عبید الله بن زیاد که مسلم بن عمرو باهلی فرستاده یزید و شریک بن اعور حارثی با وی همراه بودند رهسپار کوفه شد.گویند همراهان او که تعداد آنها به پانصد می رسید اندکی توقف کردند و دیرتر به راه افتادند.آنها چنین می پنداشتند که ابن زیاد منتظر آنان گشته و امام حسین ع زودتر از وی به کوفه خواهد رسید.اما او بدون اعتنا به آنها خود حرکت کرد.همین که به نزدیکی شهر رسید اندکی درنگ کرد تا هوا تاریک شود و شب هنگام از راه نجف به کوفه وارد شد.دهان خود را با پارچه ای بسته بود و عمامه سیاهی بر سر داشت. لباس اهالی حجاز را بر تن کرده بود تا به این وسیله مردم او را به جای امام حسین ع اشتباه بگیرند.چون مردم اطلاع یافته بودند که حسین بن علی ع به طرف کوفه حرکت کرده است.از این رو مردم که در انتظار آن حضرت بودند با مشاهده عبید الله گمان کردند امام حسین است.پس زنی فریاد کرد : الله اکبر این فرزند رسول الله ص است.مردم به استقبال او می رفتند.از میان جمعیت فریاد برآمد، جمعیت ما که چهل هزار نفر هستیم به یاری تو خواهیم شتافت.ابن زیاد به میان جمعیت رفت.مردم همه به وی سلام می کردند و ورودش را به کوفه خوش آمد می گفتند.ازدحام شدیدی میان انبوه مردم بر پا شد.ابن زیاد که احساس کرد، وی را به جای حسین ع گرفته اند به شدت ناراحت شد.در این اثنا عبد الله بن مسلم باهلی که ازدحام مردم را دید فریاد برآورد به یکسو روید.این مرد امیر کوفه عبید الله بن زیاد است.ابن زیاد نقاب از روی خود برداشت و گفت: من عبید الله هستم.مردم به سرعت از گرد او پراکنده شدند و یکدیگر را لگد می کردند .ابن زیاد برفت تا در تاریکی شب به قصر دار الاماره رسید.نعمان بن بشیر درهای قصر را به روی او و همراهانش بست.یکی از همراهان عبید الله بانک زد که در را به روی او باز کنند.
نعمان که گمان می کرد او حسین ع است، از بالای قصر سرکشیده گفت: تو را به خدا سوگند دهم که از این قصر دور شو زیرا من امانتی که در دست دارم به تو نخواهم سپرد، و به جنگ با تو نیز نیازی نیست.عبید الله خاموش بود.آنگاه خود را نزدیک قصر ساخت.نعمان نیز از بالای قصر به زیر آمد و دانست که وی ابن زیاد است.سپس در را گشود.ابن زیاد به سخن پرداخت و گفت: در را باز کن خدا کارت را نگشاید که شبت به درازا کشید.پس ابن زیاد و همراهانش وارد قصر شدند.اما از ورود مردم مانع گردید.مردم نیز بازگشتند و پراکنده شدند.ابن زیاد آن شب را در قصر دار الاماره به سر برد.همین که بامداد شد مردم را به نماز جماعت فراخواند .پس مردم گرد آمدند و ابن زیاد به سخن پرداخت و آنان را از نافرمانی بیم داد و گفت هر کس که فرمان وی را اطاعت کند به او پاداش نیک خواهد داد، و به آنان گفت: تنها وعده های شما کافی نیست بلکه صدق و راستی بسته به اعمال شماست.آنگاه از منبر به زیر آمد و دستور داد بزرگان شهر و سرشناسان را با شدت هر چه بیشتر دستگیر کنند، و خطاب به مردم گفت: نام هر یک از افراد ناشناس و هواخواهان یزید را که در میان شما هستند برای من بنویسید چنانچه شخصی از این دستور سرپیچی کند جان و مالش در امان نبوده و خون و مالش بر ما مباح خواهد بود و هر کس از سرشناسان هر محل که در میان مردم آشنای خود که دشمنان یزید را می شناسد، از معرفی او خودداری کند بر در خانه خود به دار آویخته خواهد شد.و از بیت المال نیز بی بهره خواهد بود.
