مرحله اول انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری درپی شهادت ابراهیم رئیسی در سومین سال ریاستجمهوریاش در سانحه سقوط بالگرد در تاریخ هشتم تیر برگزار شد و با رقابت نزدیک مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به دور دوم کشیده شد. هرچند در دور اول انتخابات پایینترین میزان مشارکت در همه ادوار انتخابات ریاستجمهوری (مشارکت40درصدی) رقم خورد، اما میزان مشارکت در دور دوم انتخابات افزایش قابل توجهی یافت و مسعود پزشکیان در رقابت انتخاباتی با سعید جلیلی در یک مشارکت 49.8درصدی توانست نامش را در تاریخ ایران به عنوان نهمین رئیسجمهوری ایران ثبت کند؛ هرچند پزشکیان طی مبارزات انتخاباتیاش بر عدم وابستگی به جریانی خاص تاکید داشت، اما پس از تایید صلاحیتش ازسوی شورای نگهبان به عنوان نامزد جبهه اصلاحات وارد گود رقابتها شد.
ازهمینرو صاحبنظران با توجه به رای او در دو دور انتخابات ریاستجمهوری براین نظرند که انتخاب او به او عنوان نامزد انتخابات از جریان اصلاحطلب در مشارکت پایین و متوسط در دو دور انتخابات حاوی پیام مهمی به صحنه سیاست ایران است. پیامی که میتواند حاوی رجوع مجدد مردم به جریان اصلاحات یا ریزش میزان محبوبیت اصولگرایان بین مردم باشد. رئیسجمهوری 70ساله ایران دارای مدرک فوقتخصص جراحی قلب از دانشگاه علوم پزشکی ایران است.
او سابقه وزارت بهداشت در دولت اصلاحات را نیز در کارنامه خود دارد. مسعود پزشکیان که پنج دوره نماینده مردم تبریز در مجلس بوده است، پیش از این دو بار دیگر برای نامزدی انتخابات ریاستجمهوری طی سالهای 92 و 1400 اعلام آمادگی کرده بود که در اولی بنابر گزارشها به نفع مرحوم هاشمیرفسنجانی دیگر داوطلب نامزدی انتخابات انصراف داد و در دیگری صلاحیتش تایید نشد. او اینبار با شعار «برای ایران» قدم به عرصه رقابتهای انتخاباتی گذاشت و سرانجام توانست با جلب نظر رایدهندگان به عنوان نهمین رئیسجمهور ایران انتخاب شود. بنابر اعلام وزارت کشور در این دور از انتخابات 30میلیون و 530هزار و 157نفر آرای خود را به صندوقهای رای ریختند و نرخ مشارکت 49.8 درصدی را رقم زدند. بر این اساس، پزشکیان توانست 53.6درصد و جلیلی نیز 44درصد از آرا را به خود اختصاص دهد. در دور اول انتخابات ریاستجمهوری هم مسعود پزشکیان با 10 میلیون و 415 هزار و 991 رای و سعید جلیلی با 9 میلیون و 473 هزار و 298 رای در جایگاه اول و دوم قرار گرفته بودند. مشارکت در نخستین مرحله از انتخابات نیز 39.9درصد بود.
نخستین پیام پزشکیان چه بود؟
رئیسجمهور منتخب در نخستین واکنش به نتایج انتخابات ریاستجمهوری در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: «سپاس ایران، خاک پای مردم ایران مسعود پزشکیان». پزشکیان همچنین در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مردم عزیز ایران انتخابات تمام شد و این تازه آغاز همراهی ماست. مسیر دشوار پیشرو جز با همراهی، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد شد؛ دستم را به سوی شما دراز میکنم و به شرافتم سوگند میخورم که در این راه تنهایتان نخواهم گذاشت؛ تنهایم نگذارید.» او در مطلب دیگری نیز نوشت: اجازه تعدی به حقوق هیچ انسانی را نخواهم داد. پزشکیان همچنین عصر روز گذشته با حضور در حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) با آرمانهای امام خمینی(ره) تجدید میثاق کرد.
