علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با حضور در برنامه تلویزیونی به مناسبت روز جهانی مغز اظهار کرد: دلیل نامگذاری این روز توسط انجمن بین المللی مغز این است که در دهه‌های آینده بیماری‌های مغز و اعصاب بخش مهمی از بار بیماری‌ها را به خود اختصاص خواهند داد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بخش زیادی از بیماری‌های مغز و اعصاب قابلیت پیشگیری دارند انتخاب این روز به منظور معطوف کردن توجه مردم و مسئولان و سیاست‌گذاران کشورهای مختلف به سلامت مغز با نگاه پیشگیرانه است.
زالی، آلزایمر را بیماری بسیار پیچیده‌ای برشمرد و افزود: متأسفانه پیش بینی می‌شود که در سال‌های آتی در روند جهانی از جمله ایران با افزایش این بیماری روبه‌رو شویم؛ آمار جهانی دلالت بر این دارد که 35 درصد افراد بالای 85 سال در خطر ابتلاء به آلزایمر قرار دارند.
به گفته وی، بروز آلزایمر در سنین زیر 65 سال شایع نیست و در صورت ابتلای فرد زیر 65 سال نیاز به بررسی‌های تکمیلی وجود دارد.
زالی با اشاره به اینکه مغز یکی از پیچیده‌ترین ارگان‌های بدن است، گفت: پرمصرف‌ترین بخش بدن از نظر انرژی مغز است؛ مغز تنها دو درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد اما 25 درصد برون‌ده قلب به مغز اختصاص دارد.
وی با بیان اینکه وزن مغز انسان حدود 1360 گرم است، توضیح داد: وزن مردان 10 درصد بیشتر از وزن مغز زنان است، اما این به معنای باهوش‌تر بودن مردان نیست، برای مثال وزن مغز انیشتین 1230 گرم بوده که از وزن مغز یک انسان نرمال نیز کمتر است.
چگالی یا تراکم سلول‌های عصبی در زنان بیشتر از مردان است.
وی درباره برخی از شگفتی‌های مغز زنان که مردان از آن محروم هستند، گفت: مثلاً مردان وقتی جلوی تلویزیون روزنامه می‌خوانند فقط حواسشان به روزنامه است و متوجه وقایع اطراف نمی‌شوند اما زنان همزمان آشپزی، تماشای تلویزیون، توجه به فرزندان، را به صورت همزمان انجام می‌دهند و این از ویژگی‌های مغز زنان است که همزمان چند وظیفه و کار را انجام می‌دهند.
زالی یادآور شد: در مغز بخشی به نام هیپوکامپ وجود دارد که با حافظه و پردازش اطلاعات ارتباط مستقیم دارد که در زنان از مردان بزرگ‌تر است و در دوران قاعدگی زنان به دلیل نوسانات هورمونی فعالیت هیپوکامپ تغییر می‌یابد و در ابتدای این دوره با انتهای آن متفاوت است.
وی با اشاره به اهمیت کار مغز گفت: روزانه بیش از 50 هزار فکر به ذهن ما خطور می‌کند که متأسفانه 70 درصد آنها افکار منفی (خودبینی، ترس، استرس، اضطراب و…) است.
زالی ادامه داد: در طول هر دقیقه مغز این توانایی را داراست که 3500 فکر به ذهنش خطور کند و قدرت پردازش اطلاعات در مغز انسان 30 برابر ابرکامپیوترهای فعلی جهان است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به وجود 100 میلیارد نورون مغزی و 644 کیلومتر عروق خونی در جمجمه انسان، گفت: اگر قسمتی از مغز انسان به اندازه یک دانه ماسه را در نظر بگیریم در آن بیش از 10 هزار نورون و 1500 سیناپس اتصالات عصبی وجود دارد.
این متخصص جراحی مغز و اعصاب، با بیان اینکه در هنگام تکامل جنین نیز در هر دقیقه 8 هزار سلول عصبی تولید می‌کند، گفت: تعداد سلول‌های عصبی ما در هنگام تولد یکسان است و تغییر نمی‌کند اما پدیده‌ای تحت عنوان انعطاف پذیری مغز که با تشکیل اتصالات مغز ایجاد می‌شود باعث تکامل مغزی شده که این فرایند از هنگام تولد تا 25 سالگی ادامه می‌یابد.
وی ادامه داد: از 25 سالگی به بعد فرایند پیر شدن یا aging شروع می‌شود. اما با بالا رفتن سن برخی مهارت‌های انسان افزایش می‌یابد مثلاً از 80 سالگی به بعد توان مهارتی واژگانی افراد توسعه می‌یابد.
زالی با بیان اینکه از 20 هزار سال پیش تاکنون مغز بشر به اندازه یک توپ تنیس کوچک‌تر شده است، گفت: یکسری از کارکردهای مغز ما در طول زمان ما کمتر شده است.
وی با اشاره به اینکه موقعیت یابی (GPS) در طول تکامل مغز انسان از گذشته به ما به ارث رسیده است، گفت: اما وقتی از GPS گوشی همراه استفاده می‌کنیم این توانایی در مغز ما تحلیل می‌رود.
زالی یادآور شد: از اواسط قرن 18 تقریباً 13.5 نمره IQ بشر به دلیل واگذاری بخشی از فعالیت‌های مغزی ما کم شده است.
