روزهای اخیر یک خبر مهم و استراتژیک اما غیررسمی لابلای اخبار مربوط به جنگ غزه و لبنان منتشر شد: روسیه بالاخره سامانه دفاعی اس 400 و یک اسکادران کامل از سوخوی 35 را در اختیار ایران قرار داده، هر چند بسیار دیر!
به گزارش تابناک، به بهانه اقدام روسیه در تحویل سامانه دفاعی اس 400 و یک اسکادران کامل از سوخوی 35 را به ایران مروری بر این دو سلاح راهبردی پکیج دفاعی ایران کرده‌ایم که از نظر می‌گذرانید:
«سوخو 35: اژدهای آهنین روسیه که نبرد هوایی را دوباره تعریف می‌کند»
در دنیای امروز، قدرت هوایی همچنان حرف اول را در میدان‌های نبرد می‌زند و هر کشوری که بتواند آسمان را کنترل کند، بر زمین نیز تسلط دارد. در این میان، یکی از جنگنده‌هایی که با قابلیت‌های خیره‌کننده‌اش تمامی توجه‌ها را به خود جلب کرده، در ادبیات رسمی نظامی روسیه سوخو 35، با عنوان «جواهر درخشان نیروی هوایی روسیه» نام برده می‌شود، اما چه چیزی این هواپیمای جنگی را از دیگر هم‌رده‌هایش متمایز می‌کند؟
آیا سوخو 35 همان سلاح سری است که روسیه و هم پیمانان برای تغییر قواعد بازی به آن نیاز دارد؟
وقتی از سوخو 35 صحبت می‌کنیم، تنها درباره یک هواپیمای جنگی حرف نمی‌زنیم، بلکه درباره یک پدیده هوایی هستیم که مرزهای فیزیک را به چالش کشیده است. با موتورهایی که نیروی رانش آن‌ها قابلیت تغییر جهت دارد، این جنگنده قادر است در هوا «رقصی مرگبار» انجام دهد، مانورهایی که شاید تنها در فیلم‌های علمی-تخیلی دیده باشید. سرعت این هواپیما چیزی حدود 2.2 ماخ است، یعنی زمانی که از کنار شما می‌گذرد، حتی صدای شکسته شدن دیوار صوتی را هم نخواهید شنید؛ چون سوخو 35 قبل از آنکه متوجه شوید، کیلومترها دورتر رفته است.
اما آنچه این جنگنده را واقعا به «اژدهای آهنین» آسمان‌ها تبدیل کرده، سامانه‌های الکترونیکی و رادار پیشرفته آن است. رادار Irbis-E می‌تواند اهدافی در فاصله 400 کیلومتری را شناسایی کند، و نه فقط یک یا دو هدف، بلکه تا 30 هدف را به طور همزمان زیر نظر بگیرد. این یعنی، در نبردهای آینده، اگر دشمن با گروهی از جنگنده‌ها به سراغ شما بیاید، سوخو 35 می‌تواند به راحتی برتری تاکتیکی را حفظ کند.
با این همه، سوخو 35 تنها یک سلاح نیست؛ بلکه نمادی از فلسفه نظامی روسیه است: ترکیبی از قدرت خالص، سادگی عمل و انعطاف‌پذیری استراتژیک. در زمانه‌ای که جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-35 با فناوری‌های پنهان‌کار (stealth) وارد میدان شده‌اند، روسیه تصمیم گرفته به جای پنهان کردن هواپیماهایش، بر قدرت بی‌پایان و مانورپذیری مطلق آن‌ها تکیه کند. اگر F-35 به مانند شبح در آسمان‌ها می‌چرخد، سوخو 35 یک اژدهای غران است که با شلیک موشک‌هایش، دشمن را به وحشت می‌اندازد.