مراسم تحلیف چه زمانی برگزار میشود؟
قرار است مراسم تحلیف رئیسجمهور منتخب نیمه اول مردادماه و پس از مراسم تنفیذ برگزار شود. طبق اصل 121 قانون اساسی، رئیسجمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسهای که با حضور رئیس قوهقضائیه و اعضای شورای نگهبان تشکیل میشود طبق اصل 121 قانون اساسی سوگند یاد خواهد کرد. به گفته مجید یوسفی، عضو هیات رئیسه مجلس، هیات رئیسه مجلس اعلام آمادگی کرده که مراسم تحلیف نیمه اول مردادماه برگزار شود. علیرضا سلیمی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس نیز با بیان اینکه نیمه اول مردادماه مراسم تحلیف رئیسجمهور منتخب در مجلس برگزار میشود، گفت: با توجه به اینکه در مراسم تحلیف یکسری میهمانهای داخلی و خارجی دعوت میشوند و تیم رئیسجمهور هم باید هماهنگیهایی را انجام داده و دولت مستقر هم هماهنگیهایی را صورت میدهد، بنابراین مراسم تحلیف رئیسجمهور منتخب نیمه اول مردادماه خواهد بود.
پزشکیان چگونه باید از مجلس استعفا دهد؟
باتوجه به اینکه مسعود پزشکیان در انتخابات مجلس دوازدهم به عنوان یکی از نمایندگان مردم از حوزه انتخابیه تبریز راهی مجلس شده بود حالا با رفتن او به پاستور صندلی او در بهارستان خالی میشود. اما پیش از حضورش در دولت باید استعفای خود را به مجلس تقدیم کند. بنابر اعلام مجید یوسفی، عضو هیات رئیسه مجلس، جلسه مجلس برای رایگیری درباره استعفای مسعود پزشکیان از نمایندگی مردم تبریز در روز 31 تیر برگزار میشود. وی گفت: طبق مواد 90 تا 93 آییننامه داخلی مجلس، هر نمایندهای که بخواهد از مجلس برود، باید استعفای او به رای گذاشته شود البته این قاعده درباره نمایندگانی که وزیر دولت میشوند، فرق دارد چون آنها از مجلس رای اعتماد میگیرند.
ازسوی دیگر علیرضا سلیمی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس هم درباره اینکه آیا باید پزشکیان از نمایندگی مجلس استعفا دهد؟ در گفتوگو با «ایسنا»، اظهار کرد: در این باره دو نظر مختلف وجود دارد؛ درباره نمایندگانی که وزیر میشوند احتیاج به استعفا از نمایندگی نیست چون آنها برای وزارت از مجلس شورای اسلامی رای میگیرند. سلیمی اضافه کرد: به نظر میرسد درباره آقای پزشکیان یک جلسه کوتاهی برای استعفای ایشان از نمایندگی مجلس شورای اسلامی برگزار شود که این جلسه هم در اوایل مردادماه خواهد بود.
اعضای کابینه چه زمانی باید معرفی شوند؟
طبق آییننامه داخلی مجلس (202 آییننامه داخلی مجلس) رئیسجمهور منتخب دو هفته بعد از مراسم تحلیف باید وزرای خود را به همراه شرح حال، برنامهها، سوابق و سمتهای علمی و اجرایی و سایر امتیازات قابل استناد، برای کسب رای اعتماد به مجلس معرفی کند.
پیام سرپرست نهاد ریاستجمهوری
اما روز گذشته به دنبال پیروزی پزشکیان در انتخابات ریاستجمهوری، محمد مخبر سرپرست ریاستجمهوری در پیامی به رئیسجمهور منتخب ایران تاکید کرد که دولت مردمی نهایت تلاش را برای انتقال دولت به رئیسجمهور منتخب ملت به کار خواهد بست. مخبر همچنین در پیامی دیگر با بیان اینکه رقابتهای انتخاباتی پایان یافته، ابراز امیدواری کرد فصل جدیدی از تعامل و همدلی در کشور برای ساختن ایرانی قوی و آباد آغاز شود.
