ارزنده؛ اما بدون مشتری؟

شاخص کل بورس

در تحلیل اطلاعات گذشته‌‌‌نگر، مشاهده شده که در روزهای گذشته، شاخص کل بورس مجددا به سطح 2میلیون واحدی رسیده بود؛ سطحی که تا پیش از این چند مرتبه به آن واکنش نشان‌‌‌ داده بود. با وجود این، روز دوشنبه بازار به پایین‌تر از سطح مزبور سقوط کرد. اما چیزی که جالب است، شاخص کل بورس از مردادماه 1399 تا ابتدای سال 1402، پایین‌تر از 2میلیون واحد، از ابتدای فروردین‌ماه 1402 تا تیرماه 1402 بالای 2میلیون واحد، در دوماهه بعدی همان سال نیز در محدوده 2میلیون واحد و از آن پس تا زمان نگارش این مقاله بر فراز 2میلیون واحد بوده، اما هم‌‌‌اکنون به سطح یک‌میلیون و 998‌هزار واحدی رسیده است.

نکته مهمی که در شاخص کل بورس باید به آن دقت کرد، این است که این شاخص ریالی بوده و تورم در آن به صورت مناسب دیده نمی‌شود. به همین دلیل بررسی ارزش دلاری بازار می‌‌‌تواند معیاری برای سنجش بازدهی واقعی در بازار سرمایه محسوب شود. همچنین در فرمول شاخص کل سودهای نقدی و افزایش سرمایه‌‌‌ نمادها، نهفته و ته‌‌‌نشین می‌‌‌شوند. در مجموع با وجود اینکه شاخص در محدوده‌های سال گذشته و سال 1399 است، بسیاری از سهم‌‌‌ها با قیمت پایین‌‌‌تر معامله می‌‌‌شوند. نکته مهم‌تر اینکه اگر فرض کنید سهام حداقل با همان قیمت سال 1399 معامله شوند، نشان‌‌‌دهنده جاماندگی جدی این بازار نسبت به تورم است.

ارزش دلاری بازار سرمایه

ارزش دلاری بازار از دی‌ماه 1398 با رشد قابل‌توجهی مواجه شده، به طوری که در بیستمین روز مردادماه سال 99 به بالاترین مقدار خود به ارزش 462میلیارد دلار رسید. با عبور از این نقطه، ارزش دلاری بازار سرمایه وارد روند نزولی شد و در این سال‌ها روند کاهشی را در پیش داشت. در حال حاضر ارزش دلاری بازار معادل 135میلیارد دلار است. بازار سرمایه این ارزش دلاری را نیز در خردادماه 1393 و دی‌ماه 1398 مشاهده کرده بود؛ با این تفاوت که در سال 1398 نمادهایی مانند شستا در بازار سرمایه وجود نداشتند. از دیگر پارامترهای مهم برای بررسی شرایط بازار، بررسی ارزندگی آن از طریق نسبت P/E تحلیلی و گذشته‌‌‌نگر (ttm)  است.

بررسی P/E تحلیلی بازار سرمایه

محاسبه این نسبت در بورس که از تقسیم قیمت سهم (Price) بر سود تحلیلی هر سهم (EPS) حاصل می‌شود، یکی از روش‌های رایج برای ارزش‌‌‌گذاری است. در این بخش با تحلیل P/E فوروارد به بررسی ارزندگی بازار سرمایه پرداخته شده است. عموما هنگامی که شاخص P/E فوروارد بین اعداد 6 و 8 است، بازار در حالت تعادلی بوده و ارزندگی متعادلی را تجربه می‌کند. هرچه عدد شاخص کوچک‌تر باشد، از ارزندگی بیشتر بازار خبر می‌دهد. بنابراین مطابق تجربه می‌‌‌توان اظهار کرد زمان‌‌‌هایی که شاخص ارزندگی آینده‌‌‌نگر به زیر 6 می‌‌‌رسد، بورس به سمت ارزنده‌‌‌ترشدن حرکت می‌کند. حال با توجه به تصویر، نسبت P/E فوروارد بازار عددی معادل 6.17واحد را نشان می‌دهد که نمایانگر ارزنده‌‌‌‌‌‌ترشدن بازار در مقایسه با روزهای گذشته و حتی سال‌های 1400 و 1401 است. هرچه این شاخص عدد کوچک‌تری را نشان‌‌‌دهد، نشان از حرکت بازار به سمت ارزندگی و تقاضای بیشتر است.

در این صورت با تقاضای بیشتر، بازار به سمت شرایط بهتری سوق داده خواهد شد. این محدوده 6 تا 8واحد برای P/E یک محدوده تجربی برای بازار است که معمولا در این محدوده نوسان کرده و هرچه به 6واحد نزدیک‌‌‌تر شده، تقاضای بیشتری روی بازار بوده و هرچه به 8واحد نزدیک‌‌‌تر می‌شود، بازار از ارزندگی کمتری برخوردار می‌شود که در این صورت امکان ریزش را افزایش می‌دهد. P/E گذشته‌‌‌نگر براساس سود محقق‌‌‌شده حاصل می‌شود. بنابراین اطلاعات موجود در نمودار واقعی‌‌‌تر است و تحلیلگران با ارزیابی آنها می‌‌‌توانند به ارزش ذاتی سهم پی ببرند. P/E گذشته‌‌‌نگر بازار سرمایه روز گذشته معادل 5.71واحد بود که نشان‌‌‌دهنده ارزنده‌‌‌ترشدن بازار در مقایسه با سال‌های 1398 تا سال 1400 است. با وجود این، گرچه P/E بازار به زیر 6 واحد رسیده‌است اما ارزش معاملات نشان می‌دهد که رکود عمیق در بازار وجود دارد .نبود تقاضا در بورس به‌دلیل ریسک‌های سیاسی و سیاستی‌است. بنابراین نمی‌توان کاهش این شاخص را به‌تنهایی نشان از ارزندگی بورس دانست.

بررسی ارزندگی بازار براساس فروش

با افزایش فروش، درآمد نیز بیشتر خواهد شد و در نتیجه به افزایش ارزش ذاتی منجر می‌شود. با بررسی این پارامتر، ارزندگی بازار نسبت به کل فروش آن مشخص می‌شود. P/S فوروارد تا اوایل خردادماه 1403 همواره عددی بین یک تا 1.7واحد بوده است. اما از خردادماه 1403 این نسبت به زیر یک‌واحد کاهش یافته و در روز گذشته 0.92واحد رسید. در حال حاضر نسبت P/S  تحلیلی در کف خود قرار دارد. این عدد حاصل‌‌‌شده از ارزندگی بازار خبر می‌دهد. بنابراین با کاهش این عدد، تقاضا افزایش می‌یابد.

بررسی P/S گذشته‌نگر (ttm ) بازار سرمایه

P/Sttm بازار در سال 1399 به 7 واحد رسیده بود. اما این روزها این نسبت کاهش چشمگیری داشت و روز گذشته به 1.02واحد رسید. به عبارتی این نسبت در حال حاضر در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد که نشان‌دهنده ارزنده‌‌‌شدن بازار نسبت به سال‌های اخیر است. به نظر می‌رسد در مقطع کنونی بازار سهام از منظر تمام شاخصه‌های ارزندگی و قیمتی در پایین‌ترین وضعیت خود قرار دارد. اما وجود ریسک‌های مختلف مانع رشد بازار و اقبال معامله‌گران شده‌است.