اما آیا این اژدهای آهنین می‌تواند در میدان‌های جنگ آینده نیز همین‌قدر مهیب باشد؟ اگرچه جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-22 و F-35 در تکنولوژی‌های پنهان‌کاری و جنگ الکترونیک برتری‌هایی دارند، سوخو 35 با تمرکز بر قدرت خام و مانورپذیری استثنایی، همچنان تهدیدی جدی برای هر نیروی هوایی محسوب می‌شود. اینجاست که نبرد میان فناوری و قدرت خام شکل می‌گیرد؛ نبردی که تنها در آسمان‌های آینده پاسخ نهایی آن مشخص خواهد شد.
سوخو 35 شاید یک جنگنده از نسل 4++ باشد، اما در دل خود درسی از جنگ‌های قدیمی و نبردهای مدرن دارد: «گاهی بهترین راه برای پیروزی، جنگیدن بدون پنهان شدن است.» و این فلسفه‌ای است که روسیه با سوخو 35 در برابر دنیا قرار داده است.
سوخو 35 (Su-35) یک جنگنده چندمنظوره و نسل 4++ است که توسط شرکت سوخو در روسیه تولید شده و به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای جنگی حال حاضر جهان شناخته می‌شود. این هواپیما به طور مستقیم از سوخو 27 توسعه یافته و برای رقابت با جنگنده‌های نسل پنجم طراحی شده است. در ادامه، به صورت دقیق‌تر به ویژگی‌ها، توانمندی‌ها و خصوصیات این هواپیما می‌پردازیم:
1. طراحی و ساختار
سوخو 35 از بدنه‌ای آیرودینامیک با ترکیبی از مواد کامپوزیتی سبک و آلیاژهای فلزی پیشرفته بهره می‌برد که علاوه بر استحکام بالا، وزن آن را کاهش داده و مصرف سوخت را بهینه می‌کند. این هواپیما طراحی بالاتر از میانگین نسل چهارم را دارد که آن را از لحاظ عملکرد پروازی و مانورپذیری برتر کرده است.
2. موتور و قابلیت مانور
سوخو 35 مجهز به دو موتور توربوفن AL-41F1S با قابلیت تغییر جهت رانش (Thrust Vectoring) است که به آن قدرت مانور فوق‌العاده‌ای می‌دهد. این سیستم امکان چرخش هواپیما در محورهای مختلف را بدون نیاز به تغییر جهت بال یا بدنه فراهم می‌کند، که در نتیجه قدرت مانور و انعطاف‌پذیری آن بسیار بالا می‌رود. این ویژگی باعث می‌شود که سوخو 35 در نبردهای نزدیک هوایی (dogfighting) برتری قابل توجهی داشته باشد.
ویژگی‌های موتور:
نیروی رانش هر موتور: حدود 145 کیلونیوتن
سرعت ماکزیمم: حدود 2.25 ماخ (تقریباً 2400 کیلومتر در ساعت)
برد پروازی: حدود 3.600 کیلومتر بدون سوخت‌گیری هوایی، و تا حدود 4.500 کیلومتر با مخازن سوخت خارجی
3. رادار و سامانه‌های الکترونیکی
سوخو 35 از یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های راداری در دنیا بهره می‌برد، یعنی رادار Irbis-E. این رادار یک سیستم PESA (Passive Electronically Scanned Array) است که می‌تواند اهداف را تا فاصله 400 کیلومتری شناسایی کند. همچنین قادر به تعقیب و همزمان شلیک به چندین هدف (تا 30 هدف هوایی و 4 هدف زمینی) است.
ویژگی‌های رادار Irbis-E:
توانایی شناسایی هواپیماهای پنهان‌کار (Stealth) در فاصله‌های دورتر
امکان کنترل دقیق سلاح‌ها و هدایت موشک‌های پیشرفته
مقاومت در برابر جنگ الکترونیک و قابلیت جلوگیری از تداخل سیگنال‌های راداری دشمن
سوخو 35 همچنین به سیستم‌های جنگ الکترونیک (Electronic Warfare) پیشرفته مجهز است که شامل سیستم‌های مقابله با رادار، اخلال در ارتباطات دشمن و فریب موشک‌های هدایت‌شده است.
