چگونه تغییرات آب‌وهوایی به افزایش جهانی بیماری‌ها دامن می‌زند؟

به گزارش ایسنا، با توجه به اینکه سال گذشته گرم ترین سال ثبت شده بود و سال 2024 هم اکنون با گرمای سوزان ادامه دارد، کارشناسان خواستار توجه بیشتر به گسترش روزافزون بیماری هایی مانند تب دنگی، چیکونگونیا و مالاریا هستند که عمدتاً توسط پشه ها منتقل می شوند.

همچنین رویدادهای آب و هوایی شدید مانند سیل، طوفان و خشکسالی هم منجر به گسترش جدی سایر بیماری های عفونی مانند وبا می شود.

از سوی دیگر بیماری‌های غیرواگیر اما کشنده مانند بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های تنفسی وجود دارند که مستقیماً با بحران آب‌وهوایی مرتبط هستند.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) هشدار داده است که تغییرات آب و هوایی به روش های بی شماری بر سلامت ما تاثیر می گذارد از جمله مرگ و میر و بیماری ناشی از رویدادهای شدید آب و هوایی و افزایش بیماری های مشترک انسان و دام و بیماری های منتقله از طریق غذا، آب و ... .

طبق گزارش این آژانس سازمان ملل متحد، انتظار می‌رود در سال‌های آینده، بین سال‌های 2030 تا 2050، تغییرات آب‌وهوایی باعث مرگ 250 هزار نفر در سال به دلیل سوء تغذیه، مالاریا، اسهال و استرس گرمایی شود.

معضل پشه‌ها

بیماری های عفونی به بیماری هایی گفته می شود که توسط عوامل بیماری زا مانند ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل هایی که وارد بدن می شوند، ایجاد می شوند.

بر اساس مطالعه‌ای که اخیراً در مجله پزشکی JAMA منتشر شده است، تظاهرات محلی گرم شدن زمین مانند زمستان‌های کوتاه‌تر، تغییرات بارندگی و افزایش فراوانی رویدادهای شدید آب و هوایی، باعث تغییرات جهانی در پاتوژن‌ها و ناقل‌ها می‌شود.

در همین حال، سازمان جهانی بهداشت در سال جاری افزایش موارد ابتلا به تب دنگی را ثبت کرده است، ویروسی که از طریق نیش پشه های آلوده به انسان منتقل می شود.

از ابتدا سال جاری تا ماه آوریل بیش از 7.6 میلیون مورد ابتلا به تب دنگی در مناطق مختلف جهان ثبت شده است که شامل بیش از 16 هزار مورد عفونت شدید و بیش از 3000 مورد مرگ و میر است.

این افزایش به ویژه در آمریکای شمالی و جنوبی قابل توجه بوده است، جایی که تعداد مبتلایان تا پایان آوریل از هفت میلیون نفر گذشته و از بالاترین میزان سالانه 4.6 میلیون در سال 2023 فراتر رفته است.

به گزارش آناتولی، در سراسر اقیانوس اطلس، مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری (ECDC) هشدار داده است که تغییرات آب و هوایی، شرایط مساعدتری را برای پشه‌های مهاجم ایجاد می‌کند تا به مناطقی که قبلاً تحت تأثیر قرار نگرفته بودند، گسترش پیدا کنند و افراد بیشتری را به بیماری‌هایی مانند تب دنگی مبتلا کنند.

مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری گفت گونه پشه Aedes albopictus، ناقل شناخته شده ویروس های چیکونگونیا و تب دنگی از هشت کشور اروپایی و 114 منطقه در سال 2013 به 13 کشور و 337 منطقه در سال 2023 گسترش یافته است.

مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری همچنین گفت: پشه Aedes aegypti که به عنوان عامل انتقال ویروس تب دنگی، تب زرد، چیکونگونیا، زیکا و احتمالاً ویروس نیل غربی شناخته می شود، در اروپا نیز یافت شده است و ممکن است به سایر کشورهای اروپایی گسترش یابد.

بر اساس داده های سازمان جهانی بهداشت، بیش از 2 میلیون مورد بیماری چیکونگونیا در بیش از 110 کشور در آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا از سال 2005 گزارش شده است.

همچنین آخرین آمار مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری نشان می‌دهد که حدود 320 هزار مورد ابتلا به چیکونگونیا در سال جاری تا پایان ماه مه ثبت شده است که بیش از 120 مورد مرگ و میر در مجموع 19 کشور - 12 کشور در قاره آمریکا، 6 مورد در آسیا و یک مورد در آفریقا - ثبت شده است.

«سلین گوسنر»، کارشناس اصلی بیماری‌های نوظهور و ناقل در مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری در این باره گفت: شاید واضح‌ترین ارتباط بین تغییرات آب و هوایی و بیماری‌های عفونی که مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری مشاهده کرده است، مربوط به گسترش بیماری‌های منتقله از طریق پشه باشد.

وی اظهار کرد: ما می بینیم که آب و هوای گرمتر شرایط مطلوب تری را برای گونه های پشه مهاجم ایجاد می کند که می توانند بیماری هایی مانند تب دنگی و چیکونگونیا را منتقل کنند.

او گفت شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تغییرات آب و هوایی ممکن است در ظهور یا ظهور مجدد برخی بیماری ها نقش داشته باشد.

