رای اعتماد قاطع مجلس شورای اسلامی به دکتر ستار هاشمی، چهره‌ای دانشگاهی و متخصص در حوزه هوش مصنوعی، برای سکانداری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، امیدها را برای تحقق وعده دولت سیزدهم مبنی بر توسعه اقتصاد دیجیتال دوچندان کرده است. با این حال، تحقق این هدف مهم بدون بازنگری در سیاست‌های گذشته و رفع موانع موجود، از جمله فیلترینگ گسترده، چندان ممکن به نظر نمی‌رسد.
در عصر حاضر که اقتصاد جهان به سمت دیجیتالی شدن با سرعت در حرکت است، کسب‌وکارهای آنلاین به عنوان موتور محرکه این تحول نقش آفرینی می‌کنند. این کسب‌وکارها با اتکا به فناوری‌های نوین، نه تنها مرزهای جغرافیایی را در نوردیده‌اند، بلکه با ایجاد مدل‌های تجاری نوآورانه، فرصت‌های بی‌شماری را برای رشد و شکوفایی اقتصادی فراهم کرده‌اند.
در کشور ما نیز در سال‌های اخیر شاهد ظهور و رشد چشمگیر کسب‌وکارهای آنلاین بوده‌ایم. این کسب‌وکارها که عمدتا توسط جوانان خلاق و کارآفرین ایجاد شده‌اند، با وجود محدودیت‌های فراوان، نقش موثری در ایجاد اشتغال، افزایش تولید و ارائه خدمات به مردم ایفا می‌کنند.
با این حال، سیاست‌های محدودکننده و فیلترینگ گسترده در فضای مجازی، مانع بزرگی بر سر راه رشد و شکوفایی این کسب‌وکارها است. عدم دسترسی آسان به پلتفرم‌های جهانی نظیر شبکه‌های اجتماعی، ابزارهای تبلیغاتی و بازارهای هدف خارج از کشور، باعث کاهش رقابت‌پذیری، محدود شدن رشد و حتی تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین شده است.
در این میان، نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولی اصلی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، بسیار حائز اهمیت است. انتظار می‌رود دکتر هاشمی با بهره‌گیری از دانش و تجربه خود در حوزه فناوری، نگاهی علمی و آینده‌نگر به این موضوع داشته و با ارائه راهکارهای موثر، زمینه را برای رفع فیلترینگ و ایجاد فضایی باز، رقابتی و پویا برای کسب‌وکارهای آنلاین فراهم کند.
نگاهی به وضعیت فعلی کسب‌وکارهای آنلاین در ایران
کسب‌وکارهای آنلاین در ایران، علی‌رغم موانع فراوان، توانسته‌اند رشد قابل توجهی داشته باشند. با این حال، فیلترینگ و محدودیت‌های دسترسی به اینترنت بین‌المللی، همواره یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای این بخش بوده است. محدودیت دسترسی به پلتفرم‌های جهانی، عدم توانایی در استفاده از خدمات مالی بین‌المللی و دشواری‌های ناشی از نبود ارتباطات آزاد، تاثیرات منفی خود را بر روی این کسب‌وکارها گذاشته است.
تأثیر فیلترینگ بر کسب‌وکارهای آنلاین
فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی می‌تواند چالش‌های جدی برای کسب‌وکارهای آنلاین ایجاد کند. کاهش دسترسی به این پلتفرم‌ها به معنای کاهش فرصت‌های تبلیغاتی، محدودیت در ارتباطات و از دست دادن بازارهای جهانی است. این محدودیت‌ها می‌تواند باعث کاهش درآمد و محدود شدن رشد کسب‌وکارها شود.
فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران می‌تواند تأثیرات متعددی بر کسب‌وکارهای آنلاین داشته باشد:
کاهش دسترسی به مشتریان: بسیاری از کسب‌وکارها از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط با مشتریان و جذب آن‌ها استفاده می‌کنند. فیلترینگ می‌تواند این کانال‌های ارتباطی را محدود کند.
محدودیت در بازاریابی: شبکه‌های اجتماعی ابزارهای قدرتمندی برای تبلیغات و بازاریابی هستند. بدون دسترسی به این پلتفرم‌ها، کسب‌وکارها ممکن است در اجرای کمپین‌های مؤثر بازاریابی با مشکل مواجه شوند.
از دست دادن بازارهای جهانی: فیلترینگ می‌تواند دسترسی به بازارهای بین‌المللی را محدود کند، که این امر به نوبه خود رشد و توسعه کسب‌وکارها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کاهش نوآوری: محدودیت در دسترسی به اطلاعات و ارتباطات جهانی می‌تواند بر نوآوری و توسعه محصولات و خدمات جدید تأثیر منفی بگذارد.
