به قلم : دکتر سلمان فلاح - متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی
تحریریه زندگی آنلاین : ورم مفاصل و استخوان‌ها زمانی رخ می‌دهد که غضروف محافظ در مفصل شروع به تجزیه شدن می‌کند و دیگر حرکت ملایم بین استخوان‌ها را آسان نمی‌کند، که درنهایت باعث متورم و دردناک شدن مفصل می‌شود. هنگامی‌که این عارضه در ستون فقرات گردنی رخ می‌دهد، اُستئوآرتریت گردنی یا آرتروز گردن نامیده می‌شود. آرتروز گردنی با بالا رفتن سن افراد بیشتر رایج می‌شود، بنابراین پوشش طبیعی و پارگی محافظ توسط مفاصل فاست در طول زمان، به‌عنوان یک عامل اصلی در ایجاد آن در نظر گرفته می‌شود. علائم آرتروز گردنی در هر جای بدن ممکن است از یک ناراحتی ملایم و گاه‌به‌گاه تا یک درد ناگهانی و شدید که کیفیت زندگی را مختل می‌کند، متفاوت باشد. آرتروز گردن یکی از شایع‌ترین دلایل گردن درد در سنین بالا می‌باشد. خوشبختانه امروزه راه‌های درمان کم خطر و بسیار مؤثری مانند تکنیک‌های طب فیزیکی و فیزیوتراپی برای این عارضه وجود دارد.
اگر آرتروز گردنی پیشرفته شود و اسپورهای استخوان به‌اندازه کافی بزرگ شوند، تنگ شدن مجرای ستون فقرات (تنگی نخاعی) و یا فورامن عصبی (تنگی فورامینال) می‌تواند رخ دهد. هنگامی‌که این فضاها شروع به تنگ شدن می‌کنند، طناب نخاعی یا ریشه عصب گردنی می‌توانند فشرده شوند. برخی از نشانه‌های جدی که ممکن است به وجود آیند عبارت‌اند از بروز مشکل درگرفتن اشیاء و یا حتی مشکلات درراه رفتن و یا موزونی و هم‌پایگی باشد. اگر طناب نخاعی یا ریشه عصب برای مدت طولانی بدون مراقبت پزشکی فشرده شود، ممکن است آسیب دائمی ایجاد شود. اقدام به‌موقع در درمان و رفع این مشکل در مراحل اولیه آن می‌تواند از بروز عوارض بعدی جلوگیری نماید، داروها و تکنیک‌های مختلف طب فیزیکی و توان‌بخشی می‌تواند در درمان آرتروز گردن به شما کمک نماید.
بیشتر بخوانید:
آرتروز گردن چگونه رخ می‌دهد؟
مفاصل فاست گردنی بخش کلیدی و مهم انعطاف‌پذیری گردن هستند. دو مفصل کوچک فاست در پشت هر سطح مهره‌ای قرار دارند که امکان حرکت محدود به جلو، عقب و چرخش را فراهم می‌کنند. مفصل فاست از غضروف سخت اما صاف در سطوح بالا و پایین مفصلی دار به‌منظور محافظت از قسمت پشتی استخوان‌های مهره‌ای تشکیل‌شده است. مفصل در یک کپسول محافظ قرارگرفته و در داخل این کپسول مایع سینوویال است که برای روان کردن و تسهیل حرکات، مفاصل را روغن‌کاری می‌کند. هنگامی‌که غضروف شروع به تجزیه شدن می‌کند، استخوان‌ها به یکدیگر مالیده و ساییده می‌شوند، که این امر می‌تواند رشد بیش‌ازاندازه استخوان را که با عنوان خار استخوانی (استئوفیت) شناخته می‌شود، آسان کند. مالش استخوان به استخوان می‌تواند باعث التهاب و درد شود. علاوه بر این، تکه‌هایی از استخوان و غضروف ممکن است از هم بازشوند، و شروع به شناور شدن در مایع سینوویال کپسول مفصلی کنند، که می‌تواند منجر به التهاب و ناراحتی بیشتر شود.
