رویترز: رونق قاچاق نفت کردستان عراق به ایران

خبرگزاری رویترز در گزارشی از رونق قاچاق محموله های نفتی کردستان عراق به ایران و ترکیه طی یک سال گذشته خبر داده است.

به گزارش عصرایران و بر اساس این گزارش، روزانه بالغ بر 200 هزار بشکه نفت منطقه اقلیم کردستان عراق از طریق صدها تانکر به ایران و ترکیه قاچاق می شوند؛ در حالی که درآمدهای حاصل از این قاچاق، در هیچ دفتر حساب و کتابی ثبت و ضبط نمی شود.

بر اساس گزارش رویترز، این قاچاق نفتی از زمان بسته شدن خط لوله صادرات رسمی نفت اقلیم کردسنان عراق به بندر جیهان ترکیه، رونق گرفته است. 

رویترز جزئیات این تجارت پررونق را از طریق گفتگو با بیش از 20 نفر از جمله مهندسان نفت عراقی و کُرد، بازرگانان و مقامات دولتی، سیاستمداران، دیپلمات ها و منابع صنعت نفت جمع آوری کرده است.

آنها تصویری از یک تجارت پر رونق را ترسیم کردند که در آن بیش از هزار تانکر نفتکش روزانه حداقل 200 هزار بشکه نفت ارزان قیمت را به ایران و تا حدی به ترکیه حمل می کنند - که حدود 200 میلیون دلار در ماه به ارمغان می آورد.

مقامات عراقی گفتند که مقیاس صادرات غیررسمی از اقلیم کردستان عراق، یکی از عمده دلایلی است که عراق نتوانسته است به کاهش تولید توافق شده با کارتل نفت اوپک در سال جاری پایبند بماند.

"عاصم جهاد" سخنگوی وزارت نفت عراق گفت که تجارت کردستان مورد تایید دولت عراق نیست و شرکت نفتی دولتی عراق- SOMO – تنها نهاد رسمی مجاز به فروش نفت خام عراق است.

او گفت که دولت بغداد آمار دقیقی در مورد میزان قاچاق نفت به ایران و ترکیه ندارد.

به گفته یک مقام آمریکایی، این تجارت همچنین می‌تواند کردستان عراق را که یک متحد نزدیک به واشنگتن است، در معرض برخورد با اعمال تنبیهی واشنگتن قرار دهد، چرا که بیم نقض تحریم های ایران با این قاچاق نفتی وجود دارد. 

کردستان عراق تا سال گذشته بیشتر نفت خام خود را از طریق خط لوله رسمی عراق به ترکیه (ITP) صادر می کرد که از شهر نفتی کرکوک عراق به بندر جیهان ترکیه می رسید.

اما صادرات حدود 450 هزار بشکه در روز در مارس 2023 زمانی که یک دادگاه بین المللی به نفع درخواست دولت فدرال عراق مبنی بر توقف صادرات از طریق این خط رای داد، متوقف شد و خط لوله را در بلاتکلیفی قانونی و مالی قرار داد.

دولت فدرال در بغداد، که مدت‌ها بر این باور بود که تنها طرفی است که مجاز به فروش نفت عراق است، با موفقیت استدلال کرد که ترکیه این صادرات را با دولت اقلیم کردستان بدون رضایت این کشور ترتیب داده است و این امر برخلاف معاهده 1973 است.

منابع صنعتی، مقامات نفتی و دیپلمات ها گفتند که تنها مدتی پس از توقف صادرات این خط لوله، تانکرهای نفتکش شروع به انتقال نفت کردستان به کشورهای همسایه کردند و این تجارت در سال جاری پس از متوقف شدن مذاکرات برای بازگشایی خط لوله سرعت گرفته است.

مقامات محلی گفتند که هیچ یک از درآمدها در خزانه دولت اقلیم کردستان ثبت نشده است، که اخیرا برای پرداخت حقوق هزاران کارمند دولتی با مشکل مواجه شده است.

"علی هما صالح" قانونگذار منطقه ای که تا زمان انحلال پارلمان کردستان در سال 2023 رئیس کمیته نفت بود، گفت: "هیچ اثری از درآمدهای نفتی وجود ندارد."

"هیوا محمد" یکی از مقامات ارشد "اتحادیه میهنی کردستان" عراق - یکی از دو حزب حاکم کردستان عراق- گفت که نفت با اطلاع دولت های منطقه و فدرال از گذرگاه های مرزی عبور می کند.

