یک کارشناس به خبرآنلاین گفت: «متاسفانه امروز جوانان از برخی موضوعات گذشته‌اند باید آنها را برگردانیم اما برای این دعوت، به کتاب‌های اصلاح شده با موضوعات مورد نیاز جوانان و معلم‌های مجرب نیاز است.»
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری شاید چون می‌دانند دانش‌آموزان به‌دلیل شرایط سنی حق رای ندارند چندان به این گروه توجه نمی‌کنند، نه از مشکلات آموزش می‌گویند نه از گرفتاری‌های مدرسه، اگر سوالی هم مطرح شود به‌چند پاسخ کلی بسنده می‌کنند، اینکه کیفیت آموزش باید بهتر شود، مدرسه پویا شود، دانش‌آموز تربیت شود و به معیشت معلم هم رسیدگی شود، اینکه چه‌طور باید همه این اتفاق‌ها بیفتد همان پرسشی است که نامزدها آن را بدون پاسخ می‌گذارند، طوری‌که علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت درباره آن به خبرآنلاین می‌گوید: «نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری کمتر به موضوع آموزش پرداختند، مطمئن باشید اقتصاد ما ریشه در آموزش دارد و اگر آموزش و پرورش خوبی داشته باشیم حتما جایگاه کشور حفظ می‌شود.»
ضرورت اصلاح و تحول برای فهم نسل جدید
سال 1401 که حوادث و اعتراض‌های خیابانی به مدرسه‌ها رسید برخی از کارشناس‌ها گفتند نظام فکری دانش‌آموزان با آموزش‌های مدرسه در تضاد است، اما مثلاً سعید جلیلی یکی از دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری دراین‌باره گفته که: «اینکه می‌گویند نسل Z هست که نه او زبان ما را می‌فهمد و نه ما زبان او را، نه اینطور نیست! هم آنها زبان ما را می‌فهمند و هم ما زبان آنها را می‌فهمیم.»
با این وجود مسعود پزشکیان دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری رویکرد دیگری دارد، او معتقد است بدون تغییر رویکردها نمی‌توان اصطلاحاً زبان این نسل را فهمید، به‌گفته پزشکیان: « «من نمی‌فهمم نسل زد و ایکس و ایگرگ چیست؛ مشکل این نسل‌ها ما هستیم؛ او تغییر و نوآوری می‌خواهد اما ما تغییری نکردیم، اگر مدرسه و معلمان باور و اندیشه تغییر در خود ایجاد کنند، می‌توانند مشکلات خود را با نسل جدید برطرف کنند.»
درهمین‌باره علی امرایی به خبرآنلاین می‌گوید: «مسئله مهم ضعیف بودن کتاب‌های درسی است، این متون نیاز به اصلاح با موضوع امروز جوانان دارد، از طرفی امروز آموزش و پرورش با کمبود معلم مواجه است، لذا دانش‌آموزان در مدرسه هم با کتاب‌های ضعیف مواجه هستند هم با کمبود معلم تا درست آموزش ببینند. متاسفانه امروز جوانان از برخی موضوعات گذشته‌اند باید آنها را برگردانیم اما برای این دعوت، به کتاب‌های اصلاح شده با موضوعات مورد نیاز جوانان و معلم‌های مجرب نیاز است.»
همچنین محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش، قبل‌تر درباره نسبت دانش‌آموزانِ امروز با آموزش‌های مدرسه به خبرآنلاین گفته بود: «امروز با پیشرفت تکنولوژی آموزش‌های رسمی به چالش کشیده شده و باید خودش را تغییر دهد، یکی از مشکلات آموزش که از گذشته وجود داشت اما در دولت سیزدهم به اوج خود رسید شکاف عمیق میان دانش‌آموزان و مسئولان رده میانی و بالای وزارت آموزش و پرورش بود. به‌نظرم رئیس جمهور آینده باید رویکرد تحولی در آموزش و پرورش را پیگیری کند.»
آن‌طورکه از گفته کارشناسان نتیجه گرفته می‌شود زبان نسل Z زبانی نیست که بدون تغییر در رویکردها و ایجاد تحول قابل شنیدن و درک باشد.
