ایستگاه فضایی بین‌المللی که پس از جنگ سرد در همکاری با روسیه طراحی و ساخته شد، مانند بسیاری از پروژه‌های بزرگ ناسا، بسیار بیشتر از عمر طراحی اولیه‌ی خود، یعنی 15 سال دوام آورده است. بااین‌حال، هیچ‌چیز، به‌ویژه‌در محیط خشن فضای بیرونی برای همیشه ماندگار نیست. ایستگاه فضایی بین‌المللی سازه‌ای درحال کهنه‌شدن است و ناسا به دلیل مسائل ایمنی، قصد دارد آن را در سال 2031 بسوزاند.
به گزارش زومیت، طبق بیانیه‌ای که 26 ژوئن منتشر شد، ناسا برای انهدام ایستگاه فضایی بین‌الملی، قراردادی به ارزش حداکثر 834 میلیون دلار را به اسپیس ایکس واگذار می‌کند. طبق این قرارداد، اسپیس ایکس باید فضاپیمایی مخصوص را برای خارج‌کردن ایستگاه از مدار و هدایت آن به سمت سرنوشت گریزناپذیرش در جو زمین، بسازد.
درحال‌حاضر هیچ جزئیاتی در مورد فضاپیمای نابودگر آزمایشگاه مداری در دست نیست. اما آنچه به‌وضوح می‌توان گفت، این است که فضاپیماهای کنونی اسپیس ایکس، ازجمله دراگون و استارشیپ برای خارج‌کردن ایستگاه از مدار مناسب نیستند؛ بدین معنی که این شرکت یا باید یکی از فضاپیماهای موجود را با ماموریت مورد نیاز ناسا سازگار کند یا از صفر دست به طراحی و ساخت نمونه‌ای جدید بزند.
ایستگاه فضایی بین‌المللی سازه‌ای درحال کهنه‌شدن است
فارغ از شکل و ظاهر نهایی فضاپیمای خارج‌کننده‌ی ایستگاه فضایی از مدار، انجام چنین کاری قطعا چالش فنی بزرگی خواهد بود. ایستگاه فضایی بین‌المللی احتمالا پیچیده‌ترین پروژه‌ی ساخت‌وساز اجراشده تاکنون و بدون شک بزرگ‌ترین و گران‌قیمت‌ترین سازه‌ی فضایی است.
سرهم‌کردن 42 ماژول ایستگاه که از سال 1998 آغاز شد، به 42 پرتاب مختلف از زمین نیاز داشت. ایستگاه تقریبا به اندازه‌ی خانه‌ای 6 خوابه که در فضایی به اندازه‌ی یک زمین فوتبال گسترده شده، فضای داخلی دارد و با وزن بیش از 450 تن یا معادل تقریبا سه نهنگ آبی بزرگ، به‌شدت سنگین است.
ایستگاه فضایی هنوز چند سال دیگر فرصت دارد. ناسا می‌گوید قصد دارد سکونتگاه مداری‌اش را تا پایان سال 2030 عملیاتی نگه دارد و آژانس‌های فضایی همکار در کانادا، اروپا و ژاپن با تصمیم موافق هستند. اما روسکاسموس، آژانس فضایی روسیه که در مشارکت با ناسا، هدایت ایستگاه و اداره‌ی چندین ماژول کلیدی را برعهده دارد، درحال‌حاضر فقط تا سال 2028 متعهد به همکاری است.
اما اصلا چرا باید ایستگاه فضایی را تخریب کنیم؟ آزمایشگاه مداری به لطف فعالیت طولانی و مستمر خود، در سه دهه‌ی گذشته سکونت پیوسته‌ی انسان در مدار نزدیک زمین را تضمین کرده است. آخرین بار که هیچ انسانی در مدار حضور نداشت، نوامبر سال 2000 بود؛ یعنی درست پیش از راه‌رسیدن یک فضانورد ناسا و دو کیهان‌نورد روس به‌عنوان اولین خدمه‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی. ایستگاه فضایی اکنون نمادی قدرتمند از عصر فضا و همکاری بین‌المللی در علم محسوب می‌شود که فراتر از منازعات ژئوپولیتیکی روی زمین، به فعالیتش ادامه داده است.
برخی از طرفداران ایستگاه فضایی بین‌المللی استدلال می‌کنند که این سازه به هیچ‌وجه نباید از بین برود. درعوض، آن‌ها فکر می‌کنند که ایستگاه را باید تا مداری بسیار مرتفع بالا برد و برای همیشه در آنجا رها کرد تا به‌عنوان مدرکی از قدرت مهندسی انسان در فضا باقی بماند.
