عصر ایران- روز چهارشنبه 17 ژوئیه 2024، موسسه ملی ویروس شناسی (NIV) در پونا، مرگ یک دختر چهار ساله در گجرات(هند) را به دلیل ویروس چندیپور تایید کرد. تا زمان تنظیم این خبر، تعداد قربانیان مشکوک به این ویروس به 15 نفر رسیده و در مجموع 29 مورد ابتلا در مناطق مختلف گزارش شده است.
به گفته وزیر بهداشت گجرات، اقدامات پیشگیرانه در مناطق آسیب دیده آغاز شده است، بیش از 50000 نفر غربالگری شده اند و به تمام بیمارستان های منطقه و روستاها هشدار داده شده است تا نمونه هایی از موارد مشکوک را به NIV ارسال کنند. البته حتی با وجود هشدارهای جدی از سوی NIV، مقامات این انتظار را دارند که تعداد موارد ابتلا طی چند روز آینده افزایش یابد.
گفتنی است که این نخستین شیوع ویروس چندیپور در هند نیست: در سال های 2003-2004 نیز در بخش هایی از مرکز هند از جمله مهاراشترا، گجرات و آندرا پرادش شیوع ویروس رخ داد که منجر به مرگ بیش از 300 کودک شد.
ویروس چندیپور چیست؟
طبق مقاله ای با عنوان «ویروس چندیپور: یک پاتوژن انسانی در حال ظهور؟» که در سال 2004 در هفته نامه پزشکی مشهور لنست منتشر شد، این ویروس عضوی از جنس Vesiculovirus از خانواده ویروس های میله ای به شمار می رود. لازم به ذکر است که این خانواده شامل ویروس هاری نیز می شود.
در این مقاله آمده است که ویروس چندیپور برای اولین بار در سال 1965 از خون دو بزرگسال مبتلا به بیماری تب دار در روستایی در ناگپور، مهاراشترا، جدا شد. بر اساس گزارش ها، این ویروس به نام روستایی که از آن جدا شده است، نامگذاری شده است. در این مقاله آمده است که نمونه دیگری از جداسازی ویروس از انسان مربوط به سال 1980 در مادیا پرادش از یک بیمار مبتلا به انسفالیت حاد است.
نحوه انتقال به چه صورت است؟
این ویروس از طریق وکتور یا ناقل منتقل می شود و گمان می رود که محتمل ترین ناقل احتمالی آن پشه خاکی جنس فلبوتوموس ماده باشد؛ حشراتی که در اوایل دوره باران های موسمی شایع هستند. مقاله ای در سال 2016 تحت عنوان «تغییر سناریوی بالینی در عفونت ویروس چندیپور» که در مجله تحقیقات پزشکی هند منتشر شد، در عین حال به نقش پشه خاکی جنس سرژنتومیا نیز اشاره کرد.
بر اساس این گزارش، چندین گونه از پشه ها ویروس را به صورت تجربی تکثیر و منتقل کردند و در میان گونه های مختلف پشه مورد مطالعه، نام Aedes aegypti (وکتوری که همچنین عفونت تب دنگی را منتقل می کند) نیز به چشم می خورد. این پشه می تواند ویروس را با کارایی بیشتری نسبت به سایرین تحت شرایط آزمایشگاهی منتقل کند. با این حال، تا زمان انتشار پژوهش مذکور، هیچ گونه جداسازی ویروس از پشه آئدس گزارش نشده است.
علائم بیماری چیست؟
عفونت چندیپور ناشی از یک ویروس عامل انسفالیت است، به این معنی که عفونت منجر به التهاب یا تورم بافت مغز می شود. در مقاله دیگری از لنست به نام «شیوع بزرگ انسفالیت حاد با میزان مرگ و میر بالا در کودکان در آندرا پرادش، هند، در سال 2003، در ارتباط با ویروس چندیپور»، تظاهرات بالینی معمول به صورت زیر دسته بندی شده اند:
- شروع سریع تب
- استفراغ
- تغییر در وضعیت ذهنی یا سطح هوشیاری
- تشنج، اسهال
- نقص عصبی (از جمله ناتوانی در صحبت کردن، از دست دادن تعادل، تغییرات بینایی)
- تحریک مننژ (علائم ممکن است شامل سردرد، سفتی گردن، فتوفوبیا و تشنج باشند)
این ویروس چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
مشخص شده است که ویروس چندیپور بیشتر کودکان زیر 15 سال، عمدتا در مناطق روستایی را تحت تاثیر قرار می دهد. در شیوع سال 2003، سن کودکان مبتلا در آندرا پرادش بین 9 ماه تا 14 سال بود. اکثر مرگ و میرها نیز ظرف 48 ساعت پس از بستری شدن در بیمارستان رخ می دهند. در شیوع فعلی در گجرات، با توجه به اطلاعات در دسترس همه مرگ های مشکوک تاکنون مربوط به کودکان بوده اند.
درمان چگونه انجام می شود؟
هنوز هیچ عامل ضد ویروسی خاصی برای درمان ویروس چندیپور وجود ندارد و واکسنی هم در دسترس نیست. از این رو تشخیص زودهنگام و درمان به موقع بسیار کلیدی هستند. بر اساس سندی از دولت گجرات در مورد "اپیدمیولوژی و مدیریت انسفالیت چندیپور" در سال 2014، مدیریت این بیماری شامل کنترل راه های هوایی، تنفس و گردش خون از طریق اکسیژن درمانی و تهویه در صورت نیاز است. مدیریت تعادل مایعات و الکترولیت ها، هایپرپرکسی (شرایطی که دمای بدن به بالای 106.7 درجه فارنهایت می رسد)، افزایش فشار داخل جمجمه و تشنج و پیشگیری از عفونت های باکتریایی ثانویه نیز به تفصیل شرح داده شده اند.
پیشگیری از ابتلا
در سند مذکور آمده است که پیشگیری شامل کنترل ناقل است: شناسایی مکان های تکثیر پشه خاکی، سمپاشی و استفاده از حشره کش ها، رعایت بهداشت، کنترل محیط زیست از جمله نگهداری و دفع مناسب زباله ها، منع دفع مدفوع در هوای آزاد و استفاده از برچسب های نابود کننده حشرات اطراف درختان. مکان های تکثیر این پشه ها شامل سوراخ ها و شکاف های دیوارها، حفرات داخل درختان، اتاق های تاریک، اصطبل ها و انبارها هستند. پیشگیری از گزش نیز از طریق استفاده از لباس های محافظ، مواد دفع کننده و توری مهم است.