تفاوت نعمت و رزق و برکت

به همه ما انسان ها رزق و روزی می رسد اما بعضی از ما انسان ها بیشتر برای بدست آوردن روزی حرص می خوریم و تلاش می کنیم ولی پیروز این نبرد کسی است که بیشتر از داراییش لذت ببرد و به آرامش برسد هر چند فقیر باشد و داراییش کم.

ما انسان ها البته نه همه ما، بسیار حریصیم. به خصوص برای مال و ثروت بیشتر از هر چیز دیگری حرص می زنیم غافل از اینکه نمی توانیم از همه مواردی که برایش حرص می زنیم استفاده کنیم. شاید برای ما رزقی معین وجود داشته باشد. حالا اصلا فرض کنیم از همه آن ها هم استفاده کنیم، آیا صرف استفاده کردن از دارایی هایمان ما را خوشحال می کند و یا باید بتوانیم از آن ها لذت ببریم؟

بین مفاهیمی که استفاده کردیم یعنی رزق و ثروت و لذت بردن از دارایی ها تفاوت هایی وجود دارد که در این یادداشت به دنبال تبیین این مفاهیم هستیم.

تفاوت نعمت و رزق و برکت

قدمای ما اعتقاد داشتند که یک مفهومی وجود دارد به نام نعمت(دارایی)، یک مفهوم دومی داریم به نام رزق، یک مفهوم سومی داریم به نام برکت. اگر بخواهید ببینید که خدا از لحاظ ثروت چه میزان به من نعمت داده است، باید بروید تمام اموال من را ببینید که چقدر است و این نعمتی است که از لحاظ ثروت به من داده اند. اما قدما می گفتند اگر تمام ثروت فلانی را حسابرسی کردید و گفتید که او x میلیون تومان ثروت دارد، تازه نعمت مادی او را فهمیده اید.

اما رزق مادی این نیست رزق مادی آن مقدار از این x میلیون تومان است که از آن لذت حائز بشود، باقی دیگر رزق نبوده است. یعنی اگر من ده قالی داشته باشم ولی تمام عمرم روی دو قالی خوابیده باشم آن دوتا رزق من بوده است و بقیه رزق نبوده است. رزق یعنی آنچه شما از آن برخوردار می شوید. آنچه از آن انتفاع می برید، نه اینکه نگهبانش هستید.

آنها به مفهوم سومی به نام برکت نیز قائل بودند و آن این بود که می گفتند هر رزقی، برکت نیست. یعنی ممکن است ما سه نفر باشیم، من 10 کیلو عسل داشته باشم، شما 20 کیلو و شخص سوم 30 کیلو عسل داشته باشد. اما همه ما 1 کیلو از عسلهای خود را بتوانیم مصرف کنیم. این 1 کیلو رزق ماست و آن 9 کیلوی اضافه، 19 کیلوی اضافه و 29 کیلوی اضافه، رزق نبوده است. اما از بین ما که هر کدام یک کیلو عسل خوردیم، آیا به یک میزان به ما مزه کرد؟ این مزه کردن، برکت زندگی است و آنها می گفتند که رزقها هم به انسان یک نوع مزه نمی دهند.

اما رزق مادی این نیست رزق مادی آن مقدار از این x میلیون تومان است که از آن لذت حائز بشود، باقی دیگر رزق نبوده است. یعنی اگر من ده قالی داشته باشم ولی تمام عمرم روی دو قالی خوابیده باشم آن دوتا رزق من بوده است و بقیه رزق نبوده است. رزق یعنی آنچه شما از آن برخوردار می شوید. آنچه از آن انتفاع می برید، نه اینکه نگهبانش هستید.

برکت مهم تر از رزق است

آنچه قابل درک است، نمونه‌های فراوانی دارد مانند آنچه ما در زندگی روزمره خود می‌بینیم که دو نفر با یک درآمد و در ظاهر با یک هزینه، امّا یکی با همان درآمد زندگی راحت و آسوده‌ای دارد، امّا دیگری هرچه تلاش می‌کند باز هم یک گوشه‌ای از زندگیش لنگ است.

ممکن است بخش وسیعی از مال یک انسان نسبتاً ثروت‌ مند بر اثر تصادف، بیماری، سرقت، هزینه‌های دادرسی در دادگاه‌ها، آتش سوزی، مسافرت‌های غیر ضروری، از کار افتادن لوازم خانگی و وسیله نقلیه و نیاز به تعمیر اساسی، فاسد شدن مواد غذایی و صدها عامل از این دست از بین برود. یا حتی گرفتار خانواده‌ ای شود که مجبور شود هر ماه میلیون‌‌ها تومان فقط صرف آرایش و لباس‌های غیر ضروری همسرش شود که آن هم برای نمایش در مهمانی‌ها و کوچه و بازار از آن بهره ببرد. اما فردی دیگر با درآمدهای کمتر دچار این مشکلات نشود و از مال اندک خود لذت بیشتری ببرد که در این صورت مال او با برکت‌ تر خواهد بود.

نتیجه گیری

اول اینکه بیاییم بیشتر از حد استفاده خود حرص نزنیم. البته این به معنای تلاش نکردن نیست بلکه صرفا بیش از حد به خودمان فشار نیاوریم. دوم اینکه سعی کنیم بیشتر رزقمان را انبار نکنیم و دیگران را در مازاد از رزق خود سهیم کنیم. و کلام آخر اینکه طوری زندگی کنیم که بگویند زندگی فلانی با برکت است، یعنی هم خودمان از رزقمان لذت ببریم هم با سهیم کردن دیگران لذت هایمان را چند برابر کنیم.

استاد ملکیان،سنتگرایی،تجددگرایی،پساتجددگرایی،جلسه 13