این یک هشدار جدی است. آرتمیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت علمی انستیتو پاستور ایران می‌گوید: «این روزها با توجه به گسترش آئدس در گیلان و بخش‌هایی از مازندران امکان اینکه این پشه به تهران هم بیاید، زیاد است.» این در حالی است که حسین فرشیدی، معاون بهداشتی وزیر بهداشت هم می‌گوید: «تب دنگی در صورت همه‌گیری از کرونا خطرناک‌تر خواهد بود.»
به گزارش دنیای اقتصاد، هرچند نحوه انتقال ویروس این دو بیماری با هم بسیار متفاوت است. این معاون تاکید می‌کند: «تیم‌های ما در بندرلنگه و سایر شهرستان‌ها در حال کار هستند؛ اما کنترل بیماری تب دنگی، مختص دانشگاه علوم پزشکی نیست و کنترل این بیماری نیاز به بهسازی محیط و اطلاع‌رسانی به مردم دارد.» هراس اصلی مردم، اما این است که این بیماری ویروسی تبدیل به اپیدمی همچون کرونا شود و تا سال‌ها امان مردم را ببرد. با این حال رمضانی می‌گوید: «این دو بیماری کاملا با هم متفاوت هستند و نحوه انتقالشان هم فرق می‌کند؛ بنابراین نمی‌توان آن‌ها را در یک تراز سنجید. با این حال مشکل اصلی انتقال بیماری‌های ویروسی پشه آئدس این است که هر بار اگر مبتلا شویم، بار بعدی سخت‌تر و شدیدتر می‌شود. در حالی که در کرونا این مشکل وجود نداشت.»
اگرچه نشانه‌های تب دنگی به برخی بیماری‌های دیگر، مانند تب حصبه، مالاریا، آنفلوآنزا و کرونا شبیه است و این امر گاهی می‌تواند تشخیص دقیق را به تاخیر بیندازد؛ بنابراین متخصصان توصیه می‌کنند تا آنجا که امکان دارد به شهر‌های پرخطر سفر نکنید. در صورت سفر حتما لباس‌های روشن و مناسب بپوشید. محل اقامت خودتان را تمیز کنید و نگذارید که وسایل یک گوشه انباشته شوند. آبخوری پرندگان و ظروف آب حیوانات خانگی را به‌طور منظم عوض کنید. رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم اعلام کرده است: «درحال‌حاضر 40شهر ما در معرض خطر تب دنگی قرار دارد. به همین دلیل سیستم‌های بهداشتی به‌صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند؛ به‌ویژه در استان هرمزگان.»
روح شیطانی به تهران می‌رسد؟
این روزها تب دنگی یا روح شیطانی باعث نگرانی بسیاری از مردم شده است. پشه آئدس ناقل اصلی این تب خطرناک است. آخرین آمار‌ها نشان می‌دهد 149مورد مبتلا به بیماری تب دنگی در کشور شناسایی شده و از این تعداد 11مورد ابتلای داخلی بوده است.
آرتمیس رمضانی، اطلاعات بیشتری درباره این پشه می‌دهد: «خانواده پشه‌های آئدس انواع گوناگونی دارند؛ اما دو گونه «آئدس آلبوپیکتوس» و «آئدس اجیبتی» مسئول انتقال ویروس‌های خانواده فلاوی ویرید هستند. این پشه ابتدا در استان‌های جنوبی ایران و حالا در شهر‌های شمالی ایران هم دیده شده است.» به گفته این متخصص، «نوع آلبوپیکتوس پشه آئدس در حال حاضر به‌دلیل تغییرات اقلیمی و شرایط آب و هوایی مقاوم شده و توانسته خود را با آب‌وهوای معتدل هم وفق دهد.»
این بیماری در کشور‌های جهان از جمله پاکستان، امارات، اندونزی، بنگلادش، هندوستان، تایلند و سنگاپور و در کشور‌های آمریکای جنوبی، چین و استرالیا هم رؤیت شده است. آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که تب دنگی به کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس هم رسیده، اما در این رابطه گزارش و آماری به سازمان بهداشت جهانی ارائه نشده است.
با این حال رمضانی می‌گوید: «این پشه سال‌هاست که در هرمزگان وجود داشته و در پایش‌ها دیده شده است. با‌این‌حال امسال به‌دلیل تغییرات آب‌وهوایی، سرعت گسترش آن بیشتر شده است و از مناطقی که پوشش گیاهی انبوهی ندارند به گیلان و مازندران با پوشش گیاهی انبوه رسیده و امکان تکثیر آن در این مناطق بیشتر است. از طرفی این امکان وجود دارد که لارو این پشه همراه مسافران به تهران برسد که در آن صورت میزان اپیدمی افزایش می‌یابد.»
مسافران پرخطر!
از سوی دیگر رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم هشدار می‌دهد: «درحال‌حاضر بیشترین نگرانی از مسافران امارات، افغانستان و پاکستان است، در داخل کشور هم جز بندر لنگه، در جای دیگری پشه صید نشده است؛ البته در خوزستان با اینکه پشه‌ای صید نشده، اما قطعا پشه وجود دارد و احتمال اپیدمی در آن منطقه داده می‌شود.»