همین که مسلم بن عقیل آمدن عبید الله را به کوفه دانست و سخنان تهدید آمیز وی را شنید از خانه مختار بیرون رفت و در تاریکی شب به خانه هانی بن عروه درآمد.پس یاران او دور از چشم مأمورین عبید الله به نزد او رفت و آمد می کردند، و به یکدیگر سفارش می کردند که جای مسلم را به کسی نشان ندهند.پس عبید الله که از محل او بی اطلاع بود، با گماشتن مأمورانی به جستجوی او پرداخت.در این موقع شریک بن حارث همدانی که همراه عبید الله از بصره حرکت کرده بود، بیمار گشته و در خانه هانی اقامت کرده بود.از این رو شخصی را نزد هانی فرستاد به این نام که عبید الله تصمیم دارد به عیادت شریک برود.شریک که به خانه هانی آمده بود به مسلم گفت: از این فرصت استفاده، و به عبید الله حمله کن و او را به قتل برسان.اما هانی وی را از این امر بازداشت و همسر هانی نیز وی را سوگند داد که از این عمل خودداری کند.بدین ترتیب ابن زیاد پس از ملاقات با شریک خانه هانی را ترک گفت و شریک نیز دیری نپایید که به دنبال همان بیماری از دنیا رفت.پس از چندی که عبید الله یارای دستیابی به مسلم را پیدا نکرده بود، یکی از غلامان خود را که معقل نام داشت پیش خواند.و چهار هزار درهم به وی سپرد و به وی دستور داد که با نیرنگ و به هر طریق که می داند خود را به یاران مسلم نزدیک و چنین وانمود کند که من از اهالی حمص، و از یاران مسلم هستم و جهت یاری او مبلغی پول در اختیار آنان گذارد.تا شاید به این وسیله بتواند بر مسلم دسترسی پیدا کند.پس معقل ابتدا خود را به مسلم بن عوسجه رسانید، و او را با گفتار خود فریب داد و همراه با او رهسپار خانه هانی گردید و مسلم بن عقیل را به وی نشان داد .بدین ترتیب از اوضاع مسلم بن عقیل و خانه هانی آگاه شد و اخبار را برای ابن زیاد گزارش کرد.
در این اثنا تعداد کسانی که با مسلم دست بیعت داده بودند به بیست و پنج هزار نفر می رسیدند .از این رو مسلم بر آن شد که بر ضد حکومت قیام کند.اما هانی به وی گفت: در این امر شتاب مکن، زیرا هانی از ابن زیاد نسبت به جان خود بیم داشت.پس خود را بیمار نشان داده و از رفتن به مجلس او خودداری کرد.ابن زیاد سه تن از یاران خویش را به نام محمد بن اشعث، حسان بن اسماء بن خارجه و عمرو بن حجاج زبیدی و دخترش که همسر هانی نیز بود، و رویحه نام داشت پیش خواند و از آنان پرسید، چرا هانی بن عروه به دیدن ما نیامد؟ آنها گفتند او بیمار است.ابن زیاد گفت: من شنیده ام که بهبودی یافته و روزها بر در خانه اش می نشیند .پس به دیدار او بروید، و دستورش دهید حق ما را وانگذارد.زیرا من دوست ندارم فردی مانند او که از بزرگان عرب است حقش نزد من تباه گردد.پس این چند تن نزد هانی آمدند و به او گفتند: چرا به دیدن امیر نیامدی.او نام تو را برد و از تو جویا شد.هانی گفت: بیمارم .آنها گفتند: امیر شنیده است که سلامت هستی.آنگاه وی را سوگند دادند که همراه با آنان نزد ابن زیاد برود.وی نیز موافقت کرد و با آنان رهسپار قصر امیر شد.حسان بن اسماء از مخفی بودن مسلم در خانه هانی اطلاعی نداشت.اما محمد بن اشعث از ماجرا با خبر بود.همین که بر ابن زیاد وارد شد از وی پرسید: ای هانی، این کارها چیست که در خانه خود به زیان یزید و همه مسلمانان تهیه می بینی؟ مسلم بن عقیل را به خانه خود می بری و لشگر و سلاح جنگ در خانه های اطراف خود فراهم می کنی و چنین می پنداری که این کارها بر من پوشیده می ماند؟
