سد روانی ارزندگی بورس

علی قاسمی:  شاخص‌کل بورس تهران طی روز دوشنبه  با  رشد بیش از 7هزار‌واحدی به 2میلیون و 38هزار واحد رسید. ترمز بازار پس از سه روز پرهیجان بالاخره در روز گذشته کشیده شد، به‌طوری‌که نماگر اصلی در نیمه اول بازار تا 2میلیون و 40هزار واحد نیز پیشروی کرد ولی در ساعات پایانی، بر فشار عرضه‌ها افزوده شد. طی دادوستدهای سومین روز هفته، 70میلیارد‌تومان سرمایه حقیقی از بازار خارج شد.

بررسی‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که P/E آینده‌نگر بازار سرمایه به زیر 5 واحد رسیده ‌است که نسبت به روند تاریخی آن در سطوح پایینی قرار دارد. بورس همواره نسبت به حضور P/E آینده‌نگر در کانال 4واحد، حساسیت داشته و واکنش مثبت نشان‌ داده‌است. در نیمه دوم98، تیر1400، بهمن1400 و آبان1401 این نسبت زیر 5 واحد بوده‌است، اما نوع واکنش بازار سهام، در برهه‌‌‌‌‌های مختلف تاریخی متفاوت بوده‌است. بازار طی آذر98 و آبان1401 نسبت به پایین‌‌‌‌‌بودن P/E به دلیل رشد قیمت دلار و پایین ماندن نرخ بهره واکنش شدیدتری را نشان ‌داده‌است. اکنون بازار سهام درخصوص رشد قیمت دلار نیما مطمئن است، اما نااطمینانی از روند نرخ بهره و ناآرامی‌های منطقه‌ای، بازار را محتاط کرده‌است. در صورتی‌که نرخ بدون‌ریسک زیر 27درصد تثبیت شود، احتمالا مانعی برای ادامه روند وجود نخواهد داشت، اما در صورتی‌که به وزن ریسک‌های سیاسی افزوده شود، دوباره حال بازار ناخوش خواهدبود.

بورس خسته شد؟  

بورس در چهارمین روز سبز متوالی، در ساعت پایانی معاملات، وارد فاز‌استراحت شد، به‌طوری‌که در نهایت نماگر اصلی در سومین روز هفته، با رشد 0.37درصدی به 2میلیون و 38هزار واحد رسید. 70میلیارد‌تومان سرمایه حقیقی از بازار خارج شد و ارزش معاملات بالاخره کانال 2هزار‌ میلیارد‌تومان را پس گرفت. به‌نظر می‌رسد بازار در حال‌حاضر وارد فاز‌استراحت موقتی شده و احتمالا محرک‌های بورس تقویت شده‌است. به‌نظر نمی‌رسد بورس تهران با افت شدیدی همراه شود. البته این سناریو در حالی قابلیت تحقق دارد که تنش‌های سیاسی و نظامی به حداقل برسد.

اختیارهای خرید بازار مشتقه به دلیل صف‌خرید‌شدن نمادهای پایه و رشد پرمیوم قراردادهای پرمعامله بازار به بالای محدوده ارزش ذاتی، دو روز است که با افت پرمیوم همراه شده‌است، ضمن آنکه همچنان قراردادهای اختیار فروش به‌خصوص در نماد «اهرم» رونق بالایی دارند. با وجود آنکه در ظاهر کاهش نسبی درگیری‌های نظامی و رشد دلار نیما به کمک بورس آمده‌‌‌‌‌اند، اما بازار نسبت به برخی از متغیرهای اقتصادی اطمینان کافی ندارد.

P/E بازار در محدوده ارزندگی

اهالی بازار سهام، سود ‌هزار و 250همتی را برای سال‌مالی1403 پیش‌بینی می‌کنند. مجموع ارزش بازار نمادهای مورد بررسی نیز نسبت قیمت به سود آینده‌نگر بازار را زیر 5 واحد نگه داشته‌است. بازار طی 5  سال‌اخیر، ابتدا در پاییز98، P/E زیر 5 را به خود دید که به واسطه رشد قیمت دلار و بهبود شرایط سیاسی، رشد شگفت‌‌‌‌‌انگیزی نصیب دولت شد. P/E آینده‌نگر بازار یک‌بار دیگر در آبان1401 نیز تا 4.5واحد افت کرد، پس از آن دوباره با رشد قیمت دلار و کاهش نسبی نرخ اوراق بازار، شاخص‌کل بورس سقف جدیدی را به‌ثبت رساند.

البته در خرداد1400، یک‌‌‌‌‌بار در بازار سرمایه P/E آینده‌نگر زیر 5 واحد بود که تنها محرک بازار روی‌کارآمدن دولت سیزدهم و سیاست‌های تازه آن بود که بورس را تا نیمه شهریور همان سال‌ مثبت نگه داشت، اما سقف جدیدی به‌ثبت نرسید. افزایش سیاست‌های انقباضی پولی در دولت سیزدهم، سبب شد تا حتی با رسیدن P/E آینده‌نگر بازار به زیر 5واحد در بهمن1400، بازار با رشد بسیار کمی همراه شود. ورود نسبت قیمت به سود آینده‌نگر بازار به کانال 4واحد در روزهای اخیر حکایت از آن دارد که احتمالا بازار با واکنش مثبت قوی همراه خواهد شد، چراکه رشد قیمت دلار نیما قطعی است و حتی بانک‌مرکزی اخیرا اعلام کرده‌ که نرخ دلار توافقی را برای برخی از صنایع جایگزین کرده‌است، پس احتمالا نرخ ارز موثر برشرکت‌ها به نرخ آزاد نزدیک خواهد شد.

 از طرفی صرف ریسک بازار به‌دلیل حضور دولت جدید بر مسند ریاست‌جمهوری و احتمال فروکش‌کردن آتش تنش در منطقه روندی کاهشی خواهد داشت، اما بازار نسبت به نرخ بهره و به‌خصوص اوراق اخزا مطمئن نیست، در صورتی‌که کاهش نرخ بهره به نفع اقتصاد و حتی به‌صورت موقتی صورت گیرد، بازار قطعا به آن واکنش مثبت نشان خواهد داد. اگر فرض شود، نرخ رشد سود و دلار نیما ثابت بماند و صرفا نااطمینانی درخصوص نرخ بدون‌ریسک وجود داشته‌باشد، احتمالا باید نرخ بهره زیر 27درصد باشد که بتوان P/E بازار را حدود 8واحد پیش‌بینی کرد. اگر نرخ بهره حتی 29 تا 30درصد بماند، بازهم بازار انگیزه کافی برای رشد نخواهد داشت.

ارزندگی بورس از لنز نسبت‌‌‌های بنیادی