عصر ایران؛ علیرضا سلطانی - پیروی مسعود پزشکیان در چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری و قرارگرفتن وی در مسند ریاست جمهوری فرصتی بی بدیل و شاید آخرین فرصت برای اصلاح نظام حکمرانی سیاسی در ایران است .
نظام حکمرانی سیاسی در ایران بعد از گذشت بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب علی رغم فرازونشیب ها و چالش های مختلف ، عموما بر مبنای اصولی ثابت و ایستا حرکت کرده و این مساله موجب عقب ماندن نظام حکمرانی سیاسی از روندها ، تحولات و انتظارات نظام اجتماعی ، آسیب پذیری در مقابل فشارها و تهدیدها و افزایش زمینه های بروز چالش ها و بحران های در سطوح مختلف شده است .
به واقع می توان گفت نظام سیاسی اجتماعی ایران دچار شکاف های مضاعف و پیجیده است . شکاف هایی که در صورت تداوم و تعمیق ، مخاطرات و چالش های زیادی را برای کشور و مردم می تواند ایجاد کند.
در صدر این شکاف ها ، شکاف میان نظام سیاسی و مردم است. نشانه مهم این شکاف در جریان 4 انتخابات اخیر مجلس و دولت نمایان می گردد که درصد مشارکت در آنها به کمتر از 50 درصد و حتی 39 درصد ( مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری چهاردم ) رسید.
عدم مشارکت 60 درصدی در مرحله اول انتخابات اخیر با وجود حضور تمام عیار یکی از دو جریان اصلی سیاسی کشور یعنی جریان اصلاح طلب در حمایت از یکی از نامزدهای انتخابات ، نشان از بی خاصیت شدن جریان ها و گروه های سیاسی در پرکردن خلاء و شکاف سیاسی میان ساختار سیاسی و مردم است .
رشد 10 درصدی آمار شرکت کنندگان در مرحله دوم انتخابات نیز عموما متاثز از نگرانی از به قدرت رسیدن جریان سیاسی مقابل و تبلیغات گسترده نسبت به تبعات حاکمیت جریان مقابل بود.
بی اعتمادی جامعه نسبت به نظام حکمرانی سیاسی و ناامیدی نسبت به امکان تغییر و تحول در نظام اجتماعی به دلیل مقاومت و مخالفت نظام حکمرانی در برابر انتظارات نظام اجتماعی از یک سو و از سوی دیگر ناکارآمدی نظام حکمرانی سیاسی در ارتقای شاخص های کمی و کیفی رفاه اجتماعی و اقتصادی شهروندان ، زمینه ساز تشدید شکاف میان دولت و ملت شده است .
این شرایط به طور طبیعی موجب آسیب پذیری شدید کشور در برابر مخاطرات و چالش های سیاسی و امنیتی داخلی و خارجی گردیده است.
اما شکاف دوم ، شکاف درون نظام اجتماعی است . جامعه ایرانی به لحاظ سیاسی در حال حاضر دچار شکاف عمیقی است . یک طرف جامعه در اصول و مبانی ایدئولوژیک سیاسی قرار دارد طرفی که با سبد رای آقای سعید جلیلی شناخته می شود طرف دیگر از شرایط سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی کشور راضی نیست و به دنبال تغییر در روندها و ساختارهاست .
این طیف که بخشی از سبد رای پزشکیان و نه همه آن ( با لحاظ اینکه سبد رای پزشکیان صرفا سیاسی نیست و بخش قابل توجهی از آن آرای مربوط به استانهای آذری نشین است ) و همچنین اکثریتی است که در انتخابات شرکت نکردند را تشکیل می دهد ، انتظارات تقریبا متفاوتی به لحاظ سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی نسبت به طرف مقابل دارند .
در نتیجه می توان اذعان کرد که یک دو دستگی تمام عیار سیاسی نظام اجتماعی ایران را فراگرفته است. چالش ها و شکاف های نظام اجتماعی ایران نیز نتیجه ضعف نظام حکمرانی سیاسی و عدم پویایی آن متناسب با روندها و تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه است.
به این شکافها می توان شکاف میان قومیت ها و اقوام و اقلیت های مذهبی را نیز اضافه کرد که می تواند در صورت تشدید بحران هایی مانند آب ، خشکسالی ، فقر و عدالت اجتماعی تشدید شده و حیات فرهنگی و تمدنی ایران را در خطر قرار دهد .
مساله اصلی در بروز این شکافها و تعمیق و تشدید آنها ، تضعیف کنش ، گفت و گو و تعامل میان نهاد دولت و ملت از یک سو نبود کانالهای ارتباطی و تعاملی میان جریان های سیاسی ، حاکم شدن نگاه صفر و صد و سیاه و سفید در تعاملات و مناسبات سیاسی و اجتماعی ، کاهش سطح انعطاف پذیری نهاد حکمرانی در برابر تحولات سریع جهانی و انتظارات و خواست های عمومی ، پایین آمدن سطح تاب آوری در میان قشر و تخصیص بخش قابل توجهی از انرژی اقتصادی و سیاسی به چالش ها و مخاطرات خارجی است.
رفع و رجوع این شرایط در وضعیت کنونی برعهده نهاد حکمرانی سیاسی است. حکمرانی سیاسی در ایران در گام نخست باید درک کند که نمی توان با ایستادگی بر مدارهای و اصول گذشته ، سیاست گذاری و مدیریت کرد ، گام دوم ، تقویت خواست واراده برای اصلاح امور و سازوکارهای حکمرانی متناسب با شرایط روز و نیازها و انتظارات است و گام سوم اقدام عملی و تدریجی در راستای اصلاح حکمرانی سیاسی در کشور است .
با انجام اصلاحات در نظام حکمرانی سیاسی و به دنبال آن آشتی ملی و ارتقای اعتماد عمومی به نظام سیاسی ، زمینه برای اقدامات اصلاحی در ساختار اقتصادی وسیاسی و سیاست خارجی فراهم می شود.
انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و پیروزی مسعود پزشکیان ، فرصت و بهانه لازم را برای اصلاح نظام حکمرانی فراهم ساخته است . شخصیت و روحیه خاص و مردمی پزشکیان در مقایسه با دیگر دولتمردان و سیاست ورزان ، بهره مندی از پایگاه اجتماعی قدرتمند در بین اقوام و اقلیت های قومی و زبانی و بالابودن ظرفیت تعامل و همکاری با ارکان قدرت و جریان های سیاسی و در عین حال ایجاد زمینه برای تحرک در سیاست خارجی ، بسترها و فرصت هایی است که می تواند به اصلاح نظام حکمرانی سیاسی در کشور با هزینه کمتر و با سطح اعتماد اجتماعی بالاتر کمک کند.
لذا عناصر ، ارکان و صاحبان قدرت اعم از رسمی و غیررسمی برای ماندگاری ایران با نگاهی ایجابی و مثبت از این فرصت نهایت بهره برداری را انجام داده و تلاش نمایند در چارچوب یک طرح ملی مورد اجماع همه جریان ها و گروه های سیاسی و بر مبنای منافع مشترک ملی ، گام در مسیر اصلاح نظام حکمرانی گذاشته و ضمن شناسایی چالش ها و مخاطرات نظام حکمرانی نسبت به رفع آنها در یک بازه زمانی 4 ساله اقدام کرده و در عین حال به بهره گیری از تجربه موفق کشورهای دیگر ، توسعه و پیشرفت کشور به عنوان اولویت اصلی نظام حکمرانی برای ماندگاری ایران و ایرانیان در دستور کار قرار گیرد.