آمادگی سران قوا برای کمک به دولت
سران قوا نیز در پیامهایی انتخاب پزشکیان به عنوان نهمین رئیسجمهور کشور را تبریک گفتند. در همین راستا محسنیاژهای، رئیس قوهقضائیه در پیامی به پزشکیان تبریک گفت و آمادگی همهجانبه خود را برای همکاری و مساعدت با دولت منتخب مردم اعلام کرد. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس هم که یکی از رقبای رئیسجمهوری منتخب در رقابتهای انتخاباتی بود، در پیامی تاکید کرد: همه دغدغه مجلس دوازدهم، پاسخ به مطالبات مردم، مخصوصا حل مشکلات اقتصادی است و در همین راستا در چارچوب قوانین، مجلس دوازدهم خود را کنار دولت چهاردهم میداند و از هرگونه کمک و حمایتی فروگذار نخواهد کرد. سردار سلامی فرمانده کل سپاه در پیام تبریک انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان منتخب ملت ایران در چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری اسلامی بر آمادگی همهجانبه برای تداوم و تقویت تعامل و همکاری سپاه با دولت تاکید کرد.
پیام تبریک رقبای انتخاباتی
رقبای انتخاباتی پزشکیان هم در پیامهایی پیروزی او را تبریک گفتند. سعید جلیلی که در دور دوم انتخابات، رقیب پزشکیان بود در پیام تبریک خود تاکید کرد که تمام تلاش و توان خود را بیش از گذشته، در جهت پشتیبانی از نقاط قوت و کمک به تصحیح خطاها و رفع نقصها در روندهای جاری با استفاده از ظرفیتهای مردمی، علمی، صنفی و نخبگانی به کار خواهد بست. علیرضا زاکانی نیز در پیامی با تبریک به مسعود پزشکیان برای انتخاب به عنوان نهمین رئیسجمهور، اعلام کرد که تمام برنامههایش را که با پشتوانه جمع بزرگی از نخبگان نگاشته شده است، به رئیسجمهور منتخب تقدیم میکند. مصطفی پورمحمدی هم در پیامی پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاستجمهوری را تبریک گفت.
چهرههای سیاسی چه واکنشی نشان دادند؟
دیگر چهرههای سیاسی نیز در پیامهایی پیروزی پزشکیان را تبریک گفتند. علیاکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری، ناطق نوری، حسن روحانی، محمدجواد ظریف، محمدجواد آذریجهرمی، سیدحسن خمینی، علیاکبر صالحی، محمدرضا عارف، اسحاق جهانگیری، بیژن نامدار زنگنه، معصومه ابتکار و پرویز فتاح نیز در پیامهایی به او تبریک گفتند. محسن رضایی نیز در پیامی به پزشکیان از او خواست تا یک «دولت اجماع ملی» حول محور همه ظرفیتها، شایستگان و دلسوزان در جمهوری اسلامی پایهگذاری کند. تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در شبکههای اجتماعی پیروزی پزشکیان را به وی تبریک گفتند.
پیام تبریک چهرههای مخالف
در این میان پیام تبریک برخی از چهرههای مخالف پزشکیان هم پس از پیروزی او قابل توجه بود. ازجمله یاسر جبرائیلی، چهره نزدیک به جلیلی که در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: امیدوارم سرنوشت دولتهای گذشته برای ایشان آینه عبرت باشد و از سیاستهای خانمانسوز نئولیبرال فاصله بگیرند. جبهه پایداری هم در پیامی تاکید کرد: رئیسجمهور منتخب با گزینش همکارانی کاملا معتقد به مبانی انقلاب و کارآمد و با ادامه دادن راه شهید جمهور، این لبیک مردم شریف را به شایستگی ارج نهاده و فرصت خدمتگزاری به ملت را مغتنم شمارد و از هیچ کوششی جهت رفع مشکلات مردم و اعتلای ایران اسلامی کوتاهی نکند.