تاثیرات رفع فیلترینگ بر کسب‌وکارهای آنلاین
دسترسی به بازارهای جهانی: رفع فیلترینگ می‌تواند دروازه‌های اقتصاد ایران را به روی بازار جهانی باز کند. کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی قادر خواهند بود تا محصولات و خدمات خود را بدون محدودیت به کاربران در سراسر دنیا عرضه کنند. همچنین، امکان مشارکت در پلتفرم‌های بین‌المللی مانند Amazon, eBay و Alibaba، فرصت‌های جدیدی برای این کسب‌وکارها فراهم می‌آورد.
بهبود قابلیت‌های رقابتی: دسترسی به اطلاعات و فناوری‌های جدید، کسب‌وکارها را قادر می‌سازد تا به سرعت خود را با استانداردها و نوآوری‌های جهانی هم‌راستا کنند. این امر منجر به افزایش کیفیت خدمات و محصولات و بهبود قابلیت‌های رقابتی در بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی: یکی از مهم‌ترین تاثیرات رفع فیلترینگ، افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. سرمایه‌گذاران بین‌المللی به دنبال بازارهایی با دسترسی آزاد و قوانین شفاف هستند. رفع موانع ارتباطی می‌تواند این اطمینان را به سرمایه‌گذاران بدهد و زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در اقتصاد دیجیتال ایران شود.
توسعه فناوری و دانش فنی: رفع فیلترینگ به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات بین‌المللی کمک می‌کند و به این ترتیب، فرصت‌هایی برای یادگیری و توسعه فناوری‌های جدید در داخل کشور ایجاد می‌شود. کسب‌وکارهای ایرانی می‌توانند از این دانش برای بهبود فرآیندها و محصولات خود استفاده کنند.
به کجاها برد این امید ما را ؟
مسعود پزشکیان، نامزد دیروز و رئیس جمهور امروز در دوران تبلیغات انتخابات بارها مخالفت خودش را با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران اعلام کرد؛ شاید بتوان گفت بیشتر رای نسل z به او بابت وعده‌ی پایان دادن به محدودیت‌ها بود. اکنون که وزیر ICT او یعنی دکتر هاشمی رای اعتماد مجلس را گرفته است و هفته اول کاری خود را در وزارتخانه می‌گذراند، انتظار رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی به عنوان اولین قدم مثبت در حوزه ICT وجود دارد.
امید می‌رود که با سیاست‌گذاری‌های مناسب و رفع فیلترینگ، فضای کسب‌وکار آنلاین در ایران بهبود یابد. با فراهم شدن دسترسی بیشتر به ابزارهای دیجیتال، کسب‌وکارها می‌توانند به نوآوری و توسعه بیشتری دست یابند و در نهایت به رشد اقتصادی کشور کمک کنند. رفع موانع دسترسی به شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به عنوان گامی مثبت در جهت توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی محسوب شود. با بهره‌گیری از این فرصت‌ها، کسب‌وکارهای آنلاین می‌توانند به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند و نقش مهمی در اقتصاد دیجیتال ایفا کنند.
البته که وزارت ICT تنها تصمیم گیرنده نیست و نهادهای بسیاری در امر فیلترینگ حق رای دارند. تغییرات گسترده در سیاست‌های ارتباطی ممکن است با مقاومت‌هایی از سوی برخی نهادها و گروه‌های مخالف مواجه شود. برای مدیریت این مقاومت‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد توافقات سیاسی و اجتماعی است. باید دید ستار هاشمی می‌تواند بدنه سنتی نظام را برای رفع محدودیت‌های فضای مجازی قانع کند یا او نیز در این مهم ناکام می‌ماند.
نتیجه گیری
رفع فیلترینگ تحت رهبری ستار هاشمی می‌تواند به عنوان یک محرک اساسی برای توسعه کسب‌وکارهای آنلاین و تحول اقتصادی کشور عمل کند. این تغییر، در صورت مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق، می‌تواند ایران را به یک بازیگر قدرتمند در عرصه اقتصاد دیجیتال تبدیل کند. با این حال، برای دستیابی به این اهداف، لازم است تا تمامی ذینفعان همکاری و تلاش مستمر داشته باشند تا ضمن رفع موانع، از فرصت‌های پیش رو به بهترین شکل ممکن استفاده شود.
*کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی
227227