یک مقام آمریکایی گفت که واشنگتن در حال بررسی این تجارت نفتی برای ارزیابی پایبندی به تحریم های آمریکا علیه ایران است.

یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا گفت: تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران پابرجاست و ما به طور منظم با شرکای خود در مورد مسائل اجرای تحریم‌ها تعامل داریم، اما جزئیات این گفتگوها را بیان نمی‌کنیم.

یک مقام ارشد در وزارت منابع طبیعی کردستان عراق نیز گفت: "تولید نفت در این منطقه 375 هزار بشکه در روز است که 200 هزار بشکه از آن به ایران و ترکیه حمل می شود و مابقی در داخل پالایش می شود."

این مقام مسئول که به دلیل حساسیت موضوع از ذکر نامش خودداری کرد، گفت: "هیچکس نمی‌داند چه اتفاقی برای درآمدهای حاصل از 200 هزار بشکه قاچاق روزانه نفت به خارج از کشور یا فروش مشتقات نفتی به پالایشگاه‌های منطقه می افتد."

منابع صنعتی و سیاسی گفتند، نفت خام استحصال شده توسط شرکت های نفتی کردستان به خریداران داخلی با نرخ های تخفیفی 30 تا 40 دلار در هر بشکه یا تقریبا نصف نرخ جهانی، که معادل حداقل 200 میلیون دلار در ماه درآمد است، به فروش می رسد.

تولید نفت کردستان توسط هشت شرکت نفتی بین‌المللی کنترل می‌شود که یکی از آنها شرکت هانت اویل مستقر در ایالات متحده است.

هانت اویل و 7 شرکت دیگر بین المللی به درخواست‌ رویترز برای اظهارنظر پاسخ ندادند، و همچنین شرکت محلی KAR Group که یکی از بازیگران اصلی صنعت نفت کردستان است، از ارایه پاسخ خودداری کرد.

در حالی که بیشتر تولید نفت منطقه با بسته شدن خط لوله کرکوک- جیهان متوقف شد، برخی از شرکت‌ها از جمله DNO، کیستون و شاماران در بیانیه‌هایی گفته‌اند که از آن زمان شروع به تولید نفت خام کرده و نفت استحصال شده خود را فقط به مشتریان داخلی در کردستان عراق فروخته اند. 

شرکت شاماران اعلام کرد که میانگین قیمت نفت فروخته شده در سه ماهه اول سال جاری میلادی، تنها 36.49 دلار در هر بشکه بوده است، در حالی که شرکت کیستون ماه گذشته اعلام کرد که فروش نفت خام از میدان شایکان در سال جاری حدود 28 دلار در هر بشکه به ارمغان آورده است.

منابع صنعتی گفتند که خریداران محلی تایید شده نفت خام را از شرکت های نفتی می گیرند و آن را بدون اطلاع تولیدکنندگان از طریق واسطه ها برای صادرات می فروشند.

اکثر منابع صنعتی و سیاسی گفتند که بخش عمده نفت استحصالی منطقه از طریق گذرگاه های رسمی به ایران قاچاق می شود.

منابع صنعتی، سیاسی و دیپلماتیک گفتند که پس از ورود تانکرها به ایران، از آنجا به کشتی‌هایی در بنادر ایران در خلیج فارس در بندر امام خمینی و بندرعباس بارگیری می‌شوند - مسیر تجاری که در گذشته برای صادرات نفت کردستان استفاده می‌شده است - یا از طریق جاده به افغانستان و پاکستان منتقل می‌شود.

محمد، عضو اتحادیه میهنی کردستان گفت که بخشی از این نفت برای پالایش بنزین به ایران فرستاده شده است.

12 منبع به رویترز گفتند که مقامات دو حزب حاکم کردستان - حزب دمکرات کردستان (KDP) از طایفه بارزانی و اتحادیه میهنی کردستان از طایفه طالبانی – در این قاچاق نفتی ذینفع هستند.

یک منبع صنعتی که در تجارت نفت کردستان کار می کند گفت: "هزارتویی از فروشندگان بازار سیاه وجود دارد که دستمزد دریافت می کنند و این فروش ها را تایید می کنند. اینطور نیست که آنها فقط از زیر چشم بگذرانند، بلکه سهم خود را می گیرند."