ترافیک لذت‏‏‌بخش؛ چگونه؟

مطالعه‌‌‌ای که «وال‌‌‌استریت ژورنال» از نبض ترافیک در شهرهای موفق آمریکا انجام داده است، نشان می‌دهد: «برنامه‌‌‌ریزی هوشمند» شهری برای به کنترل گرفتن نبض رفت‌‌‌وآمد در خیابان‌‌‌ها و بزرگراه‌‌‌ها و به‌خصوص مسیرهای اتصال حومه به شهرهای بزرگ، «چراغ‌‌‌های راهنمایی و رانندگی هماهنگ» با یکدیگر از طریق شبکه مویرگی فیبر نوری، تجهیز یکسری بزرگراه‌‌‌ به عوارض تردد، حمل‌ونقل عمومی کارآمد و همچنین وجود چند بزرگراه برای یک مسیر رفت و آمد باعث می‌شود «سرعت رفت‌و آمد روزانه شهروندان بین کار و منزل» به شکل معجزه‌‌‌آسا و رضایتمندانه افزایش یابد. این مجموعه اقدامات در شهرهای موفق آمریکا باعث شده «زمان هر سفر روزانه 22 دقیقه» و «سرعت حرکت خودرو 43 کیلومتر بر ساعت» باشد. این در حالی است که در شهرهای آمریکا، متوسط شاخص اول 54 دقیقه و متوسط شاخص دوم نیز نزدیک به 37 کیلومتر بر ساعت است که به مراتب، ‌‌‌ نامطلوب است. مقایسه این شاخص‌‌‌های ترافیکی با اوضاع تهران نیز مشخص می‌کند، در تهران در ساعات اوج سفرهای روزانه و شبانه، مدت زمان سفر بین کار و منزل حدود یک ساعت و سرعت حرکت نیز 25 کیلومتر است.

رابطه ترافیک با «کیفیت زندگی»

در دنیای پرمشغله امروز، زمان یکی از ارزشمندترین دارایی‌‌‌های ماست. هر دقیقه‌‌‌ای که در ترافیک هدر می‌رود، از زمان باارزش زندگی ما کاسته می‌شود. به همین دلیل، کاهش زمان رفت‌‌‌وآمد به یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی شهروندان تبدیل شده است. اما چگونه می‌توان به این هدف دست یافت؟ در این گزارش، به بررسی شهرهای آمریکایی می‌‌‌پردازیم که با اتخاذ راهکارهای هوشمندانه، موفق شده‌‌‌اند زمان رفت‌‌‌وآمد شهروندان خود را به حداقل برسانند و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشند.

برای بسیاری از آمریکایی‌‌‌ها، تردد روزانه بین خانه و محل کار به منزله‌‌‌ سفری طاقت‌‌‌فرسا در دل ترافیک‌‌‌های سنگین و زجرآور است. این رفت‌‌‌وآمدهای طولانی‌مدت، یکی از اصلی‌‌‌ترین دلایل نارضایتی کارمندان از بازگشت به محیط‌‌‌های کاری سنتی محسوب می‌شود. اما در برخی شهرها، قصه کاملا متفاوت است. در این شهرها، رانندگی در ساعات اوج تردد نه تنها آزاردهنده نیست، بلکه به تجربه‌‌‌ای روان و لذت‌‌‌بخش تبدیل شده است. شرایط ترافیکی در شهرهای مختلف آمریکا تفاوت‌‌‌های چشمگیری دارد و این موضوع می‌تواند بر کیفیت زندگی و رضایت شغلی افراد تاثیر بسزایی بگذارد.

بر اساس گزارشی از وال‌‌‌استریت‌‌‌ ژورنال، در شهرهای کلمبوس، ممفیس و میلواکی، رفت‌‌‌وآمد روزانه به طور متوسط تنها حدود 22 دقیقه طول می‌‌‌کشد. این آمار شگفت‌‌‌انگیز از تحلیل داده‌‌‌های فدرال به دست آمده است و نشان می‌دهد که در این شهرها، ترافیک سنگین و کندی که بسیاری از آمریکایی‌‌‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تقریبا وجود ندارد. اما این تنها بخشی از ماجراست. طبق این تحقیقات، سه‌چهارم کارمندان آمریکایی برای رفت‌‌‌وآمد به محل کار خود از خودروی شخصی استفاده می‌کنند. تحقیقات مشترک موسسه نظرسنجی هریس و شرکت تاکسی اینترنتی لیفت نشان می‌دهد که فورت‌ورث، تگزاس، ممفیس و دیترویت از نظر سرعت رفت‌‌‌وآمد در صدر جدول قرار دارند. رانندگان در این شهرها به طور متوسط با سرعت 27 مایل در ساعت (بالای 40کیلومتر بر ساعت) حرکت می‌کنند که 4 مایل در ساعت سریع‌‌‌تر از میانگین سرعت در سراسر ایالات متحده است.

