پردرآمدها در ترازوی مسکن

 سطح قیمت آپارتمان در منطقه بالای شهر تهران که بخش‌‌هایی از محله‌‌های آن، محل سکونت «دهک‌‌های بالای درآمدی» است، از «افزایش دامنه جمعیت تسلیم‌‌شده مقابل قیمت مسکن» حکایت دارد. گزارش خبرنگار گروه مسکن «دنیای‌اقتصاد» از نبض قیمت فروش آپارتمان در منطقه 2 پایتخت نشان می‌دهد، در حال حاضر متوسط «قیمت پیشنهادی» هر مترمربع آپارتمان در این منطقه 137 میلیون تومان است. هر چند قیمت‌ها در محله‌‌های لوکس و گران این منطقه، سطح نزدیک به 200 میلیون تومان را بیان می‌کند. اما با مبنا قراردادن همان قیمت میانگین فروشنده‌‌ها در کل این منطقه از یکسو و همچنین «سطح متوسط پس‌‌انداز ماهانه درآمد خانوارهای دهک بالای درآمدی ساکن پایتخت» از سوی دیگر، می‌توان برآورد کرد «قدرت خرید مسکن پردرآمدهای ساکن تهران، حدود 17 سال طول می‌‌کشد تا عمل کند.»

این فاصله زمانی طولانی برای صاحب‌‌خانه‌‌ شدن پردرآمدهای تهرانی (با نرخ پس‌‌انداز) بیانگر آن است که «دسترسی به مسکن» برای جمعیت وسیعی از خانوارها و نه فقط کم‌‌درآمد و میان‌‌درآمدها که حتی برای دهک‌‌های بالای درآمدی نیز قطع شده است. احتمالا چند صدک جامعه –بخشی از آخرین دهک درآمدی- در شرایط فعلی بازار مسکن و اقتصاد خانوارها، می‌تواند «دسترسی نرمال» و «انتظار طبیعی» برای خرید را داشته باشد. مدت زمانی که به طول می‌‌انجامد تا یک فرد با کل درآمد سالانه‌‌اش بتواند صاحب مسکن شود، تحت عنوان شاخص «دسترسی به مسکن» محاسبه و بررسی می‌شود. قدرت خرید مسکن «پس‌‌انداز فرد» مقابل سطح قیمت نیز در قالب شاخص «انتظار تا مسکن» مورد سنجش قرار می‌گیرد.

در شهر تهران بر اساس گزارشی که پیش‌تر در همین صفحه با تیتر «1.5 قرن تا خانه‌‌اول» منتشر شد، خانه‌‌اولی‌‌ها با پس‌‌انداز سالانه‌‌شان و با قیمت‌های سال 1402، حدود 152 سال باید انتظار بکشند. اکنون، همین مدت زمان انتظار برای دهک‌‌های بالای درآمدی، حدود 17 سال برآورد می‌شود. این برآورد البته با «پس‌‌انداز سطح بالای این دهک‌‌ها در ماه» به دست آمده است.  آمار رسمی درباره اینکه تهرانی‌‌های دهک‌‌های بالای درآمدی، ماهانه یا سالانه، چه میزان از درآمد خود را پس‌‌انداز می‌کنند وجود ندارد. بر اساس ارقام هزینه و درآمد سال 1402، نرخ پس‌‌انداز در استان تهران حدود 13‌درصد گزارش شده است. این در حالی است که در کشورهای موفق در زمینه سیاستگذاری مسکن و مهار تورم ملک، شاخص مدت زمان انتظار به مراتب زیر 10 سال است.