کدام رهبران جهان اسلام، نامشان در فهرست تأثیرگذاران جهان قرار دارد؟

در گزارش سال 2024 میلادی، به ترتیب رهبران جهان اسلام در کشورهای عربستان، ایران، قطر، اردن، امارات، ترکیه حائز رتبه‌های نخست شده‌اند.
رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در صدر این لیست (دوّمین نفر) جای دارد. در سر لیست امسال نیز با اندک تغییراتی حضرت آیت‌الله سیستانی نفر یازدهم و سید حسن نصرالله در رتبه31 و مقتدی صدر در رتبه4٢ ایستاده‌اند.
همچنین مثل سالهای قبل نام آیت‌الله جوادی آملی صدر نشین بخش دوم شخصیت‌های ویژه جهان اسلام است و پس از ایشان آیت‌الله محمداسحاق فیاض حائز رتبه 53 این رنکینگ شده است.

به گزارش مبلغ*، فهرست پانصد مسلمان تأثیرگذار جهان، همه ساله در اوایل دسامبر (آذر) منتشر شد که به معرفی نخبگان جهان اسلام بر طبق شاخصه‌های مرکز سلطنتی تحقیقات راهبردی اسلام/The Royal Islamic Strategic Studies Centre و مؤسسه آل البیت الملکیه للفکر الاسلامی/The Royal Aal al-Bayt Institute for Islamic Thought :RABIIT در اَمان پایتخت اُردن با مشارکت «دانشگاه جورج تاون» ایالت واشنگتن دی. سی آمریکا می‌پردازد. این لیست با معرفی مؤثرین افراد جهان اسلام در دو دسته پنجاه نفر برتر و بخش چهارصد و پنجاه نفر بعدی تقسیم بندی شده است.

بنابر اساسنامه و فهرست این مؤسسه که امسال نیز با ده دلار افزایش به قیمت 48دلار و 54 سنت در وب سایت رسمی آن منتشر شد؛ هدف از انتشار آن را آشنایی با فعّالان و کشف نخبگان جهان اسلام معرفی و هر مسلمانی که بیشترین تأثیر بر کشور خود، جهان اسلام و عالم بشریت بگذارد در آن لیست جای خواهد داشت.

عبدالله شلیفر سردبیر این نشریه در این فهرست می‌کوشد تا چهره‌های مطرح جهان اسلام اعم از سیاسیون، عالمان، واعظان، قاریان، آنتی بنیادگرایان، مدیران N.G.O دینی، تاجران، فرهنگ بانان، فعالان اجتماعی، سلبریتی‌ها، ارباب رسانه‌ای را رتبه بندی کند. تغییرات سالیانه افراد برحسب تحولات سالیانه اصلی ترین علت جابجایی این فهرست اعلام و البته از جهات متعددی نیز قابل مناقشه‌اند. سوگیری‌های خاص درباره تعیین معیارها، سبب انتقادهای جدی به این لیست شده است.

در گزارش امسال سیاسیون با اندکی تغییر نسبت به پارسال، به ترتیب رهبران جهان اسلام در کشورهای عربستان، ایران، قطر، اردن، امارات، ترکیه حائز رتبه‌های نخست شده‌اند، که رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظلّه) در صدر این لیست (دوّمین نفر) جای دارد.

مهمترین تغییر فاحش امسال از منظر این لیست اردنی، عمر بن الحفیظ یمنی است که گوی سبقت را از محمد تقی عثمانی – پدر اقتصاد اسلامی که در 5 سال گذشته در صدر این فهرست بود – ربود. عمر بن الحفیظ نماینده پر نفوذ یمنی 59 ساله برای نخستین بار به سرلیست اصلی و در کنار سیاسیون جای گرفت.

عمر بن حفیظ بنیانگذار مدارس بین المللی «دارالمصطفی للدراسات الإسلامیه» در استان بی آب وعلف «حَضَرمُوت» است که با پذیرش طلابی از سرتاسر عالم، به ترویج اسلام سنتی با چاشنی صوفیانه می پردازد.

در سر لیست امسال نیز با اندک تغییراتی حضرت آیت‌الله سیستانی (دامت برکاته) نفر یازدهم و سید حسن نصرالله در رتبه31 و مقتدی صدر در رتبه4٢ ایستاده‌اند.

دوئل پارسال بن سلمان ولیعهد عربستان به مرحله تازه‌ای رسیده و العوده امسال بن سلمان را پشت سر گذاشت و پیش از او در دتبه دوازدهم ایستاد. العوده از رهبران جریان الصحوه (بیداری) از سال 2017 تا امروز به اتهام تروریسم و توطئه علیه حکومت مرکزی بازداشت است. زبانِ بازِ او در برابر فتوای آمریکایی «بن باز» مخفی‌ترین دلیل دستگیری اوست.