نکته جالب توجه این است که رانندگان در این شهرها نیازی ندارند به دلیل ترافیک سنگین، سرعت خود را کاهش دهند. برای اکثر افرادی که هر روز برای رفت‌‌‌وآمد وقت می‌‌‌گذارند، زمان مهم‌ترین عامل است. به عبارت دیگر، بیشتر افراد ترجیح می‌دهند که زمان کمتری را در راه باشند، حتی اگر مجبور باشند هزینه بیشتری پرداخت کنند. وحید بهزادی، 45ساله، با لبخندی بر لب می‌‌‌گوید، «زندگی در فورت ورث خیلی راحت‌‌‌تر از آن چیزی است که فکرش را بکنید. گشت‌وگذار در شهر بدون اینکه در ترافیک گیر کنید، لذت‌‌‌بخش است. این شهر بزرگ امکانات زیادی دارد، اما به اندازه شهرهای بزرگ دیگر شلوغ نیست.»

وحید هر هفته چند بار از خانه‌‌‌اش در فرسکو، تگزاس، که حدود 80 کیلومتری فورت ورث فاصله دارد، به این شهر رفت‌‌‌وآمد می‌کند. او که بنیان‌گذار یک پلتفرم نرم‌‌‌افزاری برای ارائه خدمات به افراد دارای معلولیت است، می‌‌‌گوید، «مسیر من از طریق بزرگراه حدود 45دقیقه طول می‌‌‌کشد. اگر بزرگراه شلوغ باشد، می‌توانم از جاده‌‌‌های عوارضی استفاده کنم.» وحید پیش از آنکه به تگزاس بیاید، 15 سال در لس‌آنجلس زندگی می‌‌‌کرد. او با مقایسه شرایط دو شهر می‌‌‌گوید،«در لس‌آنجلس، فرقی نمی‌‌‌کرد که چه ساعتی از روز بخواهی از خانه بیرون بیایی، حتما در ترافیک گرفتار می‌‌‌شدی.»

دستاورد 3 دقیقه‌‌‌ای از ترافیک

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط دفتر سرشماری آمریکا، کارمندان به طور متوسط روزانه حدود 54 دقیقه از وقت خود را صرف رفت‌‌‌وآمد بین خانه و محل کار می‌کنند. حتی کاهش اندک در زمان رفت‌‌‌وآمد می‌تواند تاثیر قابل‌‌‌توجهی بر زندگی ما داشته باشد. اگر بتوان تنها سه دقیقه در هر سفر رفت و برگشت (سه روز در هفته) در زمان صرفه‌‌‌جویی کرد، شخص در طول یک سال 13ساعت بیشتر وقت آزاد خواهد داشت. این زمان اضافی می‌تواند برای استراحت، مطالعه، گذراندن وقت با خانواده یا دنبال کردن علایق شخصی مورد استفاده قرار گیرد.

محققان حمل‌‌‌ونقل و مسوولان شهری معتقدند شهرهایی که کمترین زمان را برای رانندگی صرف می‌کنند، دارای ویژگی‌‌‌های خاصی هستند. این شهرها ممکن است از یک برنامه‌‌‌ریزی شهری هوشمندانه برخوردار باشند که باعث تسهیل تردد شده است. همچنین ممکن است سیستم حمل‌ونقل عمومی کارآمدی داشته باشند که از تعداد خودروهای شخصی در جاده‌‌‌ها می‌‌‌کاهد. یا اینکه جمعیت کمتری در این شهرها زندگی می‌کنند و بزرگراه‌‌‌های وسیع‌‌‌تری برای تردد وجود دارد که به رانندگان اجازه می‌دهد با سرعت و راحتی بیشتری به مقصد برسند.

شهر ممفیس با یک ابتکار عمل هوشمندانه، تحولی شگفت‌‌‌انگیز در سیستم حمل‌‌‌ونقل خود ایجاد کرده است. این شهر با نصب 150 مایل فیبر نوری، شبکه‌‌‌ای پیچیده و هوشمند برای مدیریت ترافیک ایجاد کرده است. این شبکه به چراغ‌‌‌های راهنمایی اجازه می‌دهد تا با هم هماهنگ عمل کنند و به صورت لحظه‌‌‌ای اطلاعات دقیق و در لحظه را در مورد جریان ترافیک جمع‌‌‌آوری کنند. راندال تاتوم، مدیر ارشد مهندسی ترافیک شهر، با اشاره به نتایج چشمگیر این طرح، می‌‌‌گوید، «با استفاده از این فناوری پیشرفته، موفق شده‌‌‌ایم زمان متوسط سفر در بزرگراه‌‌‌های اصلی شهر را تا حدود 20‌درصد کاهش دهیم.»

