ابزار مناسب در زمان ریزش‌های ناگهانی
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه گفت: 98درصد نمادها در درصدهای منفی معامله شدند و حدود 85درصد فروشندگان امروز افراد حقیقی بودند، در مقابل 50درصد خریدهای روز شنبه توسط کدهای حقوقی انجام شده است. این موضوع به روشنی نشان می‌دهد بازار در شرایط هیجانی و بیش واکنشی به سر می‌برد که عمدتا ریشه در افزایش ریسک‌های امنیتی کشور دارد. خریدهای حمایتی صرفا در درصدهای منفی، در صورت تداوم وضعیت نامناسب بازار موجب می‌شود فروشندگان در گذر زمان احساس برنده بودن داشته باشند و خریداران با تعلل بیشتری اقدام به خرید کنند. در صورت حمایت‌های قوی‌تر، بازار به آسانی قابل کنترل خواهد بود و می‌تواند سیگنال مثبتی برای بازار تلقی شود. درباره محدود شدن دامنه نوسان نیز، اختلاف نظر زیادی وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد اگر حجم مبنا افزایش می‌یافت، روند نزولی با آرامش بیشتری جریان پیدا می‌کرد و فرصت اصلاح و تعادل با اخبار مثبت برای بازار به‌وجود می‌آمد.
وی افزود: مدت‌های طولانی است که وضعیت نامناسبی بر بازار سرمایه حاکم است و تجربه بسیار بدی از اردیبهشت‌ماه پارسال به یاد داریم؛ چراکه در آن زمان امیدهای زیادی در بازار زنده شده بود؛ اما مورد سرکوب قرار گرفت و خروج اشخاص با رانت اطلاعاتی به‌عنوان شناسایی سود و عادی بودن عرضه‌ها تعبیر شد. در نتیجه، اعتماد نیمه‌جانی که در حال بازگشت به بازار سرمایه بود مورد تخریب قرار گرفت و به همین دلیل اخبار مثبت نتوانست اوضاع بازار را بهبود بخشد. هرچند وعده‌هایی درباره اصلاح نرخ‌گذاری دستوری، اصلاح نرخ بهره، نرخ خوراک پتروشیمی و کاهش شکاف میان نرخ دلار بازار آزاد و نیما شنیدیم؛ اما تا انتهای دولت، بخش عمده این وعده‌ها عمل نشد. کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: نتیجه این مسائل این شد که روند منفی و جو بی‌اعتمادی باقی ماند؛ ولی با نتایج اولیه انتخابات و با رویکرد و وعده‌هایی که مسعود پزشکیان و ترکیب تیم همراه ایشان داده بود، انتظار می‌رفت بازار سرمایه با خوش‌بینی و امیدواری مواجه شود و بورس پیش از رای اعتماد به پیشواز و استقبال کابینه دولت جدید برود. اما متاسفانه به‌دلیل ریسک‌های منطقه‌ای، شرایط دچار تغییرات بااهمیتی شد و زمانی که ریسک‌های زیادی به بازار تحمیل شود، سرمایه‌گذاران دچار احتیاط بیشتری خواهند شد که امری عقلانی محسوب می‌شود.
رضاپور افزود: قطعی برق، گزارش‌های سه‌ماهه نامناسب، عمل نکردن به اصلاحات اقتصادی مانند نرخ خوراک، فاصله ارز نیما و نرخ دلار آزاد، نرخ بهره تا انتهای دولت گذشته در کنار تنش‌های سیاسی در شروع دولت جدید اجازه رشد به بازار سرمایه را ندادند و به‌نظر می‌رسد گزارش‌های 6ماهه به‌دلیل قطعی برق و عدم اصلاحات نیز مانند گزارش‌های سه ماهه چندان رضایت‌بخش نباشد. اما پیش از رخدادهای اخیر انتظار این بود، اعمال سیاست‌های دولت از پاییز و زمستان بتواند به اصلاحات و بهبود وضعیت شرکت‌ها منجر شود و با بهبود تعاملات بین‌المللی، اثرات جدی‌تری بر چشم‌انداز و فضای اقتصادی کشور و به دنبال آن بورس داشته باشد. اما ریسک‌های فعلی ممکن است بر این روند تاثیر منفی بگذارند.
