سکته چشمی یکی از بیماری‌های خطرناکی است که می‌تواند به طور جدی بر بینایی شما تأثیر بگذارد و حتی در صورت عدم آگاهی از علائم و اقدام به موقع برای درمان، منجر به نابینایی شود.
تعریف و مفهوم سکته چشمی
به گزارش فرطب، سکته چشمی، که به عنوان “انسداد شریان یا ورید شبکیه” نیز شناخته می‌شود، شرایطی است که در آن جریان خون به شبکیه چشم کاهش یافته یا متوقف می‌شود. شبکیه بخشی از چشم است که با مغز ارتباط دارد و وظیفه تبدیل نور به تصاویر را بر عهده دارد. این وضعیت می‌تواند به از دست دادن ناگهانی و شدید دید منجر شود و نیازمند درمان فوری است. تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.
انواع مختلف سکته چشمی
سکته چشمی بر اساس محل وقوع انسداد به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO): این نوع انسداد در شریان اصلی چشم رخ می‌دهد و اثرات آن در تمامی قسمت‌های چشم مشاهده می‌شود. این انسداد معمولاً به دلیل وجود پلاک‌های چربی یا لخته‌های خون در مسیر شریان رخ می‌دهد.
- انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای (BRAO): این نوع انسداد در شریان‌های کوچکتری که از شریان اصلی جدا می‌شوند، اتفاق می‌افتد و اثرات آن در بخش‌های خاصی از شبکیه مشاهده می‌شود. علائم این نوع انسداد معمولاً خفیف‌تر از انسداد شریان مرکزی است.
نشانه‌ها و علائم سکته چشمی
سکته چشمی معمولاً بدون درد است، اما نشانه‌هایی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. اصلی‌ترین علامت، از دست دادن ناگهانی و جزئی یا کامل بینایی در یک چشم است. علائم دیگر ممکن است شامل تاری دید، مشاهده نقاط تاریک یا فلاش‌های نور در میدان دید باشد. در صورت تجربه این علائم، مراجعه فوری به چشم‌پزشک ضروری است تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
دلایل و عوامل مؤثر در سکته چشمی
سکته چشمی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که عمده‌ترین آن‌ها آمبولی و ترومبوز هستند.
- آمبولی: این انسداد به دلیل وجود مواد جامدی مانند پلاک یا عفونت در جریان خون ایجاد می‌شود که ممکن است از قسمت‌های دیگری از بدن مانند قلب یا شریان‌های بزرگ‌تر به چشم منتقل شود.
- ترومبوز: مسدود شدن جریان خون به شبکیه ممکن است به دلیل لخته شدن خون یا افزایش غلظت آن باشد. این نوع انسداد به‌خصوص در افرادی که دارای مشکلات قلبی عروقی هستند، رخ می‌دهد.
افراد در معرض خطر سکته چشمی
برخی افراد بیش از دیگران در معرض خطر سکته چشمی قرار دارند. این افراد شامل کسانی می‌شوند که:
- فشار خون یا کلسترول بالا دارند.
- به بیماری‌های عروق کرونر مبتلا هستند.
- سن آن‌ها بالای 60 سال است.
- سابقه خانوادگی بیماری‌های چشمی دارند.
- مردانی که سبک زندگی کم‌تحرکی دارند یا سیگار می‌کشند نیز در معرض خطر بیشتری هستند.
روش‌های تشخیص سکته چشمی
تشخیص سکته چشمی بر اساس معاینه دقیق چشم و بررسی سابقه پزشکی بیمار انجام می‌شود. چشم‌پزشک با انجام معاینات فیزیکی و استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری، می‌تواند نوع و محل انسداد را شناسایی کند. برخی از روش‌های تشخیصی شامل آنژیوگرافی فلورسین، تست‌های عکاسی فوندوس رنگی و توموگرافی انسجام نوری هستند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا میزان آسیب و نیاز به درمان‌های خاص را تعیین کند.
روش‌های درمانی و مدیریت سکته چشمی
درمان فوری سکته چشمی برای کاهش آسیب‌های ناشی از قطع جریان خون ضروری است. روش‌های درمان شامل استفاده از داروهایی برای کاهش فشار داخل چشم یا حل کردن لخته خون، لیزر درمانی، ماساژ چشم برای کاهش فشار و کمک به باز شدن شریان‌ها، و اکسیژن درمانی هایپرباریک است. در موارد شدید، پاراسنتز، که شامل استفاده از سوزن برای کاهش فشار چشم است، ممکن است لازم باشد.
راهکارهای پیشگیری از سکته چشمی
برای جلوگیری از سکته چشمی، توصیه می‌شود که سبک زندگی سالمی داشته باشید. این شامل داشتن رژیم غذایی متعادل و انجام فعالیت‌های بدنی منظم است. اگر به دیابت مبتلا هستید، کنترل سطح قند خون بسیار مهم است. همچنین، کنترل فشار خون و کلسترول و ترک سیگار می‌تواند خطر بروز سکته چشمی را کاهش دهد. با رعایت این راهکارها، می‌توانید از سلامت چشمان خود محافظت کنید و خطر ابتلا به مشکلات چشمی را کاهش دهید.
جمع بندی
سکته چشمی، که شامل انسداد شریان یا ورید شبکیه است، می‌تواند به کاهش ناگهانی و شدید دید منجر شود و نیازمند درمان فوری است. این وضعیت معمولاً بدون درد است و با علائمی مانند تاری دید و از دست دادن بینایی مشخص می‌شود. علل اصلی سکته چشمی شامل آمبولی و ترومبوز است و عوامل خطر آن شامل فشار خون و کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، و سن بالای 60 سال می‌باشد. تشخیص زودهنگام و درمان سریع با استفاده از دارو، لیزر درمانی و دیگر روش‌ها می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. پیشگیری با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند خطر سکته چشمی را کاهش دهد.