او همچنین خاطرنشان کرد: اروپا در واقع یک روند گرم شدنی را تجربه می‌کند که دوره‌های گرم مکرر، تابستان‌های طولانی‌تر و گرم‌تر و افزایش فراوانی، مدت و شدت امواج گرما و سیلاب‌ها را افزایش می‌دهد.

با این حال، جدا از تغییرات دمایی، باید عواملی مانند افزایش بارندگی و خشکسالی های مکرر را نیز در نظر گرفت.

گوسنر توضیح داد که تغییر اقلیم یکی از مؤلفه‌های بحران اکولوژیکی جهانی است و ارتباط آن با سایر عواملی که بر گسترش بیماری‌های عفونی تأثیر می‌گذارند، مانند سفر و مهاجرت، تغییر کاربری زمین و زیستگاه، دسترسی و کیفیت آب باید درک و ارزیابی شود.

مقاله ای که در اوایل سال جاری در مجله پزشکی The Lancet منتشر شد، همچنین تأیید کرد شیوع ویروس چیکونگونیا به طور فزاینده ای شایع می شود.

مناطقی مانند اروپا و آمریکای شمالی که از لحاظ تاریخی عاری از ویروس های منتقله از پشه ها بودند، اکنون مرتباً شاهد انتقال محلی هستند.

تاثیر گرمای بیش از حد بر انسان

افزایش دما همچنین به افزایش بیماری های مرتبط با گرما و قلب در سراسر جهان دامن می زند.

«باراک آلاحمد»، متخصص بهداشت محیط در دانشگاه هاروارد، تاکید کرد که تغییرات آب و هوایی اینجاست و دیگر خطری در آینده نیست و نسبت به اثرات وخیم آن بر سلامت انسان هشدار داد.

وی گفت: بدن ما حدی برای تاب‌آوری دارد. وقتی هوا خیلی گرم است، قلب برای پمپاژ خون و پاسخگویی به نیاز متابولیک سخت‌تر کار می‌کند. ما اساساً قلب را تحت استرس قرار می دهیم. در افرادی که از قبل بیماری قلبی دارند، قرار گرفتن در معرض گرما این خطر را افزایش می دهد.

به گفته این متخصص، شواهد در حال ظهور اکنون گرما را با افزایش خطر حملات قلبی، نارسایی قلبی، سکته مغزی ایسکمیک – ناشی از انسداد عروق مغزی – و سکته هموراژیک ناشی از پارگی سرخرگ مغز مرتبط می‌دانند.

وی خاطرنشان کرد: ما افراد مسن و مبتلایان به بیماری قلبی را آسیب پذیرترین افراد می بینیم. علاوه بر این، تلفات گرما به شدت بر جوامع کم درآمد و اقلیت وارد می شود. ما همچنین شاهد بدترین تأثیرات بر کارگران مهاجری هستیم که در شرایط گرمای خطرناک در فضای باز کار می‌کنند.

بر اساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، مرگ و میر ناشی از گرما در میان افراد بالای 65 سال تقریباً 85 درصد بین سال های 2000-2004 و 2017-2021 افزایش یافته است.

سازمان جهانی بهداشت با استناد به داده‌های منابع مختلف گفت: بین سال‌های 2000 تا 2019، مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً 489 هزار مورد مرگ و میر ناشی از گرما در هر سال اتفاق می‌افتد که 45 درصد از این موارد در آسیا و 36 درصد در اروپا هستند.

تنها در اروپا در تابستان 2022، 61 هزار و 672 مورد مرگ و میر ناشی از گرما رخ داده است... در سال 2003، 70 هزار نفر در اروپا در نتیجه گرمای بین ماه های ژوئن تا اوت جان خود را از دست دادند.

به گفته باراک آلاحمد، مردم خاورمیانه بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های قلبی ناشی از گرما هستند.

خاورمیانه منطقه ای است که سرعت گرمایش در آن بسیار سریع در حال حرکت است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که آینده‌ای نزدیک و گرمتر اجتناب‌ناپذیر است، حتی اگر امروز همه انتشار گازهای گلخانه‌ای را مهار کنیم. این منطقه در برابر شرایط شدید گرما آسیب پذیر خواهد بود.

باراک آلاحمد با بیان اینکه این مشکل به این زودی ها برطرف نمی شود، تاکید کرد: سیاست گذاران باید بدانند که این فضای جدید واقعیت این نسل و نسل های بعدی است.

در همین حال، داده‌های جدید نشان می‌دهد جهان در 12 ماه متوالیِ اخیر دمای 1.5 درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین دمای قبل از عصر سوخت‌های فسیلی را تجربه کرده است.

دانشمندان دریافتند که دمای بین ژوئیه 2023 و ژوئن 2024 یکی از بالاترین رکوردهای ثبت شده بود.

این یافته‌ها به این معنا نیست که رهبران جهان قبلاً به وعده‌های خود مبنی بر توقف گرمایش 1.5 درجه سانتیگراد سیاره تا پایان قرن عمل نکرده‌اند اما گرمای سوزان، افراد بیشتری را در معرض قرار خواهد داد.

«کارلو بوونتمپو»، مدیر سرویس تغییرات آب و هوایی کوپرنیک که داده‌ها را تجزیه و تحلیل کرد، گفت: نتایج، یک آمار عجیب و غریب نیست بلکه یک تغییر بزرگ و مداوم در آب و هوا است.

او گفت تاکید کرد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به منظور جلوگیری از افزایش بیشتر دما لازم است.