مجموع این عوامل، افرادی که بازار سرمایه را برای ورود در نقطه جذابی مشاهده می‌کردند دچار تردید می‌کند؛ چراکه احتمال اینکه در کوتاه‌مدت انتظارات سرمایه‌گذاران برآورده نشود، افزایش یافته است. باید به سرمایه‌گذاران حق داد که با احتیاط بیشتری نسبت به خرید اقدام کنند. حتی برخی از افراد با چشم پوشی از سود احتمالی جذاب آتی در آینده اقدام به خروج می‌کنند تا با آرامش بهتری پس از آرام‌تر شدن اوضاع اقدام به تصمیم‌گیری کنند.
شاید با مجموع رخدادها و سیاست‌های اقتصادی، سخت‌ترین شرایط در سال‌های اخیر برای سهامداران بورسی بود. بازار مسکن، ارز و طلا و خودرو به روشنی وضعیت بهتری داشته است و این نشان می‌دهد که سهامداران شرکت‌های بزرگ صنعتی کشور بازنده اصلی بودند که با این روند قطعا آینده سرمایه‌گذاری و توسعه تولید و اشتغال در کشور با چالش جدی مواجه خواهد بود. البته تردیدی نیست که با فروکش کردن هیجانات، به راحتی بخش مهمی از ریزش هیجانی چند روز اخیر با رشد کوتاه‌مدت جبران خواهد شد ولی برای تداوم رشد، آرامش فضای سیاسی و اصلاح رویه‌های اقتصادی تجربه‌شده گذشته که همگی در وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور منتخب بوده، ضروری است.
اهمال‌کاری سازمان در شرایط بحرانی
آراد پورکار، کارشناس بازار سرمایه گفت: به نظر می‌رسد بازار سرمایه تحت تاثیر تنش‌های سیاسی قرار گرفته است و این مسائل فشار فروش را افزایش می‌دهد. همچنین شاخص کل مهم‌ترین محدوده‌های حمایتی خود یعنی 2میلیون و 40هزار واحد را از دست داد و جریان نقد حمایتی کوچکی هم مشاهده نشد. روز چهارشنبه شاهد حمایتی از بازار بودیم؛ اما به نظر می‌رسد منابعی که به بازار تزریق می‌شود، در برابر این حجم فروش چندان تاثیرگذار نباشد.
وی افزود: در این میان سازمان بورس می‌توانست از ابزارهای خود برای کنترل از بازار استفاده کند. محدود کردن بازار و بسته شدن بازار را قبول ندارم؛ اما در چنین شرایطی می‌توانست باعث از دست نرفتن نقاط حمایتی بازار شود. به‌عنوان مثال سازمان بورس زمان شهادت رئیس‌جمهور سابق، دامنه نوسان را تا مدت زیادی محدود کرده بود؛ اما اکنون نیز که مجددا در شرایط بحرانی قرار داریم، شاهد اقدامی از سمت سازمان نیستیم.
در مورد محدود شدن دامنه نوسان نیز اختلاف‌نظر زیادی وجود دارد و شاید اشخاص حرفه‌ای بازار منتقد جدی کاهش دامنه نوسان باشند. یکی از راهکارهایی که ضمن حفظ نقدشوندگی بازار می‌تواند مانع ریزش پر‌شتاب و دادن فرصت بیشتر به بازار جهت خروج از شرایط هیجانی باشد افزایش حجم مبناست تا ضمن فرصت فروش برای اشخاصی که در هر قیمتی تمایل به خروج دارند، قیمت‌های پایانی با سرعت کمتری کاهش یابد. به هرحال باید منتظر تصمیم مدیران بازار طی روزهای آتی در این خصوص باشیم.