بی‌عدالتی آموزشی/ آن‌هایی که پول و صدا ندارند شنیده نمی‌شوند
هر دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درباره عدالت آموزشی نظرهایی دارند، مثلاً سعید جلیلی گفته که: «مردم دنبال مدارس بهتر هستند. همه دوست دارند فرزند خود را در مدسه‌ای ثبت نام کنند که استعداد او بهتر شکوفا شود. اگر می‌گوییم جهش کشور، معتقدیم پیشرفت با عدالت انجام می‌شود یعنی همه مردم باید بتوانند در این مسیر پیشرفت کشور نقش ایفا کنند و هر کسی بتواند در مدرسه‌ای که بهتر استعداد او را شکوفا می کند، حضور داشته باشد و آن استعداد شناخته شود.»
رویکرد مسعود پزشکیان درباره عدالت آموزشی کمی متفاوت‌تر است، به گفته او: «قطعا برای کسانی که امکانات ندارند تلاش می‌کنم تا بتوانند رقابت کنند. آن‌هایی که نه پول دارند و نه صدای آنها شنیده نمی‌شود مورد توجه قرار می‌دهم.»
با این وجود کارشناسان یکی از مصداق‌های بی‌عدالتی در آموزش را شیوه‌نامه جدید برگزاری آزمون سراسری می‌دانند. امرایی درباره یکی از مهمترین مواجهه‌ها بی‌عدالتی به ماجرای کنکور اشاره می‌کند، او به خبرآنلاین می‌گوید: «دور زدن کنکور صدمات جبران ناپذیری به نظام آموزشی ما وارد می‌کند، آزمون سراسری در کشور ما به طور مستقیم (داوطلبان) و غیرمستقیم (خانواده) حداقل یک جامعه پنج میلیونی دارد، تعداد زیادی از این جامعه می‌خواهند پزشک و داروساز شوند، یا مثلا در رشته برق یا نفت ادامه تحصیل دهند. بنابراین این جامعه باید کنکور بدهند چراکه ظرفیت این رشته‌ها محدود است و راه تفکیک این داوطلبان، آزمون سراسری است که به عنوان معیار علمی برای سنجش شناخته می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «اما الان ما با ورود دانشجویان علوم پزشکی از خارج کشور به داخل مخالف هستیم چراکه مانند دور زدن کنکور است. اگرچه یک آزمون برای پذیرش این افراد گرفته می‌شود اما باید پرسید چرا در همان آزمون سراسری داخل کشور شرکت نکنند؟ حتما آن گروه، آزمون خارج به داخل را آسان‌تر می‌بینند که ترجیح می‌دهند به جای کنکور از طریق دیگر وارد تحصیل در رشته پزشکی شوند، این گروه هم اکثراً در کشورهایی مانند روسیه، چین، اوکراین، ترکیه درس می‌خوانند که بعد از مدتی درخواست می‌دهند در ایران ادامه تحصیل دهند. لذا دولت جدید باید جلوی دور زدن کنکور را بگیرد. ضمن اینکه ما سهمیه‌های زیادی برای ورود به دانشگاه داریم که حتما باید نظر دونامزد انتخاباتی در خصوص سامان‌دهی سهمیه‌ها اعلام شود.»
جلوگیری از فرهنگ تقلب
هر دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درحالی به اهمیت آموزش و پرورش اشاره دارند که گزاره‌های آن را اینطور بیان می‌کنند، سعید جلیلی گفته که: «اگر باور داریم که کشور باید جهش داشته باشد بابد برنامه‌ریزی را از مدرسه آغاز کنیم. اگر نیروی نظامی ما لشکر دفع تهدیدها هستند، مدرسه لشکر شکوفایی فرصت‌هاست.»
پزشکیان هم درباره اهمیت آموزش در مدرسه گفت: «اصلاح کشور بدون مدرسه‌ای که در آن خلاقیت، نقادی، کارهای تیمی و مشارکت وجود نداشته باشد ممکن نیست.»
این درحالی است که علیرغم همه موارد بالا و تاکید بر کارهای تیمی و مشارکت، یک کاشناس آموزش معتقد است فرهنگ تقلب در دانش‌آموزان زیاد شده است، به گفته امرایی «جلوگیری از گسترش فرهنگ تقلب میان دانش‌آموزان باید از جمله اهداف مهم دولت آینده باشد، یکسری کانال‌های تلگرامی وجود دارند که با فریب جوانان از آنها سواستفاده مالی می‌کنند، دانش‌آموز هم چون تنبلی می‌کند به جای درس خواندن شب را تا صبح بیدار می‌ماند تا شاید به یک سوال دسترسی پیدا کند، این فرهنگ بد و غلطی است.
