قصه های تحریم شراب

روایاتی متضمن داستانهایی که منجر به تحریم شراب در اسلام شده است در تفسیر عیاشی است که هشام بن سالم می گوید: از امام ابی عبد الله(ع)شنیدم که می فرمود: در بینی که حمزة بن عبد المطلب و رفقایش در بساط شراب خود که نامش سکر بود نشسته بودند ناگهان صحبت از شریف⁽¹⁾ به میان آمد.حمزه گفت چطور می توانیم تهیه

............................................ (1)گویا غذائی بوده که از کوهان شتر می پخته اند.

صفحه : 193

کنیم؟گفتند: اینک شتر برادر زاده ات علی بن ابیطالب در همین نزدیکی است، حمزه برخاست و شتر علی(ع)را نحر نموده و کوهان و جگرش را برداشته و برای رفقای خودآورد، علی(ع)از جریان با خبر و ناراحت شد و بعنوان شکایت نزد رسول الله(ص)رفت.رسول الله به اتفاق علی(ع)به راه افتاد تا حمزه را مؤاخذه کند، به حمزه خبر دادند که اینک رسول الله(ص)بیرون خانه است.حمزه خیلی ازاین ماجرا ناراحت شد و با حالت خشم بیرون آمد.وقتی رسول الله(ص)دید که حمزه خشمگین است برگشت.هشام می گوید:در اینجا امام صادق(ع)فرمود که حمزه به رسول الله(ص)عرض کرد پسر ابی طالب چنان در تو نفوذ کرده که هر جابخواهد تو را می کشد و می برد، پس حمزه بدرون خانه رفت و رسول الله(ص)هم برگشت.

و نیز امام صادق(ع)فرمود: این واقعه قبل از جنگ احد بود،بعد از این واقعه آیات تحریم خمر نازل شد.رسول الله(ص) دستور داد تا تمام ظرفهای شراب راواژگون ساخته و شرابهای موجود را از بین ببرند، سپس برای جنگ احد خیمه بیرون زد ومنادیش ندا در داد تا همه مسلمین بسوی احد بیرون شوند.مردم همه بیرون شده و حمزه نیزبیرون شد، و چون قبلا به آن حال به رسول الله(ص)برخورد کرده بود همه جا ازآن جناب فاصله می گرفت، تا آنکه دو لشکر روبرو شده و صف آراستند، حمزه در بین سپاهیان حمله گرانی افکند، بطوری که در بین صفوف دشمن ناپدید شد، بعد از آنکه به قرارگاه خودبرگشت و مردم تحذیرش کردند، وگفتند زنهار، ای عم رسول!مبادا که قبل از عذر خواهی ازرسول الله(ص) خود را به کشتن دهی، بیا نخست آن جناب را از خود راضی کن سپس به میدان برو، حمزه هیچ نگفت و حمله دیگری نمود، در این حمله نیز از نظرها ناپدیدشد،پس از ساعتی برگشت و مردم بار دیگر تحذیرش کردند، حمزه ناگزیر روی به جانب رسول الله(ص)نهاد، آن جناب وقتی دیدکه عمویش می آید شتابان استقبالش نمود، و او را در بر گرفت، و با او معانقه نمود، و بین دو چشم عمو را را بوسه زد،و سپس فرمودحمله کند بر این مردم، حمزه حمله دیگری نمود و در آن حمله شهید شد، حضرت رسول(ص)بدن اورا با نمره که پارچه ایست پشمی و دارای راه راه سفید و سیاه کفن کرد.

در اینجا امام صادق(ع)اشاره به پرده در منزل خود کرد و فرمود: نظیر این

صفحه : 194

پارچه که بر در منزل می بینی، بعدا فرمود: قامت حمزه آنقدر کشیده بود که وقتی رسول(ص)نمره را به روی صورت حمزه می انداخت پاهایش بیرون می افتاد، واگرپاهایش را می پوشانید صورتش بیرون می ماند، ناچار نمره را به روی صورتش انداخت و با علف صحرا پاهایش را پوشانید.