در جنگ عراق و کویت، بن باز در فتوایی سیاسی اجازه داد تا ارتش آمریکا (بخوانید کفار) از خاک عربستان برای حمله به عراق استفاده کند که این فتوا برای جریان صحوه غیرقابل تحمل بود و جریان الصحوه با نقش آفرینی العوده، بن باز را شدیدا متهم کردند و به زندان افتاد. ورود «ابراهیم کالین» رئیس اطلاعات ترکیه با رتبه 26 در کنار نصر با رتبه 36 از اسلام سنتگرا در لیست امسال به چشم می خورد.

در لیست 2024 «سیدمحمد نقیب العطاس» – از نسل امام صادق(ع) – مرد برتر جهان اسلام اعلام شد. این اندیشور 92 ساله مالایی از معدود متفکران معاصر است که هنوز دغدغه هایش به صورت آکادمیک وارد پژوهش های ایرانی نشده. بستر منسجم و منظومه وار آرای های فکری او [که ریشه در اسلام سنّتی دارد] توانسته بصورت روشمند به نقد مدرنیته بپردازد. این ویژگی باعث شده که بتوان او را به طیف مترقّیانه از اسلام سنّتی منتسب کرد که مشابه او در شیعه، شهیدین صدر و مطهری اند.

عطاس خیلی دقیق با مبانی و مبادی مدرنیته و تجدّد آشناست و نقد او در مورد ماهیت مدرنیته و تفکیک نرم افزار و سخت افزار آن، حکایت از شناختش از لایه های پیدا و پنهان جوهره تمدّن غرب دارد. از ترجیع بندهای مشهور او این است که «مدرنیته و تمدن غرب شتابان به سوی “شدن” حرکت می کند؛ حال آنکه اول تمدّن غرب باید “بودن” خود را ثابت کند!!!» در اقبال بد شرق جهان اسلام همین عدم شناخت و بررسی منسجم آرای العطاس کافی است که بجاست پژوهشگران معاصر در چند رساله دکتری، آرای او را دقیق تر موشکافی کنند.

امسال بانو «عدنا عدن اسماعیل» زن برتر جهان اسلام شد. این بانوی 86 ساله سومالیایی پرستار، ماما و وزیر سابق امور خارجه سومالی است. مهمترین برگ کارنامه درخشان وی در فعالیت های متمرکزش در مقابله با شیوه های سنتی بهداشت و زایمان در آفریقاست.

ورق مهمی از دفتر مبارزاتی او، کارزار فرهنگی اش با ختنه زنان است که علی رغم فتواهای تحریمی مفتیان آفریقا، کماکان در نقاطی از قاره سیاه شایع است.

ساخت بیمارستانی مجهز در سرزمین مادری و تأسیس دانشگاهی مدرن در فقیرترین کشور آفریقایی باعث شد که جایزه 70 میلیارد تومانی «بنیاد تمپلتون» را در سال 2023 تصاحب کند. (تمپلتون جایزه گرانقیمت غیر دولتی جهانی آمریکایی است که تنها به تمجید افرادی می پردازد که به دنبال کشف شیوه های جدیدند که باعث تقرب انسان معاصر به خدا و معنویت سکولار می شود.)

کریم آقاخان چهل و نهمین امام شیعیان اسماعیلی نزاری نیز با دو رتبه سقوط نسبت به پارسال حائز رتبه سی‌ و دوم شده است. شیخ  چهل و چهارم الازهر «احمد الطیب» نیز با دو رتبه سقوط به جایگاه شانزدهم رسید. امسال نیز مثل سالهای قبل نام حضرت آیت‌الله جوادی آملی (مدظله) صدر نشین بخش دوم شخصیت‌های ویژه جهان اسلام است و پس از ایشان آیت‌الله محمداسحاق فیاض(مدظله) حائز رتبه 53 این رنکینگ شده است.

با توجه به عدم التفات جدی به این فهرست بین‌المللی در مجامع حوزوی و دانشگاهی داخلی برای موشکافی این رَنکینْگ، امسال نیز بسان گذشته؛ در فرصت‌های آتی به معرفی چهره‌های مطرح شده مسلمان در لیست 2023 خواهیم پرداخت.

پیشنهاد می‌شود شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تقریب مذاهب اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، مرکز بین‌الملل حوزه‌های علمیه، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، جامعه الزهرا(س)، دانشگاه ادیان ومذاهب، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی و… در کنار «جایزه جهانی المصطفی» با تهیه لیستی مشابه، زمینه همکاری و آشنایی نخبگان جهان اسلام را در قالب فهرست  200مسلمان برتر جهان اسلام فراهم کنند. امیدواریم به زودی شاهد انتشار نخستین پیش نویس ایرانی از فهرست مسلمانان تأثیرگذار جهان باشیم.

گزارش: سید علی بطحائی