دلایل و عوامل خطر
عواملی که در ایجاد آرتروز گردن نقش دارند، عبارت‌اند از:
ژنتیک: بعضی از شواهد نشان می‌دهند که آرتروز گردن می‌تواند ارثی باشد، که نشان می‌دهد برخی افراد ازلحاظ ژنتیکی مستعد این هستند که غضروف در مفاصلشان زودتر تجزیه شود.
آسیب: اگر مفصل آسیب ببیند، مثلاً پارگی در غضروف و یا پارگی کپسول مفصل محافظ، مفصل می‌تواند بیشتر ملتهب شده و غضروف زودتر تجزیه می‌شود.
شغل: مشاغل خاص، مانند شغل‌هایی که شامل بسیاری از حرکات تکراری یا بلند کردن اجسام سنگین می‌باشند، ازجمله ساخت‌وساز، می‌توانند فشار بیشتری بر ستون فقرات گردنی ایجاد کنند.
وزن: افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند زودتر دچار آرتروز گردن، به‌ویژه در گردن می‌شوند. وزن بیشتر به معنای فشار بیشتر در مفاصل است، اما احتمال دیگر این است که افراد دارای اضافه‌وزن ممکن است التهاب مضر بیشتری داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
علائم آرتروز گردن
زمانی که آرتروز گردن نشانه بیماری است، معمولاً با دردی مشخص می‌شود که:
به‌تدریج شروع می‌شود و در طول زمان به‌طور تصاعدی بدتر نمی‌شود.
به‌خصوص در مراحل اولیه، به‌جای احساس شدید و زننده، بااحساس گرفتگی و درد همراه است.
اول صبح بدتر است اما با بلند شدن و راه رفتن بهبود می‌یابد.
در پایان روز دوباره بدتر می‌شود.
در زمان عود و تشدید درد، با استراحت فروکش می‌کند.
درد به شانه یا بین استخوان پهن شانه یا عرض شانه ساطع می‌شود.
هنگام فشار گردن، احساس درد ایجاد می‌شود.
باعث مختل شدن خواب در اواسط شب می‌شود.
باعث سردرد، به‌ویژه در پشت سر می‌شود.
فرد مبتلابه آرتروز گردنی ممکن است تمام این علائم یا تنها چند مورد را تجربه کند و علائم ممکن است در طول زمان پیشرفت کرده یا تغییر کنند.
بیشتربخوانید:
علائم شدید
خار استخوانی گردنی (اُستِئوفیت) یک نشانه رایج آرتروز گردنی است. برای برخی از افراد مبتلابه آرتروز گردنی، این رشد بیش‌ازحد استخوان ممکن است به عصب ستون فقرات اصابت کند. موارد زیر علائم رادیکولوپاتی گردنی را ایجاد می‌کنند:
درد
جز جز کردن
بی‌حسی
ضعفی که به شانه، بازو و یا دست ساطع می‌شود.
اگر آرتروز گردن به طناب نخاعی اصابت کند، می‌تواند منجر به اختلال در طناب نخاعی شود، که میلوپاتی گردنی نامیده می‌شود. این عارضه می‌تواند شامل درد، جز جز کردن، بی‌حسی و یا ضعف در هرجایی از بدن در زیر گردن و همچنین مشکلات احتمالی با موزونی یا هم‌پایگی، باشد.
تشخیص
به‌منظور تشخیص علت آرتروز گردن بیمار، پزشک به‌احتمال‌زیاد تشخیص را با موارد زیر شروع خواهد کرد:
با جمع‌آوری فهرست دقیق علائم فعلی بیمار، تاریخچه پزشکی گذشته و عادات شیوه زندگی فعلی، بسیاری از عارضه‌ها می‌توانند به‌سادگی بررسی شوند.
