان داد که قسمت‌هایی از شلوار با تکنیکی به نام بافت جناغی بافته می‌شد.
به گزارش راز بقا، پارچه جناغی نوعی بافت نساجی است که یک الگوی مورب از دنده‌های موازی ایجاد می‌کند، پارچه را سفت‌تر و کشسان‌تر می‌کند، بنابراین به پوشنده امکان تحرک بیشتر می‌دهد. با توجه به اینکه مردم دفن شده در یانگهای به فرهنگ گله داران و اسب سواران تعلق داشتند، این کشف چندان شگفت آور نیست.
با این حال، شگفت‌انگیز این است که بافت پارچه‌های جناغی در زمان تولید شلوار مرد تورفان یک نوآوری داشت.
به گفته کارینا گرومر، باستان شناس نساجی از موزه تاریخ طبیعی وین، قدیمی‌ترین شواهد فسیلی شناخته‌شده از بافت جناغی از تکه‌های پارچه بافته‌شده از یک معدن نمک در اتریش به دست آمده است که بسیار دور از حوضه تاریم چین است. تخمین زده می‌شود که این منسوجات حداقل 200 سال قدیمی‌تر از شلوار مرد تورفان باشد.
شلواری مثل شلوار جین امروزی
شلوار مرد تورفان از حوضه تاریم چین که محل نگهداری بقایای انسان‌های باستانی است، پیدا شد.
نادر بودن بافت جناغی سؤالات مهمی را در مورد تأثیرات فرهنگی ایجاد می‌کند که ممکن است این صنعتگران باستانی چینی را آگاه کرده باشد.
شلوار جین مدرن امروزی که به دلیل ماندگاری مورد احترام است، از همین تکنیک استفاده می‌کند. گرومر که بخشی از مطالعه واگنر نبود، اما چند سال پیش این لباس را مطالعه کرد، به ساینس نیوز گفت: «این یک کالای مبتدی نیست. این شبیه شلوار رولزرویس است!»
برای پارچه دور زانو از نوع متفاوتی از بافت که به ملیله بافی معروف است استفاده می‌شد. در مقایسه با بافت پارچه جناغی، ملیله‌بافی لایه ضخیم‌تری از پارچه ایجاد می‌کند که در این مورد برای محافظت از مفاصل فرد هنگام سوار شدن بر اسب استفاده می‌شود.
در نهایت، سومین روش بافت در حاشیه بالایی شلوار استفاده شد که باعث ایجاد یک کمربند محکم، اما قابل انعطاف برای نگه داشتن شلوار در جای خود شده است.
در حالی که طراحان مد به راحتی می‌توانستند الگو‌های بافندگی را تشخیص دهند، از تجهیزاتی که صنعتگران آن‌زمان استفاده می‌کردند بی‌اطلاع بودند. هیچ ابزار بافندگی هرگز در یانگهای یا نزدیک آن یافت نشد و تا به امروز باستان شناسان هیچ ایده‌ای ندارند که یک ماشین بافندگی باستانی از این منطقه می‌تواند شبیه به چه شکلی باشد. آنها فقط حدس‌وگمان‌هایی در این رابطه زده‌اند.
دوختنِ گذشته به یکدیگر
باستان‌شناسی نساجی معنای جدیدی به عبارت «لباس انسان را می‌سازد» می‌دهد. نحوه ساخت آن لباس و دلایل پوشیدن آن چیز‌های زیادی در مورد تمدن‌های باستانی به ما می‌آموزد؛ به ویژه تمدن‌هایی که سیستم نوشتاری خاص خود را ندارند. مرد تورفان کاملاً به روز بود، زیرا چند قرن پس از مرگ او، شلوار‌ها توسط گروه‌های متحرک در سراسر اوراسیا پوشیده می‌شد.
به گزارش راز بقا، دیگر مطالعات باستان‌شناسی نشان داده که محبوبیت روزافزون شلوار با ظهور اسب سواری مطابقت دارد.
همان‌طور که گفته شد، پارچه‌های جناغی و فاق انعطاف‌پذیر شلوار مرد تورفان، میان تنگی شلوار و تحرک تناسب ایجاد می‌کرد.
مد باستانی پنهان‌شده در شلوار تورفان
همان‌طور که شکل فاق چیزی در مورد سبک زندگی مرد تورفان به ما می‌گوید، الگو‌های روی لباس نیز می‌توانند ایده‌هایی درباره روابط فرهنگی و اقتصادی جامعه او به ما ارائه دهند.
همان‌طور که مطالعه واگنر اشاره می‌کند، همان الگوی T-درهم‌تنیده‌ای که زانو‌ها را تزئین می‌کند، بر روی ظروف برنزی چین و همچنین سفال‌هایی از سیبری و قزاقستان نیز کشف شده است.
قبل از مرد تورفان، انسان‌های باستانی مانند اوتزی مرد یخی، تونیک و توگا می‌پوشیدند.
این واقعیت که این الگوهم‌زمان در آسیای مرکزی و شرقی به وجود آمد نشان می‌دهد که این دو منطقه، در حالی که از نظر جغرافیایی از هم جدا بودند، از طریق تماس پایدار بسیار به یکدیگر متصل بودند.
این امر مصادف بود با ورود گله‌داران اوراسیا غربی، که با اسب‌هایی به آسیا مهاجرت کردند که پس از اهلی شدن، سفر به مکان‌های دوردست و بین آنها را آسان‌تر می‌کرد.
الگوی دیگری که روی شلوار مرد تورفان یافت شده است، هرم پلکانی، شباهت زیادی به نقوشی دارد که روی سفال‌های تولید شده توسط فرهنگ پتروفکا در آسیای مرکزی که بین 3900 تا 3750 سال پیش رشد کرده بود، ظاهر می‌شود.
اکتشافات باستان‌شناسی متعدد، از مهاجرت گله‌داران اوراسیا به شرق تا منشاء احتمالی پارچه جناغ‌بافی در اروپای شرقی، نشان می‌دهد که خلق اولین شلوار در جهان نتیجه تبادل فرهنگی و اقتصادی بین مردمانی بوده است که در آن مقطع از تاریخ، به سختی با یکدیگر در تماس بودند.
به همین دلیل، مایکل فراچتی، انسان‌شناس دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس، از شلوار مرد تورفان به عنوان «نقطه ورودی برای بررسی چگونگی تغییر جهان توسط جاده ابریشم» یاد کرده است.