جرمی آدامز، مدیر برنامه‌‌‌های فناوری اطلاعات در دانشگاه ایالتی کلمبوس، هر روز صبح از آرامش خانه‌‌‌اش در دوبلین، اوهایو، دل می‌کند و خود را به جریان تند ترافیک بزرگراه می‌‌‌سپارد. با سرعت 65 مایل در ساعت، او مسافتی طولانی را می‌‌‌پیماید تا به هیاهوی مرکز شهر کلمبوس برسد و این مسیر نیم ساعته، او را از دل طبیعت به قلب تکنولوژی می‌‌‌برد. وی در مورد طراحی هوشمندانه‌‌‌ حومه‌‌‌های این منطقه می‌‌‌گوید، با یک رانندگی 10 تا 15 دقیقه‌‌‌ای، می‌توانید خود را به شبکه‌‌‌ گسترده‌‌‌ بزرگراه‌‌‌ها متصل کنید. این به آن معناست که معمولا چند مسیر جایگزین برای رسیدن به مقصد وجود دارد. برخلاف شهرهایی مانند آتلانتا که آدامز پیش‌تر تجربه کرده بود، کلمبوس شبکه‌‌‌ای گسترده از بزرگراه‌‌‌ها دارد. به جای اینکه تنها یک مسیر اصلی برای رفت‌‌‌وآمد وجود داشته باشد، در کلمبوس می‌توان از چند مسیر مختلف استفاده کرد. این تنوع مسیرها، یکی از ویژگی‌‌‌های متمایز کلمبوس است.

با بازگشت تدریجی کارمندان به ادارات پس از همه‌گیری کرونا در سال 2021، مدت زمان رفت‌‌‌وآمد به محل کار اندکی افزایش یافته است. با این حال، این مدت زمان هنوز کوتاه‌‌‌تر از دوران پیش از همه‌گیری است. طبق آمار اداره سرشماری، آمریکایی‌‌‌ها در سال 2023، به طور متوسط 26.8 دقیقه را صرف رفت‌‌‌و‌‌‌آمد یک طرفه به محل کار خود می‌‌‌کردند؛ در حالی که این رقم در سال 2019، 27.6 دقیقه بود. محققان با ترکیب داده‌‌‌های رسمی دولت فدرال در مورد رفت‌‌‌وآمد و اطلاعات جمع‌‌‌آوری شده از اپلیکیشن لیفت در مورد سرعت ترافیک 35 شهر بزرگ در ساعات شلوغی، به نتایج جالبی دست یافتند. بر اساس این پژوهش، شهرهایی مانند لاس‌‌‌وگاس، سن‌‌‌دیگو و توسان در آریزونا از نظر سرعت ترافیک در رتبه‌‌‌های برتر قرار دارند.

مطالعات شرکت اینریکس نشان می‌دهد که ساکنان کلان‌‌‌شهرهایی مانند نیویورک، شیکاگو و لس‌آنجلس بیشترین زمان خود را در ترافیک اتومبیل‌‌‌ها هدر می‌دهند. رانندگان این شهرها سالانه بین 89 تا 101 ساعت را در ترافیک معطل می‌‌‌شوند. در مقابل، برخی از شهرها مانند واشنگتن دی سی، سیاتل و شارلوت، با کاهش قابل‌‌‌توجه زمان تلف‌‌‌شده در ترافیک روبه‌رو شده‌‌‌اند. باب پیشو، کارشناس حمل‌‌‌ونقل اینریکس، این تغییر را نتیجه‌‌‌ گسترش دورکاری و انعطاف‌‌‌پذیری بیشتر در ساعات کاری می‌‌‌داند.

بر اساس این گزارش، در کلان‌‌‌شهرهایی که با مشکل ترافیک دست‌وپنجه نرم می‌کنند، تفاوت چشمگیری بین زمان سفر در ساعات اوج ترافیک و سایر ساعات روز وجود دارد. در ساعات شلوغی، حرکت خودروها به کندی صورت می‌‌‌گیرد و زمان سفر به طور چشمگیری افزایش می‌‌‌یابد. ترافیک سنگین در بوستون، به‌ویژه در ساعات اوج، می‌تواند زمان سفر را به شدت افزایش دهد. اریک بوراسا، مدیر حمل‌‌‌ونقل در بوستون، به این موضوع اشاره می‌کند که یک مسیر مشخص ممکن است در روزهای مختلف هفته، زمان‌‌‌های بسیار متفاوتی را در بر بگیرد. به عنوان مثال، مسیری که در یک شب آرام شنبه تنها 20 دقیقه طول می‌‌‌کشد، در یک بعدازظهر شلوغ جمعه تا شش برابر زمان بیشتری طول می‌‌‌کشد. این تفاوت فاحش در زمان سفر، بسیاری از ساکنان بوستون را به سمت استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا پیاده‌‌‌روی سوق داده است. در واقع، 13‌درصد از کارمندان این شهر پیاده به محل کار می‌‌‌روند.