برای محدود کردن بیشتر لیستی از دلایل احتمالی درد گردن، پزشک برای بررسی هرگونه چیز غیرعادی و ناهنجار یا حساسیت، گردن بیمار را لمس می‌کند، همچنین گردن را برای شناسایی هرگونه ضعف قابل‌توجه یا محدودیت حرکتی بررسی می‌کند.
شیوه‌های تشخیص پیشرفته
اگر تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی به‌اندازه‌ی کافی به پزشک اطلاعات ندهند، تشخیص پیشرفته ممکن است درخواست شود. که می‌تواند شامل یک یا چند مورد زیر باشد:
اشعه‌ی X
ام آر آی اسکن
آزمایش الکترودیاگنوز
راهکارهای درمانی
استراحت: هنگامی‌که علائم آرتروز گردن عود می‌کنند استراحت کنید. گاهی اوقات حرکات محدود گردن برای مدت کوتاهی، برای مثال به مدت یک بعدازظهر یا یک روز، برای فرونشستن التهاب و از میان بردن درد کافی است.
سرما یا گرما درمانی:
بعضی افراد استفاده از یک بسته یخ را برای کاهش التهاب ترجیح می‌دهند، به‌ویژه پس از فعالیتی که باعث درد آرتروز گردن می‌شود. سایر بیماران گرما، ازجمله لحاف چه‌ی برقی یا شال‌گردن حرارتی، یا حرارتی مرطوب مانند شال‌گردن حرارتی مرطوب، و یا حمام گرم و دوش آب گرم، را ترجیح می‌دهند.
داروهای بدون نسخه:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن ممکن است به کاهش درد ناشی از التهاب که معمولاً همراه با آرتروز گردن است، کمک کنند. استامینوفن یکی دیگر از داروهای مسکن است که می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
تزریق استروئید اپیدورال گردن:
تزریق استروئید اپیدورال گردنی می‌تواند برای کاهش درد ناشی از التهاب در اطراف اعصاب گردن ناشی از آرتروز گردن یا تنگی کانال نخاعی انجام شود. فضای اپیدورال، دو را را احاطه کرده است. دوار کیسه‌ای در اطراف ریشه‌های عصبی است که حاوی مایع مغزی نخاعی، طناب نخاعی و اعصاب است. اعصاب گردن قبل از اینکه به سمت شانه‌ها، بازوها و دست‌ها گسترش یابند، به سمت فضای اپیدورال گردنی حرکت می‌کنند. تزریق در این فضا، داروها را به‌طور مستقیم برای پوشاندن اعصاب، به ناحیه می‌فرستد. برخی از عارضه‌های ستون فقرات گردنی ازآنجایی‌که خار را از طریق سوراخ‌های کوچک در هر طرف استخوان‌های مهره خارج می‌کنند، می‌توانند اعصاب را تحت تأثیر قرار دهند.
اوزون تراپی:
اوزون درمانی یک نوع درمان جایگزین دارویی است که میزان اکسیژن در بدن را از طریق وارد‌سازی اوزون افزایش می‌دهد. روش‌های مختلفی برای اوزون درمانی وجود دارد، که دارای مزایایی همچون درمان آرتروز گردن می‌باشد.
پی آر پی:
پی آر پی درمانی از اجزای سلول‌های خون خود بدن برای ایجاد یک کوکتل سفارشی استفاده می‌کند که روند درمان طبیعی را در عارضه‌های خاص ارتوپدی مانند آرتروز گردن برمی‌انگیزد.
