نگاهی بی‌نظیر به درون مغز انسان می‌تواند به توضیح این سوال کمک کند که چگونه مواد اضافی مانند موادی که ایجادشان منجر به بیماری آلزایمر می‌شود توسط مغز از بین برده می‌شوند.
به گزارش ایسنا، سلول‌های مغز از مواد مغذی زیادی استفاده می‌کنند که به این معنی است که مواد زائد زیادی نیز تولید می‌کنند. دانشمندان برای مدتها تصور می‌کردند که مغز لوله‌کشی ویژه‌ای برای تخلیه زباله‌های سلولی، به ویژه در هنگام خواب دارد و اکنون آنها توانسته‌اند این فرآیند را در موش‌ها ببینند. اما تنها شواهد فرعی از وجود سیستم مشابهی در افراد وجود داشت.
به نقل از آسوشیتدپرس، اکنون محققان به لطف نوع خاصی از تصویربرداری، سرانجام شبکه‌ای از کانال‌های کوچک پاکسازی زباله را در مغز افراد زنده کشف کرده‌اند.
دکتر خوان پیانتینو(Juan Piantino) از دانشگاه علوم و بهداشت اورگان که گروهش روز دوشنبه این یافته‌ها را گزارش کردند، می‌گوید: من شک داشتم. ما به این قطعه نیاز داشتیم تا بگوییم این اتفاق در انسانها نیز می‌افتد.
مغز در هنگام خواب بسیار فعال است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن وجود زمان تمیز کردن عمیق است که توجه را به خود جلب کرده است زیرا در حالی که از دست دادن یک خواب خوب شبانه تفکر افراد را مختل می‌کند، کمبود خواب مزمن نیز یک عامل خطر برای زوال عقل در نظر گرفته می‌شود.
مغز چگونه خود را پاکسازی می‌کند؟
بیش از یک دهه قبل، دانشمندان دانشگاه روچستر برای اولین بار گزارش دادند که شبکه‌ای را یافته‌اند که آن را «سیستم گلیمفاتیک» (Glymphatic system) نامیدند. مایع مغزی نخاعی از کانال‌های اطراف رگ‌های خونی استفاده می‌کند تا به اعماق بافت نفوذ کند و مواد زائد را تا خروج از مغز حرکت دهد. عامل اصلی آلزایمر به نام بتا آمیلوئید، وقتی به موش‌ها تزریق شد، زمانی که حیوانات خواب بودند سریع‌تر از بین رفت.
به طور دقیق مشخص نیست که این شبکه چگونه کار می‌کند، اگرچه برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ضربان رگ‌های خونی به حرکت مایع پاک‌کننده مواد زائد به جایی که باید برود کمک می‌کند.
یافتن چنین سیستمی در افراد سخت بوده است. پیانتینو گفت که اسکن‌های منظم MRI می‌توانند برخی از این کانال‌های پر از مایع را شناسایی کنند، اما عملکرد آنها را نشان نمی‌دهند.
بنابراین گروه او در اورگان یک ردیاب را به پنج بیمار که تحت عمل جراحی مغز قرار داشتند و به شکل پیشرفته‌تری از MRI نیاز داشتند، تزریق کردند. ردیاب زیر آن اسکن‌ها «روشن» شد و 24 تا 48 ساعت بعد، دیده شد که به‌طور تصادفی در مغز حرکت نمی‌کند، بلکه از طریق کانال‌ها درست مانند تحقیقات قبلی روی موش‌ها حرکت می‌کند.
این یک مطالعه کوچک اما به طور بالقوه مهم است.
دکتر جف ایلیف(Jeff Iliff) از دانشگاه واشنگتن، که به پژوهش پیشگام در پاکسازی زباله کمک کرد، برای آزمایش اینکه آیا خواب بهتر یا سایر درمان‌ها واقعا می‌تواند باعث دفع مواد زائد و بهبود سلامتی شود، می‌گوید: من باید عملکرد گلیمفاتیک را در افراد اندازه‌گیری کنم.
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که یک داروی قدیمی فشار خون که اکنون برای درمان اختلال اضطراب پس از سانحه(PTSD) استفاده می‌شود، ممکن است عملکرد گلیمفاتیک را بهبود بخشد، و ایلیف و همکارش در حال مطالعه آن در بیماران خاص هستند.
مطالعات بزرگتر بیشتری بر روی افراد سالم مورد نیاز است و پیانتینو، که آزمایشگاهش بر سلامت خواب تمرکز دارد، می‌خواهد آزمایش ساده‌تر و غیرتهاجمی‌تری پیدا کند.
او گفت: ما نمی‌توانیم همه این سؤالات را با تزریق ردیاب به مردم بررسی کنیم.
