در روزهای اخیر، صحبت از وام‌های کم‌بهره ارائه‌شده به برخی مسوولان و مدیران دولتی بر سر زبان‌ها افتاده است. به‌تازگی رئیس سازمان بورس به خاطر افشای وام کم‌بهره اعطایی به او و اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس استعفا داد و سخنگوی دولت از عودت این وام‌ها خبر داد. در واکنش به این خبرها برخی کارشناسان اقتصادی گرایش مدیران دولتی به این وام‌ها را واکنش طبیعی به سقف دستمزد مدیران دولتی دانستند. یک مدیر ارشد در بخش خصوصی دستمزدی بسیار بیشتر از مدیران ارشد دولتی دریافت می‌کند. مدیران دولتی اما در ازای دستمزد پایین خود، به دریافت مزایایی همچون وام‌های کم‌بهره روی می‌آورند. در مقابل این دیدگاه، برخی معتقدند گرایش مدیران دولتی به مزایایی این‌گونه توجیه‌پذیر نیست و مدیران در بخش دولتی باید به دنبال انگیزه‌هایی غیر از دستمزد باشند.
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در بخش عمده کشورهای توسعه‌یافته به صورت کلی، دستمزد کارمندان دولت نزدیک به بخش خصوصی است؛ بااینحال، دستمزدهای کارمندان با مهارت پایین بیشتر از دستمزدها در بازار آزاد است و دستمزدهای کارمندان با مهارت بالاتر، کمتر از دستمزدهای این کارمندان در بازار آزاد است.
رقابت دولت و بخش خصوصی
تحقیقات صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد اندازه و ترکیب هزینه‌های صورت‌حساب دستمزد عمومی برای دهه‌های متمادی موضوع تحقیقات اقتصاددانان بوده و بحث‌های زیادی را در مورد بسیاری از موضوعات از جمله اندازه دولت، پیامدهای مالی مخارج دستمزد دولتی بالاتر، تاثیر آن بر رشد فراگیر، و کارآیی فرآیند تعیین دستمزد و سختی‌های مالی توسط هزینه‌های پرداخت دستمزد ایجاد شده است.
ادامه افزایش مخارج دستمزد عمومی با توجه به سهم نسبتا بزرگ آن در مخارج کل دولت در همه کشورها، که از 7.4درصد تولید ناخالص داخلی در کشورهای درحال‌توسعه تا 10.2درصد در کشورهای پیشرفته متغیر است، یکی از مهمترین موضوعات مورد بررسی در این تحقیقات است. یک نکته مهم در رابطه با دستمزد کارمندان دولت این است که در اغلب کشورها، دولت برای جذب کارمندان ماهر، نیاز به رقابت با بخش خصوصی دارد؛ به همین دلیل، دستمزدها همگام با بخش خصوصی تغییر می‌کند.
نگاهی به دستمزد کارمندان دولت آمریکا
دولت فدرال آمریکا حدود 2.3میلیون کارمند غیرنظامی یا 1.4درصد از نیروی کار ایالات متحده را در مشاغلی استخدام می‌کند که بیش از 650شغل را در بیش از 100آژانس نشان می دهد. این شرکت با کارفرمایان بخش خصوصی برای افرادی که دارای ترکیبی از ویژگی‌های مورد نیاز برای انجام کار آژانس‌های مختلف هستند، رقابت می‌کند. در سال مالی 2022، دولت فدرال تقریبا 271میلیارد دلار برای غرامت این کارمندان غیرنظامی هزینه کرد. حدود 60درصد از این مجموع صرف پرسنل غیرنظامی شاغل در وزارت دفاع، وزارت امور کهنه سربازان و وزارت امنیت داخلی شد.
به گزارش دفتر بودجه کنگره آمریکا در مقایسه با کارمندان بخش خصوصی، کارمندان فدرال در مشاغل حرفه‌ای معمولا مسن‌تر و تحصیل‌کرده‌تر هستند. برآوردها دقیقا نشان نمی‌دهد که کارمندان فدرال در صورت استخدام در موقعیت‌های مشابه در بخش خصوصی، چه درآمدی خواهند داشت. حتی در میان کارمندان با ویژگی‌های قابل مشاهده مشابه، کارمندان فدرال و بخش خصوصی ممکن است در ویژگی‌های دیگر، مانند انگیزه یا توانایی طبیعی، که اندازه‌گیری آنها آسان نیست، از یکدیگر متفاوت باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر دولت فدرال حقوق کارمندان خود را متناسب با دستمزد همتایان بخش خصوصی خود تنظیم می‌کرد، حدود 10درصد بیشتر برای دستمزدها هزینه می‌کرد.
فاصله بین دستمزد کارکنان با بالاترین و کمترین درآمد در دولت فدرال در سال 2022 حتی پس از در نظر گرفتن تحصیلات کارکنان و سایر مزایای قابل‌اندازه‌گیری کمتر از بخش خصوصی بود. پراکندگی کمتر دستمزدها در بین کارمندان فدرال ممکن است منعکس‌کننده محدودیت‌های سیستم‌های پرداخت فدرال باشد، که دستمزد مدیران را محدود می‌کند و پاداش دادن به بهترین عملکرد را برای مدیران دشوارتر می‌کند یا پاداش بدترین کارمندان را محدود می‌کند. بااینحال، دولت فدرال در کل برای هماهنگی دستمزدها با بخش خصوصی گام برمی‌دارد.
مقایسه سازوکارهای حقوق‌دهی
به طور معمول سیستم اعطای دستمزد در ارگان‌های دولتی برای این طراحی می‌شود تا تضمین کند که کارکنان در یک نوع شغل که دوره تصدی مشابهی دارند، دستمزد مشابهی دریافت می‌کنند، اما این سیستم انعطاف‌پذیری دستمزدها را برای پاداش دادن به کارگرانی که عملکرد خوبی دارند یا کم کردن حقوق کارگرانی که عملکرد ضعیفی دارند، محدود می‌کند. در مقابل، در سازوکار حقوق دستمزد در بخش خصوصی، تمام هدف سیستم این است که افرادی که بهتر از بقیه کار می‌کنند بیشتر از بقیه دستمزد دریافت کنند و کسانی که عملکرد ضعیف‌تری دارند، دستمزد کمتری بگیرند. این ساختار انگیزه کارمندان برای بیشتر و بهتر کار کردن را بیشتر می‌کند.
تعیین سقف دستمزد در سازوکارهای دولتی به طور کلی، به خصوص برای کارمندان رده‌بالا و مدیران ارشد، انگیزه آنها برای رفتن به سراغ مزایای غیرمستقیم همچون وام‌های کم‌بهره یا حتی رشوه و فساد را بالا می‌برد. این وضعیت، به‌خصوص در شرایطی که شفافیت در پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان دولتی وجود ندارد، تشدید می‌شود. مهمترین راهکارها برای رفع این معضل را باید تغییر سقف دستمزدها متناسب با میزان دستمزدها در بخش خصوصی و افزایش شفافیت در سازوکار پرداخت حقوق و دستمزد کارمندان دولت دانست.