اگر در یک سال کامل که آزمون‌های مقاطع مختلف برگزار می‌شود حتی یک سوال هم به دست این کانال‌ها نرسد جامعه و دانش‌آموزان نسبت به فریب این کانال‌های تلگرامی آگاه می‌شوند، بنابراین امنیت آزمون‌ها باید کاملا رعایت شود تا حتی سوالی حین برگزاری آزمون هم به بیرون درز نکند.»
لزوم توجه نامزدها به مسئله دور زدن کنکور
کمتر پیش می‌آید که درباره دانش‌آموز صحبت بشود و خبری از کنکور نباشد، به‌گفته مسعود پزشکیان در برنامه‌های تبلیغاتی، «امروز بیش از 80 درصد ورودی کنکور از 20 درصد مدارس غیرانتفاعی است که ما ایجاد کرده‌ایم؛ چرا که ما در حق مدارس دولتی بی‌انصافی می‌کنیم و به دانش آموزان آنها سرویس درستی نمی‌دهیم.»
اما گاهی مسئله ورود به دانشگاه کمی فراتر از مدارس غیرانتفایی است، به گفته امرایی امروز با مسئله دیگری به نام دور زدن کنکور مواجه هستیم، او می‌گوید: «دور زدن کنکور صدمات جبران ناپذیری به نظام آموزشی ما وارد می‌کند، آزمون سراسری در کشور ما به طور مستقیم (داوطلبان) و غیرمستقیم (خانواده) حداقل یک جامعه پنج میلیونی دارد، تعداد زیادی از این جامعه می‌خواهند پزشک و داروساز شوند، یا مثلا در رشته برق یا نفت ادامه تحصیل دهند. بنابراین این جامعه باید کنکور بدهند چراکه ظرفیت این رشته‌ها محدود است و راه تفکیک این داوطلبان، آزمون سراسری است که به عنوان معیار علمی برای سنجش شناخته می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «اما الان ما با ورود دانشجویان علوم پزشکی از خارج کشور به داخل مخالف هستیم چراکه مانند دور زدن کنکور است. اگرچه یک آزمون برای پذیرش این افراد گرفته می‌شود اما باید پرسید چرا در همان آزمون سراسری داخل کشور شرکت نکنند؟ حتما آن گروه، آزمون خارج به داخل را آسان‌تر می‌بینند که ترجیح می‌دهند به جای کنکور از طریق دیگر وارد تحصیل در رشته پزشکی شوند، این گروه هم اکثراً در کشورهایی مانند روسیه، چین، اوکراین، ترکیه درس می‌خوانند که بعد از مدتی درخواست می‌دهند در ایران ادامه تحصیل دهند. لذا دولت جدید باید جلوی دور زدن کنکور را بگیرد. ضمن اینکه ما سهمیه‌های زیادی برای ورود به دانشگاه داریم که حتما باید نظر دونامزد انتخاباتی در خصوص سامان‌دهی سهمیه‌ها اعلام شود.»
اولویت‌های آموزشی دولت آینده
در کنار مشکلات ساختاری برخی مسائل دیگر هستند که توجه به آنها در دولت آینده ضرورت دارد. علی امرایی در این‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «مسئله مهم در حوزه آموزش موضوع المپیادها و سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان(سمپاد) است، سوالات این سازمان در دوره‌های گذشته ایرادات علمی داشته و سبب شده تعدادی از سوالات حذف شود و یک برگه چندین بار تصحیح شود، سمپاد متولی المپیادها است و دولت آینده باید به این موضوع بپردازد.»
او ادامه می‌دهد: «موضوع دیگر آزمون دستیاران پزشکی است، الان آزمون دوره 51 برگزار شده و به گزارش داوطلبان این آزمون، مشکلاتی وجود داشته و برخی سوالات ایرادات علمی دارد، ما در مکاتبه با دیوان عدالت اداری درخواست ابطال آزمون دوره 51 دستیاری پزشکی را مطرح کردیم و از وزارت بهداشت درخواست داریم تا تعیین تکلیف نهایی و اقناع عمومی پزشکان، نتایج آزمون را اعلام نکند. ضمن اینکه این آزمون در سال‌های قبل هم درخصوص تاریخ برگزاری و منابع آزمون ایراداتی هم داشت لذا دولت آینده باید این آزمون‌ها را سروسامان دهد.»
امرایی در پایان می‌گوید: «هر نامزدی که روز جمعه رای بیاورد باید بداند که مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی با نظر عمده داوطلبان مخالف است، انتظار داریم نامزدها در مناظرات و برنامه‌های زنده نظر شفاف خودشان را درخصوص مصوبه کنکوری بگویند.»