4. تسلیحات
سوخو 35 از طیف گسترده‌ای از تسلیحات برای انواع مأموریت‌ها استفاده می‌کند، از جمله موشک‌های هوا به هوا، موشک‌های زمین به هوا، موشک‌های ضد کشتی و بمب‌های هدایت‌شونده.
موشک‌های هوا به هوا:
R-77: یک موشک میان‌برد هدایت‌شونده با رادار فعال
R-73: موشک کوتاه‌برد برای نبردهای نزدیک با قابلیت قفل به هدف با زاویه دید بالا
موشک‌های زمین به هوا:
Kh-31: یک موشک ضد کشتی و ضد رادار که برای هدف قرار دادن سامانه‌های پدافندی دشمن استفاده می‌شود.
Kh-29: موشکی برای حمله به اهداف زمینی مانند ساختمان‌ها و سازه‌های مستحکم
سوخو 35 می‌تواند تا 8 تن تسلیحات را در 12 پایلون مختلف حمل کند که شامل بمب‌های هدایت‌شونده و غیرهدایت‌شونده نیز می‌شود.
5. کابین خلبان و سیستم‌های کنترلی
کابین خلبان سوخو 35 مجهز به نمایشگرهای دیجیتالی چندمنظوره و کنترل‌های پیشرفته است که امکان کنترل بهتر و سریع‌تر جنگنده در شرایط مختلف نبرد را فراهم می‌کند. سیستم‌های پرواز آن به صورت فلای بای وایر (Fly-by-Wire) هستند که دقت در کنترل و پاسخ‌دهی هواپیما را افزایش می‌دهد. همچنین این جنگنده از سیستم‌های هشداردهنده و دفاعی پیشرفته بهره می‌برد که شامل سیستم‌های شناسایی تهدیدات موشکی و اخلال‌گرهای الکترونیکی است.
6. ویژگی‌های رادارگریزی (Stealth)
اگرچه سوخو 35 به طور کامل یک جنگنده رادارگریز (Stealth) محسوب نمی‌شود، اما تلاش‌هایی برای کاهش مقطع راداری (RCS) آن انجام شده است. این شامل طراحی خاص بدنه و استفاده از مواد جاذب امواج راداری در برخی قسمت‌ها است. در نتیجه، مقطع راداری سوخو 35 نسبت به جنگنده‌های نسل قبلی مانند سوخو 27 کاهش یافته است، اما همچنان در مقایسه با جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-35 و F-22 سطح پنهان‌کاری کمتری دارد.
7. نقش‌ها و مأموریت‌ها
سوخو 35 به عنوان یک جنگنده چندمنظوره می‌تواند مأموریت‌های متنوعی انجام دهد:
نبرد هوایی (Air Superiority): توانایی درگیری با جنگنده‌های دشمن در فاصله‌های دور و نزدیک
حمله به اهداف زمینی: انجام حملات دقیق به تأسیسات و اهداف زمینی با استفاده از بمب‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده
پشتیبانی دریایی: حمله به کشتی‌های دشمن با موشک‌های ضد کشتی
8. مشتریان و کاربرهای بین‌المللی
علاوه بر نیروی هوایی روسیه، چند کشور دیگر نیز به خرید سوخو 35 علاقه‌مند شده‌اند. ایران یکی از مشتریان بزرگ این جنگنده است و تا کنون قرارداد خرید 24 فروند سوخو 35 را با روسیه نهایی کرده است. همچنین چین، اندونزی، و الجزایر نیز از دیگر مشتریان این هواپیما هستند.
9. مقایسه با جنگنده‌های هم‌رده
سوخو 35 با جنگنده‌های پیشرفته غربی مانند F-15، F/A-18 Super Hornet و Eurofighter Typhoon مقایسه می‌شود. در نبردهای هوایی، توانایی مانور و سرعت بالای آن، به همراه سیستم‌های راداری و جنگ الکترونیک پیشرفته، به سوخو 35 برتری‌هایی می‌دهد، اما در زمینه پنهان‌کاری و تکنولوژی‌های مدرن‌تر مانند سیستم‌های شبکه‌ای و ارتباطی، جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-22 Raptor و F-35 برتری دارند.
