نوحه

بیان مصیبت،گریه کردن با آواز،آواز ماتم،شیون و زاری،مویه گری،زاری بر مرده،شعری که در ماتم و سوگواری با صوت حزین و ناله و زاری خوانند،اعم از سوگواری برای کسی که تازه مرده،یا برای امامان شیعه. ⁽¹⁾ ترکیبات دیگر آن عبارت است از:نوحه آراستن،نوحه ساختن،نوحه سرودن،نوحه خوانی.نوحه گری بر مرده،رسم جاهلیت بوده است و کاری مکروه است، ⁽²⁾ مگر برای معصومین «ع »که نوحه و گریه بر آنان از شعائرمهم و از عوامل نشر فضیلتها و احیای یاد اسوه های کمال است و خود امامان برسید الشهدا«ع »می گریستند و امر به نوحه خوانی می کردند.بر جعفر طیار و حمزه سید الشهدا نوحه خوانی شد.آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه گری وزشت بودن اجرت نوحه گر در روایات یاد شده، ناظر به نوحه گریهای جاهلی است که آمیخته به باطل و گاهی حرام بود. ⁽³⁾ در فرهنگ عزاداری برای امام حسین،نوحه به نوعی خاص از شعر مرثیه می گویند که در مجالس به صورت جمعی اجرا می شود.«اشعار نوحه را برای سینه زدن می ساختند،یکی نوحه می خواند و دیگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه خوان سینه می زدند.ولی اشعار مرثیه را با آهنگ در مجالس سوگواری برای به گریه افکندن و اظهار تاسف شنوندگان بر قتل شهدای کربلا می خواندند و عنوان روضه نداشت.»، ⁽⁴⁾ «...از معروفترین شعرای عصر قاجار که مرثیه و نوحه ساخته اند،می توان یغمای جندقی و وصال شیرازی را نام برد». ⁽⁵⁾ این شیوه در بین عربها هم متداول است و سبک مرثیه سرایی و نوحه خوانی بر سالار شهیدان مخصوص است.با توجه به گستردگی این مراسم و رواج آن در طول سال،حتی در سوگ امامان دیگر،ضرورت دارد که سروده های ناب و نوحه های صحیح ودور از تحریفها و دروغها پدید آید و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نیز ترویج گردد ونوحه خوانان نیز،بیش از هدف قرار دادن گریه،نشر فضیلتهای اهل بیت را هدف قرار دهند. ⁽⁶⁾

پی نوشتها

1-لغت نامه،دهخدا.

2-بحار الانوار،ج 79،ص 88.

3-به روایات مربوط به تعزیه و ماتم و نوحه در بحار الانوار،ج 79،ص 71 تا 113 مراجعه کنید.

4-موسیقی مذهبی ایران،ص 7.

5-همان،ص 29.

6-نگرشی به مرثیه سرایی در ایران،عبد الرضا افسری،بررسی گسترده ای از سابقه این کار در ایران و انواع مرثیه سراییها دارد.