اما ناسا می‌گوید این ایده به‌شدت غیرعملی و بسیار گران خواهد بود. علاوه‌براین، ایستگاه درحال‌حاضر شکننده است و هرچه زمان بیشتری در مدار بماند، شکننده‌تر خواهد شد. ایستگاه دیر یا زود شروع به از هم‌پاشیدن خواهد کرد و هرچه بقایای بیشتری از آن جدا شود، احتمال برخوردهای فاجعه‌بار زباله‌های فضایی و محدودشدن فعالیت‌های فضایی افزایش خواهد یافت.
برخی افراد مبتلا به نوستالژی، می‌خواهند بخش‌هایی از ایستگاه فضایی جدا و با بازگشت ایمن به زمین، روانه‌ی موزه شوند. اما این ایده نیز از نظر لجستیکی بسیار چالش‌برانگیز است. هرچند ایستگاه فضایی در مدار مونتاژ شده، برای جداسازی در آنجا طراحی نشده و هیچ فضاپیمایی درحال‌حاضر ظرفیت بار کافی برای حمل ماژول‌های ایستگاه فضایی به زمین را ندارد.
ناسا سناریوهای دیگر ازجمله تغییر کاربری ایستگاه در مدار و واگذاری اداره‌ی آن به بخش خصوصی را نیز درنظر گرفت؛ اما تمام آن‌ها، چشم‌اندازهایی به‌مراتب تیره‌تر را به‌وجود می‌آورند.
درنتیجه فرجام آتشین تنها گزینه باقی ماند و با توجه به چالش‌هایی که در جداسازی ماژول‌ها وجود دارد، ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌طور یکپارچه منهدم خواهد شد. روی کاغذ، این ایده جواب می‌دهد؛ زیرا درنتیجه‌ی اصطکاک ایستگاه با جو، گرمایی آتشین به‌وجود می‌آید که مواد عبوری را می‌سوزاند.
بااین‌حال، خارج‌کردن چنین سازه‌ی بزرگی از مدار کاملا بی‌خطر نیست و همچنان احتمال رد شدن اجسام بزرگ‌تر از جو و سقوط روی زمین وجود دارد. در همین‌جا، اهمیت قرارداد اخیر با اسپیس ایکس برجسته می‌شود. فضاپیمایی که این شرکت قرار است بسازد، باید به ایستگاه متصل شود و سپس در یک مانور با دقت طراحی‌شده، آن را با کم‌ترین خطر ممکن به درون جو زمین بکشاند.
برخی استدلال می‌کنند که ایستگاه را باید در مداری مرتفع رها کرد تا به‌عنوان مدرکی از قدرت مهندسی انسان در فضا باقی بماند
سناریوی احتمالی این است که ابتدا ایستگاه فضایی بین‌المللی از ترکیبی از کشش طبیعی و در صورت لزوم، از موتورهای خود برای حرکت به مدار پایین‌تر و انتقال تا ارتفاع کمتر از 330 کیلومتری از سطح زمین استفاده کند. سپس فضاپیمای اسپیس ایکس تقریبا یک سال پیش از تاریخ برنامه‌ریزی‌شده برای خروج از مدار و درحالی‌که فضانوردان هنوز در ایستگاه سکونت دارند، پرتاب می‌شود.
درطول آن زمان یک‌ساله، ارتفاع ایستگاه به کاهش ادامه خواهد داد و آخرین فضانوردان ساکن، به زمین بازخواهند گشت. در آن هنگام، ایستگاه برای اولین بار در 30 سال گذشته خالی از سرنشین خواهد شد. بسته به سرعت نزول ایستگاه، فضاپیمای اسپیس ایکس مجموعه‌ای از مانورهای مداری را برای کشاندن ایستگاه از ارتفاع تقریبا 250 کیلومتری تا نزدیک به 145 کیلومتری انجام خواهد داد.
در آن منطقه از جو، ضخامت هوا بدین معنی است که ایستگاه کمتر از یک ماه فرصت برای گردش به دور زمین خواهد داشت. سپس درنهایت فشار نهایی اعمال می‌شود و فضاپیما، موتورهای خود را به مدت حداکثر یک ساعت روشن می‌کند تا ایستگاه فضایی را از میان ضخیم‌ترین و خطرناک‌ترین لایه‌های پایینی جو عبور دهد.
زمان سوختگی با دقت تعیین می‌شود تا اطمینان حاصل شود که ایستگاه و هر زباله‌ی تولیدی، برفراز قبرستان بقایای مداری در اقیانوس آرام جنوبی سقوط می‌کند.
ناظران زمینی می‌توانند منظره‌ی سقوط ایستگاه در جو را به مانند مراسم آتش‌زدن اجساد تماشا کنند. در آن زمان با درخشش آخرین شعله از بقایای ایستگاه فضایی بین‌المللی، بزرگ‌ترین سازه‌ی فضایی انسان‌ساخت و نماد همکاری بشر در فضا برای همیشه ناپدید خواهد شد.