سوخو 35 یک جنگنده بسیار پیشرفته و مانورپذیر با تسلیحات و سیستم‌های الکترونیکی قدرتمند است که در نبردهای هوایی و تهاجمی به زمین کاربرد دارد. این هواپیما می‌تواند به عنوان یک نیروی مؤثر در برابر جنگنده‌های نسل پنجم عمل کند، اما همچنان در برخی جنبه‌ها مانند پنهان‌کاری و تکنولوژی‌های مدرن‌تر از جنگنده‌های نسل جدیدتر عقب‌تر است.
در متن‌های مربوط به جنگنده سوخو 35 (Sukhoi Su-35) در ویکی‌پدیا روسی، چند نکته برجسته بیان شده است. سوخو 35 یک جنگنده چندمنظوره نسل 4++ است که بر اساس طرح سوخو 27 ساخته شده و دارای قابلیت‌هایی نزدیک به جنگنده‌های نسل پنجم می‌باشد. از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به موتورهای با قابلیت تغییر بردار رانش و سامانه رادار پیشرفته «ایرابیس» اشاره کرد که به این جنگنده امکان مانورهای بی‌نظیر و درگیری در بردهای دور و نزدیک را می‌دهد. این جنگنده می‌تواند با انواع مختلف تسلیحات هوایی و زمینی عملیات کند و در نقش‌های متنوعی مانند برتری هوایی و حملات زمینی عمل کند.
یکی از مهم‌ترین نکات اشاره شده در این منابع، قابلیت‌های سوخو 35 در شرایط نبردهای مدرن است، به خصوص در مقابل جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-35. همچنین به‌دلیل طراحی آیرودینامیکی خاص و قدرت مانور بالا، این جنگنده در مبارزات هوایی نزدیک (dogfight) بسیار کارآمد توصیف شده است.
این هواپیما یکی از ستون‌های نیروی هوایی روسیه محسوب می‌شود و در کنار سایر جنگنده‌های پیشرفته سوخو، نقش مهمی در دفاع هوایی این کشور ایفا می‌کند.
سامانه پدافند هوایی S-400 یکی از پیشرفته‌ترین و بحث‌برانگیزترین سامانه‌های دفاع موشکی در جهان است که توسط شرکت روسی آلماز-آنتی طراحی و ساخته شده است. این سامانه به دلیل قابلیت‌های چشمگیر و تاثیرات ژئوپلیتیکی خود، جذابیت و جنجال زیادی در سطح بین‌المللی ایجاد کرده است.
1. قابلیت‌های فراگیر S-400
سامانه S-400 قادر به ردیابی و هدف‌گیری همزمان تا 80 هدف مختلف است و می‌تواند با موشک‌های مختلف از جمله موشک‌های ضدبالستیک، ضدجنگنده و ضدکروز شلیک کند. این سامانه می‌تواند اهدافی را تا فاصله 400 کیلومتر و در ارتفاع 30 کیلومتر رهگیری کند، که آن را به یکی از کارآمدترین سیستم‌های پدافندی جهان تبدیل کرده است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آن توانایی مقابله با هواپیماهای رادارگریز مثل F-35 است که آن را در برابر فناوری‌های پیشرفته دشمنان به یک ابزار موثر تبدیل می‌کند.
2. اثرگذاری ژئوپلیتیکی
سامانه S-400 بیش از یک سیستم دفاعی صرف است و تبدیل به یک ابزار ژئوپلیتیکی قدرتمند برای روسیه شده است. یکی از جنجالی‌ترین جنبه‌های S-400، فروش آن به کشورهای عضو ناتو، از جمله ترکیه است. خرید ترکیه از این سامانه در سال 2019 باعث بحران بزرگی بین این کشور و ایالات متحده شد. واشنگتن تهدید کرد که به دلیل خرید این سامانه از تحویل جنگنده‌های F-35 به ترکیه خودداری می‌کند و تحریم‌هایی علیه آن کشور اعمال خواهد کرد. این رویداد نه تنها روابط بین‌المللی را پیچیده کرد، بلکه ناتو را نیز تحت فشار قرار داد.