بریس‌ها:
بسته به اینکه اسپوندیلوز چقدر قسمت‌های ستون فقرات شمارا تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث بی‌ثباتی ستون فقرات گردن شود. این بدان معنی است که بخش‌هایی از ستون فقرات شما برای کنترل حرکاتتان به‌درستی کار نمی‌کنند. با ستون فقرات ناپایدار، شما بیشتر در معرض آسیب نورولوژی کال (آسیب اعصاب) قرار می‌گیرید. برای رفع این بی‌ثباتی، پزشک ممکن است توصیه کند مدتی از بریس استفاده کنید. بریس یک گزینه موقت برای اسپوندیلوز است، که اغلب برای اسپوندیلوز در گردن (ستون فقرات گردنی) استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی:
امروزه بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی با کمک فیزیوتراپی درمان می‌شوند. این درمان فیزیکی در کاهش درد گردن ناشی از آرتروز مؤثر است، و مانند درمان‌شناس از کشش استفاده می‌کند.
درمان دستی:
برای علائم مزمن و یا برای مقابله با قسمت‌های شدید درد ناشی از آرتروز گردنی، ممکن است درمان دستی توصیه شود. فلسفه‌ی مانیپولاسیون این است که اختلال عملکرد مفصلی که در ستون فقرات می‌تواند درد ایجاد کند، و به حرکت درآوردن مفصل ستون فقرات از طریق مانیپولاسیون (تنظیمات نیز نامیده می‌شود) می‌تواند این درد را کاهش دهد.
ماساژ درمانی:
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند با ماساژ درمانی بهبود یابند. شما باید درباره ماساژ بدن شنیده باشید. با چند جلسه ماساژ درمانی درد گردن ناشی از آرتروز گردن تسکین می‌یابد.
لیزر درمانی:
لیزر درمانی باقدرت بالا، باعث کاهش التهاب و کاهش درد ناشی از آرتروز گردن می‌شود، جریان خون را به گردن افزایش می‌دهد و درواقع به بهبودی سلول‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند. این روش هنگامی‌که استفاده می‌شود، دردناک نیست، و نتایج معمولاً فوری و چشمگیر هستند.
شاک‌ویوتراپی:
شاک‌ویوتراپی مجموعه‌ای از موج‌های ضربه‌ای پرانرژی است که در ناحیه‌ای که نیاز به درمان دارد ازجمله کردن اعمال می‌شود، این‌یک موج کاملاً مکانیکی است نه الکتریکی. درمان عارضه‌ای همچون تورم، با تحت درمان قرار گرفتن بافت آغاز می‌شود. بدن با افزایش گردش خون و متابولیسم در ناحیه ضربه، به درمان پاسخ می‌دهد که به‌نوبه خود فرآیندهای بهبود بدن را سرعت می‌بخشد. بافت بدون درد و متحرک شروع به طبیعی عمل کردن می‌کند. ثابت‌شده است که روش شاک‌ویوتراپی در درمان عارضه‌هایی مانند آرتروز گردنی مؤثر است.
طب سوزنی:
طب سوزنی یک درمان جایگزین شناخته‌شده است که درد را بدون نیاز به دارو کاهش می‌دهد. این روش از سوزن‌های ریز برای به کار گرفتن نیروی فشاری به نام کای استفاده می‌کند. باز کردن نیروی فشاری می‌تواند علائم مختلف بیماری‌های جسمی، ازجمله آرتروز گردن را از بین ببرد، باید کانال‌های کای بدنتان را آزاد کنید تا جریان کای سالم و پرانرژی به بدن بازگردد.
ورزش:
ورزش ملایم برای مفصل‌ها، ازجمله مفصل‌های فاست گردن مناسب است. درحالی‌که استراحت گاهی اوقات هنگام تشدید درد لازم است، ترکیب حرکت بیشتر با روال همیشگی و روزمره اغلب باعث کاهش درد درازمدت ناشی از آرتروز گردنی می‌شود. برای مثال مقرر کردن یک برنامه‌ی پیاده‌روی می‌تواند راه خوبی برای افزایش فعالیت روزانه باشد و به‌طور طبیعی باعث تقویت اندورفین‌ها و احساسات خوب شما می‌شود.