زندگی در شعاع «15 دقیقه»

کاهش زمان رفت‌‌‌وآمد به محل کار به یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی شهروندان آمریکایی تبدیل شده است. همزمان با این نگرانی، ایده شهرهای 15 دقیقه‌‌‌ای به عنوان یک راه‌حل نوین و پایدار برای بهبود کیفیت زندگی شهری مطرح شده است. این مفهوم که ریشه در اروپا و به‌ویژه فرانسه دارد، به دنبال ایجاد محله‌‌‌هایی است که در آنها ساکنان بتوانند تمام نیازهای روزانه خود مانند کار، خرید، تفریح و خدمات بهداشتی را در شعاع 15 دقیقه پیاده‌‌‌روی یا دوچرخه‌‌‌سواری تامین کنند. شهرهای 15 دقیقه‌‌‌ای با هدف کاهش ترافیک، آلودگی هوا، مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی و افزایش تعاملات اجتماعی طراحی می‌‌‌شوند. در این مدل شهری، فضاهای سبز، پیاده‌‌‌روها و مسیرهای دوچرخه‌‌‌سواری به طور گسترده‌‌‌ای توسعه می‌‌‌یابند و دسترسی به حمل‌‌‌ونقل عمومی آسان‌‌‌تر می‌شود.

همچنین، تمرکز بر توسعه کسب‌وکارهای محلی و ایجاد مراکز اجتماعی در محله‌‌‌ها باعث کاهش نیاز به سفرهای طولانی می‌شود. در سال‌های اخیر، بسیاری از شهرهای جهان به این ایده علاقه نشان داده‌‌‌اند و اقداماتی را برای اجرایی کردن آن آغاز کرده‌‌‌اند. پاریس، یکی از پیشگامان این حرکت، با ایجاد محله‌‌‌های 15 دقیقه‌‌‌ای و سرمایه‌‌‌گذاری در زیرساخت‌‌‌های پیاده‌‌‌روی و دوچرخه‌‌‌سواری، به عنوان الگویی برای سایر شهرها مطرح شده است. ملبورن استرالیا، اتاوا در کانادا، بارسلونا در اسپانیا و شانگهای در چین نیز به جمع شهرهای 15دقیقه‌‌‌ای پیوسته‌‌‌اند.

یک مقام ارشد در اتاوا در مورد ایده شهر 15 دقیقه‌‌‌ای می‌‌‌گوید، «با هدف ایجاد یک شهر کامل و پایدار، به دنبال چارچوبی بودیم که بتواند تمام نیازهای شهروندان را در یک محدوده زمانی و مکانی مشخص برآورده کند. ایده محله 15دقیقه‌‌‌ای، با توجه به نظرات و پیشنهادهای شهروندان و ذی‌نفعان، به عنوان یک راهکار جامع و کارآمد مطرح شد و مورد استقبال قرار گرفت.» تاکنون، در برنامه‌‌‌ریزی شهری، سرعت همیشه بر کیفیت زندگی غلبه داشته است. گویی شهرها ماشین‌‌‌هایی بودند که باید هرچه سریع‌‌‌تر حرکت کنند. اما این نگاه ساده‌‌‌انگارانه است. شهرها موجودات زنده‌‌‌ای هستند که با گذشت زمان تغییر می‌کنند. هرچه مردم بیشتر سفر کنند، شهرها پراکنده‌‌‌تر می‌‌‌شوند و ما زمان بیشتری را صرف رفت‌‌‌وآمد می‌‌‌کنیم، حتی اگر سریع‌‌‌تر حرکت کنیم.

برنامه‌‌‌ریزان شهری باید از این اشتباه تاریخی درس بگیرند. مهم نیست که چقدر سریع بتوانیم از جایی به جای دیگر برویم، بلکه مهم این است که در یک بازه زمانی مشخص به چه امکاناتی دسترسی داشته باشیم. به عبارت دیگر، کیفیت زندگی شهری به «دسترسی‌‌‌پذیری» بستگی دارد، نه فقط «تحرک». اینجاست که مفهوم «شهر 15دقیقه‌‌‌ای» اهمیت پیدا می‌کند. در چنین شهری، تمام نیازهای ضروری زندگی مانند کار، خرید، تفریح و خدمات بهداشتی در فاصله‌‌‌ 15دقیقه پیاده‌‌‌روی یا دوچرخه‌‌‌سواری قرار دارند. این یعنی شهری که زندگی در آن راحت‌‌‌تر، سالم‌‌‌تر و پایدارتر است.