3. پرسش‌هایی درباره تاثیر بر تعادل قدرت
یکی از جنجالی‌ترین مباحث پیرامون S-400، این است که آیا این سامانه می‌تواند توازن قدرت هوایی جهان را تغییر دهد؟ بسیاری معتقدند که کشورهای دارای این سیستم به سطح بالاتری از حفاظت و دفاع در برابر حملات هوایی دست می‌یابند که می‌تواند بر روی قدرت بازدارندگی و برنامه‌ریزی نظامی کشورهای همسایه تأثیر بگذارد. به ویژه، خرید این سامانه توسط کشورهای بزرگ آسیایی مثل چین و هند، و همچنین علاقه‌مندی کشورهای خاورمیانه، از جمله عربستان سعودی، به خرید S-400 نشان‌دهنده تأثیر گسترده ژئوپلیتیکی آن است.
4. انتقاد و نگرانی‌های جهانی
در حالی که روسیه این سامانه را به عنوان یک ابزار دفاعی قوی و کارآمد معرفی می‌کند، کشورهای غربی به شدت نگران توانایی‌های S-400 هستند. آن‌ها معتقدند این سامانه می‌تواند به امنیت جهانی آسیب بزند و مسابقه تسلیحاتی جدیدی را در مناطق حساس جهان مانند خاورمیانه و شرق آسیا آغاز کند. به‌خصوص فروش این سیستم به کشورهایی که روابط نزدیکی با ایالات متحده ندارند، به عنوان یک تهدید برای موازنه قدرت تلقی می‌شود.
در نهایت، S-400 بیش از آنکه صرفاً یک ابزار نظامی باشد، به یک قطب سیاسی در منازعات جهانی تبدیل شده که بحث‌ها و جنجال‌های زیادی پیرامون آن شکل گرفته است.
S-400 Triumf (که به نام اس-400 نیز شناخته می‌شود) یک سامانه پدافند هوایی بسیار پیشرفته است که توسط شرکت روسی آلماز-آنتی توسعه یافته و در سال 2007 وارد خدمت ارتش روسیه شد. این سامانه به عنوان یکی از مدرن‌ترین و کارآمدترین سامانه‌های پدافند هوایی در جهان شناخته می‌شود و برای مقابله با انواع تهدیدات هوایی از جمله هواپیماهای جنگی، موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و حتی پهپادها طراحی شده است.
ویژگی‌ها و توانمندی‌های اصلی اس-400:
1. قابلیت رهگیری چندین هدف به طور همزمان
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های اس-400 توانایی آن در رهگیری و مقابله با چندین هدف هوایی به صورت همزمان است. این سامانه می‌تواند تا 300 هدف را به طور همزمان رهگیری کند و به صورت همزمان به 36 هدف حمله کند.
2. برد و ارتفاع عملیاتی
اس-400 از موشک‌های مختلفی برای مقابله با تهدیدات در بردها و ارتفاع‌های متفاوت استفاده می‌کند. این سامانه قادر است اهداف را در فاصله 400 کیلومتری رهگیری و هدف‌گیری کند. همچنین، می‌تواند اهداف را در ارتفاعات بسیار بالا (تا 30 کیلومتر) مورد اصابت قرار دهد.
3. موشک‌های مختلف
سامانه اس-400 از چهار نوع موشک مختلف برای پوشش بردها و انواع تهدیدات استفاده می‌کند:
40N6: موشک برد بلند با توانایی هدف‌گیری تا فاصله 400 کیلومتر.
48N6: موشک برد متوسط با برد 250 کیلومتر.
9M96E2: موشک برد کوتاه تا متوسط با برد 120 کیلومتر.
9M96E: موشک برد کوتاه با برد 40 کیلومتر.
این تنوع موشکی به اس-400 امکان می‌دهد تا تهدیدات مختلفی را در بردها و ارتفاعات مختلف مورد هدف قرار دهد.