او همچنین می‌گوید: «چهار استان جنوبی و سه استان شمالی در معرض این بیماری قرار دارند. سه استان شمالی یعنی گیلان، مازندران و گلستان و استان‌های جنوبی از خوزستان تا سیستان و بلوچستان مواردی از بیماری را داشته‌اند. این 7استان به‌صورت بالقوه در معرض این پشه هستند یا ممکن است در آینده با این پشه مواجه شوند. در تهران هم چند مورد از این بیماری دیده شده است.» آن‌طور که گفته می‌شود، مرحله اول ابتلای این بیماری خفیف است و بیشتر بیماران کم‌علامت هستند و خطر مرگ‌ومیر کمتری دارد؛ اما در نوبت‌های بعدی اگر سویه‌های دیگر فرد را مبتلا کند، بیماری شدیدتر است.
قاتلان شاعرپیشه!
این پشه دارای ویژگی‌های مختص به خود است که همین ویژگی‌ها آن را به‌شدت خطرناک کرده است. آئدس در تاریخ تاکنون چندین‌بار گزارش و رؤیت شده و از همین روست که در شهر‌های سواحلی صدایش می‌کنند «روح شیطانی». رمضانی با بیان اینکه این پشه به‌شدت مقاوم است، می‌گوید: «ممکن است حتی این پشه به سمپاشی هم مقاومت نشان دهد؛ بنابراین بهترین راه مبارزه با آن پاک‌سازی است.»
بنا بر گفته‌های این متخصص، «این پشه ممکن است همراه وسایل و چمدان مسافران منتقل شود و کم‌کم شرایط مساعدی برای تکثیر پیدا کنند مانند زیر گلدان و تایر ماشین‌ها و آب‌های راکد.»
بر پایه داده‌های رمضانی، این پشه بیش از پشه‌های دیگر خون‌خواری می‌کند و گاهی ممکن است این خون‌خواری به پنج بار برسد. از سوی دیگر بیشتر پشه‌ها در شب خون‌خواری انجام می‌دهند؛ اما این پشه بیشتر در طلوع و غروب خورشید خون‌خواری می‌کند؛ زمان‌هایی که ممکن است بسیاری از مردم بیرون باشند. رفتار این پشه در انتخاب زمان خون‌خواری را غالبا شاعرانه تلقی می‌کنند.
از درد معده تا استخوان‌شکنی
رمضانی می‌گوید: «80درصد افراد که در معرض نیش پشه آئدس آلوده قرار می‌گیرند، ممکن است علائمی نداشته باشند، اما 20درصد باقی مانده پس از هفت روز ممکن است عوارض دردناکی را بروز دهند.» تب دنگی شدید از جمله این عوارض است که یک اختلال تهدیدکننده حیات به شمار می‌رود. علائم هشدار‌دهنده تب شدید معمولا 24 تا 48ساعت پس از برطرف شدن تب اولیه ظاهر می‌شوند. روند بیماری به این شرح زیر است: درد معده/شکم، استفراغ مکرر، مشاهده خون در مدفوع، خونریزی از بینی یا لثه‌ها، خستگی شدید، بی قراری یا تحریک پذیری و استخوان‌درد شدید.
رمضانی، اما می‌گوید: «مشکل 5درصد از این 20درصد که بیمار شدند، این است که پس از قطع شدن تب، وارد فاز بحرانی می‌شوند، سپس فرد دچار شوک می‌شود. پاهایش سرد می‌شود. مایعات از رگ‌های بدنش خارج شده و وارد فضا‌های داخلی بدن می‌شود. گفته می‌شود، این آب معمولا در شکم و ریه جمع می‌شود. سپس این رویه تمام بدن را دچار مشکل می‌کند و اگر به‌موقع سرم‌های مخصوص و مایعات‌درمانی انجام نشود، بیماری فرد تشدید می‌شود.»
او در پاسخ به این سوال که آیا اورژانس‌های ایران آماده برای مقابله با این بیماری هستند، می‌گوید: «این بیماری سیر بالینی دارد که باید طی کند. ما آمادگی درمان این بیماری را داریم؛ اما باید در مساله مایع‌درمانی حواسمان باشد پس از طی کردن دوره مخصوص، مایع‌درمانی باید کاهش پیدا کند؛ چراکه در صورت ادامه به نوع دیگری به بدن بیمار آسیب وارد می‌کند.»
طغیان اپیدمی!
رمضانی با تاکید بر اینکه ما هنوز به طغیان اپیدمی نرسیده‌ایم، می‌گوید: «در حال حاضر واکسن‌های محدودی برای بیمارانی که بیش از دوبار تب دنگی گرفته‌اند، وجود دارد؛ به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان، اما اینکه این واکسن در دسترس عمومی باشد، این‌طور نیست. از سوی دیگر به دلیل اینکه این پشه پیش از تغییرات اقلیمی خود را تطبیق نداده بود، خطری جدی به شمار نمی‌رفت، بنابراین درمانی برای آن پیشنهاد نشده است.»
به گفته او، مهم‌ترین نحوه برخورد با این بیماری پاک‌سازی است؛ چراکه در صورت تخم‌گذاری یک آئدس در آب راکد، ممکن است صد‌ها پشه تولید شوند. رمضانی پیشنهاد می‌دهد لباس‌های سپید پوشیده و محل زندگی و حیاط خانه تمیز نگهداری شود. حال باید دید آگاهی‌رسانی و مراقبت‌ها می‌تواند مانع از اپیدمی شدن این بیماری شود؟