پژوهشگر میراث فرهنگی، کتیبه فارسی را در دیوار دفاعی ساسانی شهر «دربند» روسیه شناسایی کرد. این دیوار بخشی از بنایی است که برای دوره طولانی «دروازه قیامت» نامیده می‌شد.
به گزارش ایسنا، مرتضی رضوانفر، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره این کتیبه براساس مستندات موجود توضیح داد: «دانشنامه ایرانیکا ذیل مدخل «معبد دروازهٔ قیامت» می‌نویسد اطلاعات مکتوب، نمادهای ساسانی و کتیبه فارسی قرن 9قمری بر اتاقکی در کنار دیوار دفاعی ساسانی شهر دربند، بیانگر قداست این بنا بوده و در دوره‌ای طولانی به عنوان دروازه قیامت نامیده شده است.
دیوار 40 کیلومتری شهر دربند که بر دیواری قدیمی‌تر بنا شده است اسامی مختلفی همچون دیوار قیامت، سد «یاجوج» و «ماجوج»، سد «سکندر» و دیوار «ذوالقرنین» دارد.
یاجوج و ماجوج در کتب مقدس یهود، مسیحیت و اسلام ذکر شده و طبق سوره کهف و انبیا هنگامی که دیوار ذوالقرنین توسط این قوم تخریب شود فرآیند قیامت آغاز می‌شود.
ذوالقرنین به معنی صاحب دو شاخ و بنا به محتوای کتب مقدس، فرمانروایی عادل و مردم‌مدار بوده است. او را دوره‌ای به عنوان اسکندر مقدونی نامیدند اما به دلیل ظلم‌ها و غارت‌هایی که توسط اسکندر در جهان صورت پذیرفته، بعدها کوروش هخامنشی را به دلیل عدل گستری، حکومت در قفقاز و نماد وی در پاسارگاد با کلاهی تاج مانند با دوشاخ، ذوالقرنین (صاحب دو شاخ) نامیده‌اند.
وجود 4 شکل تیر و کمان در کنار معبد که به سمت زمین (دنیای زیرین) نشانه رفته است گویا نمادی از اعتقاد به جایگاه نابودگرانِ جهان (یاجوج و ماجوج) در زیر زمین است و شاید نام دروازهٔ قیامت، تداعی کننده محل خروج آنها باشد.
شهر تاریخی دربند و دیوار 40 کیلومتری آن در قفقاز روسیه توسط خسرو انوشیروان به عنوان بام تمدن ساسانی ساخته شده است. این شهر در سال 2003 میلادی به عنوان قدیمی‌ترین شهر روسیه و طبق معیارهای 3و4 ثبت جهانی، نمادی بسیار ارزشمند از معماری ساسانی به ثبت رسید.
این شاهکار معماری ایرانی دارای نارین قلعه، 73 برج دفاعی، 14 دروازه اصلی، دیوار 40کیلومتری، 32 کتیبه پهلوی و چندین کتیبه فارسیِ دری است. همچنین دارای بناهای ارزشمندی از صفوی تا قاجاری است.
طبق مفاد پرونده، هسته تاریخی شهر با وجود جنگ‌ها و استیلای اقوام مختلف به شکل جالبی تا امروز اصالتِ فرم و طرح را حفظ کرده است.
متاسفانه اقوام و دولت‌های زیادی تلاش می‌کنند این شاهکار معماری را بخشی از فرهنگ و هنر خود معرفی کنند اما پرونده یونسکو دلایل محکمی برای ساسانی بودن آن ارایه کرده است.»
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی همچنین بیان کرد که امیدوار است با همکاری وزارت میراث و رسانه‌ها تلاش بیشتری برای معرفی ایرانِ فرهنگی صورت گیرد.