4. سیستم‌های راداری پیشرفته
اس-400 به رادارهای پیشرفته‌ای مجهز است که توانایی شناسایی و رهگیری اهداف پنهان‌کار (stealth)، هواپیماهای جنگی پیشرفته و موشک‌های بالستیک را دارد.
این رادارها شامل انواع مختلفی هستند که هر یک وظیفه شناسایی و هدایت موشک‌ها به اهداف را بر عهده دارند:
رادار 91N6E:
رادار اصلی هشداردهنده که وظیفه شناسایی و رهگیری اولیه اهداف را دارد.
رادار 92N6E:
رادار چند منظوره برای رهگیری دقیق و هدایت موشک‌ها به سمت هدف.
5. قابلیت مقابله با موشک‌های بالستیک
یکی از قابلیت‌های کلیدی اس-400 توانایی مقابله با موشک‌های بالستیک است. این سامانه قادر است موشک‌های بالستیک با برد کوتاه تا متوسط را قبل از رسیدن به اهداف خود رهگیری و منهدم کند. این ویژگی اس-400 را به عنوان یک سامانه دفاع موشکی بسیار مؤثر مطرح می‌کند.
6. انعطاف‌پذیری و استقرار سریع
سامانه اس-400 به گونه‌ای طراحی شده که بتواند به سرعت مستقر و عملیاتی شود. این سامانه می‌تواند در زمان کوتاهی (حدود 5 دقیقه) پس از رسیدن به منطقه، آماده شلیک شود. این ویژگی آن را برای پاسخ سریع به تهدیدات ناگهانی بسیار کارآمد می‌کند.
7. قابلیت مقابله با اهداف پنهان‌کار
اس-400 از رادارهای پیشرفته‌ای استفاده می‌کند که قادر به شناسایی و رهگیری اهدافی هستند که از فناوری‌های پنهان‌کاری (stealth) استفاده می‌کنند. این ویژگی اس-400 را به عنوان یکی از معدود سامانه‌هایی مطرح می‌کند که توانایی مقابله با هواپیماهای پنهان‌کار مانند F-35 و F-22 را دارد.
نقش‌ها و کاربردهای اس-400:
دفاع هوایی گسترده:
S-400 برای محافظت از مناطق وسیع مانند شهرها، تأسیسات صنعتی و نظامی و همچنین مناطق استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقابله با تهدیدات هوایی پیشرفته:
با توجه به توانایی‌های گسترده اس-400، این سامانه به عنوان یک سپر دفاعی قوی در برابر انواع تهدیدات هوایی از جمله هواپیماهای پنهان‌کار و موشک‌های بالستیک شناخته می‌شود.
کاربران بین‌المللی:
روسیه: به عنوان تولیدکننده اصلی اس-400 این سامانه را به کشورهای دیگر نیز صادر کرده است. برخی از کاربران بین‌المللی اس-400 عبارتند از:
چین: چین اولین مشتری خارجی اس-400 بود و قرارداد خرید آن را در سال 2014 نهایی کرد.
ترکیه: ترکیه نیز در سال 2019 اولین سامانه‌های اس-400 خود را از روسیه تحویل گرفت، که این خرید باعث تنش‌هایی میان ترکیه و ناتو شد.
هند: هند هم در سال 2018 قراردادی برای خرید سامانه‌های اس-400 با روسیه امضا کرد و در حال دریافت این سامانه‌ها است.
سامانه پدافند هوایی اس-400 به دلیل برد بلند، دقت بالا، قابلیت رهگیری و انهدام چندین هدف به طور همزمان و توانایی مقابله با انواع تهدیدات هوایی، به عنوان یکی از برترین سامانه‌های دفاع هوایی جهان شناخته می‌شود. این سامانه برای مقابله با تهدیدات پیشرفته و حفظ برتری هوایی در نبردهای مدرن طراحی شده و در حال حاضر به عنوان یک جزء کلیدی از نیروی دفاعی روسیه و دیگر کاربران بین‌المللی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