هانی گفت، من چنین کاری نکرده ام.اما عبید الله بی درنگ معقل را پیش خواند.هانی در این هنگام دانست که او جاسوس ابن زیاد بوده است.پس ساعتی سر به زیر افکند و دیگر نتوانست سخنی بگوید.سپس به خود آمده از وی عذرخواهی کرد و گفت: من مسلم را به خانه خود دعوت نکردم.بلکه او خود از من خواست به خانه ام درآید و من شرم کردم از پذیرفتن او مانع گردم و او را پناه دادم.و اکنون وی مهمان من است.چنانچه امیر موافقت کند به خانه می روم و از وی می خواهم که به محل دیگری برود.ابن زیاد گفت به خدا قسم که دست از تو برندارم تا او را به نزد من حاضر گردانی.هانی گفت، به خدا سوگند هرگز چنین نخواهم کرد من میهمان خود را به دست تو دهم که او را به قتل رسانی؟ در این اثنا مسلم بن عمرو باهلی برخاست و هانی را به کناری برد و با او به سخن پرداخت تا شاید بتواند هانی را قانع کند.اما هانی از این امر امتناع می ورزید.ابن زیاد با شنیدن این سخنان به هانی گفت: به خدا سوگند، چنانچه در این وقت مسلم را حاضر نکنی فرمان دهم که سر از تنت جدا کنند.هانی پاسخ داد و گفت: چنانچه به این امر دست زنی در این هنگام، با شمشیرهای برهنه اطراف خانه تو را محاصره خواهند کرد.هانی گمان می کرد که قوم و قبیله اش با وی همراهی دارند و در حمایت از او کوتاهی نخواهند کرد.ابن زیاد گفت: مرا از شمشیرهای کشیده می ترسانی، و امر کرد که هانی را نزدیک آوردند.پس به آن چوب که در دست داشت بر روی او بسیار زد تا بینی وی شکست و خون بر جامه های او سرازیر شد و گوشت صورت او فروریخت تا آنجا که چوب شکست و هانی دلیری کرد و دست به شمشیر یکی از یاران ابن زیاد برد و خواست آن شمشیر را بر ابن زیاد زند، اما آن مرد طرف دیگر شمشیر را گرفت و از این امر مانع شد.عبید الله که چنین دید بانگ بر غلامان زد که هانی را بگیرید.و بر زمین کشیده ببرید.غلامان او را بگرفتند و بر زمین کشیدند، و در حالی که ابن زیاد به وی گفت: خون تو بر من مباح گردیده دستور داد هانی را در یکی از اطاقهای خانه خود زندانی کنند و ماموری نیز بر او گماشتند و در را بروی او بستند.حسان بن خارجه با مشاهده این حالت از جای برخاست روی به ابن زیاد آورد و گفت: تو ما را امر کردی و ما این مرد را با حیله و نیرنگ نزد تو آوردیم.اکنون که نزد تو آمد این چنین با وی رفتار کردی.ابن زیاد از سخن او در غضب شد و امر کرد بر سینه اش زدند و به ضرب مشت و سیلی او را نشانیدند.سپس محمد اشعث برخاست و گفت: امیر به ما می آموزد ما بر آنچه را که مورد پسند امیر باشد خوشنودیم، چه به سود ما باشد و چه به زیان ما .
از سوی دیگر به عمرو بن حجاج خبر رسید که هانی کشته شده است.پس با قبیله مدحج حرکت کرد و قصر ابن زیاد را به محاصره درآورد.عبد الله با مشاهده این ماجرا به شریح قاضی گفت، به نزد هانی برو و با او دیدار کن.آنگاه مردم را خبر ده که او زنده است.پس شریح از نزد هانی بیرون شد و مردم را آگاه ساخت که هانی زنده است.همین که قبیله او بدانستند که او زنده است خدای را سپاس گفتند و پراکنده شدند.
بدین ترتیب می بینیم که چگونه شخص ظالم و ستمکار به دست کسانی مانند محمد بن اشعث که خود حامی مردمان ستمکار، و فردی نابکار همانند شریح است، سمت قضاوت و داوری دارد، اما خود ریشه های ظلم را پی ریزی می کند، و در نتیجه حق را زیر پا می گذارد و ستم پیشه گان از قهر مردم به دور می مانند.از یک سو شریح خود تظاهر به دین می کند اما با فرمانروایان ستمکار همکاری می نماید، چنان که گویی گرگی است در لباس میش.و از سوی دیگر می بینیم که چگونه قبیله مذحج با گفتار شریح فریب خوردند و خود نیز جنبه احتیاط و دور اندیشی را رعایت نکردند.
ابن زیاد پس از آنکه هانی را دستگیر و زندانی کرد، از آن بیم داشت که مردم بر ضد او قیام کنند.از این رو از قصر بیرون آمد و در حالی که بزرگان مردم و پاسبانان و نزدیکانش نیز با او بودند به منبر رفت و با گفتاری کوتاه مردم را تهدید کرد و آنان را بر حذر داشت که مبادا به صف مخالفین او درآیند.