امام صادق(ع)در اینجا فرمود: بعد از شهادت حمزه شکست فاحشی به لشکراسلامی وارد آمد، بطوری که همه گریختند، و تنها علی(ع)بجای ماند.رسول خدا(ص)فرمود:یا علی چکار خواهی کرد؟عرض کرد جز پایداری کاری نمی کنم، فرمود جز این هم از تو توقع نمی رفت.باز امام صادق فرمود: سپس رسول خدا(ص)سر بسوی آسمان بلند کرده و عرض کرد: بار الها به وعده ای که به من دادی وفا کن چون اگر توخود نخواهی پرستش نمی شوی ⁽¹⁾.

و در ربیع الابرار زمخشری است که در باره شراب سه آیه نازل شده، یکی آیهیسئلونک عن الخمر و المیسراست که بعد از نزول آن بعضی از مردم ترک کردند و بعضی نکردند،حتی یک نفر شراب خورد و با حال مستی به نماز ایستاد، و در نماز هذیان گفت.به دنبال آن این آیه نازل شد: یا ایها الذین آمنوا لا تقربواالصلوة و انتم سکاری⁽²⁾ باز عده زیادی از مسلمین دست از آن بر نداشته و به میگساری خویش ادامه دادند.حتی در این ایام عمر در حال مستی استخوان فک شتری را برداشته و بر فرق عبد الرحمن بن عوف کوفت، وسرش را مجروح نمود و سپس نشست و شروع به خواندن اشعار اسود بن یغفر نمود، و برکشته شدگان بدر نوحه سرایی کرد، و بر آنها گریست، و آن اشعار اینها است: و کاین بالقلیب قلیب بدرثمن القنیات و الشرب الکرام وکاین بالقلیب قلیب بدرثمن السری المکامل بالسنام ا یوعدنا ابن کبشة ان نحیی ثو کیف حیاة اصداء و هام ا یعجزان یرد الموت عنی ثو ینشرنی اذا بلیت عظامی الا من مبلغ الرحمن عنی ثبانی تارک شهر الصیام فقل لله: یمنعنی شرابی ثو قل لله: یمنعنی طعام یعنی چه بسا کنیزان نغمه سرا و هم پیاله ای گرامی در چاه بدر پنهان شدند و چه بسا

............................................ (1)تفسیر عیاشی ج 1 ص 339. (2)ای کسانی که ایمان آورده اید در صدد نماز گزاردن بر نیایید در حالتی که مست و بی خودید.

سوره نساء آیه 46.

صفحه : 195

بزرگان که با بزرگترین خود در چاه بدر زیر خاک رفتند و خوابیدند.آیاابن کبشه⁽¹⁾ ما را به زنده شدن بعد از مرگ وعده می دهد؟!و چه معنا دارد که انسان پس از آنکه صدی وهام ⁽²⁾ شد دو باره زنده شود؟او اگر راست می گوید مرگ را از من بگرداند، نه اینکه بعد از پوسیدن استخوانهایم باردیگر زنده ام کند، آیا کسی هست پیامی از من بسوی رحمان ببرد و به او بگوید که من روزه رمضان تو را نمی گیرم؟آری به خدا بگویید اگر می تواند مرا از نوشیدن منع کند، اگر می تواندمرا از خوردن جلوگیری نماید.

این داستان به سمع مبارک رسول خدا(ص)رسید،پس رسول الله خارج شد در حالیکه چنان به خشم در آمده بود و چنان به سرعت حرکت می کرد که ردایش به زمین کشیده می شد، وقتی به او رسید دست بلند کرد تا او را با چیزی که در دست مبارکش بود بزندو تادیبش کند.عمرگفت: پناه می برم به خدا از غضب خدا و غضب رسول خدا.رسول الله(ص)از شنیدن این کلام لحظه ای آرام گرفت، و این آیه نازل شد: انمایریدالشیطان...فهل انتم منتهونعمر وقتی آیه را شنید عرض کرد: آری منتهی شدیم، و دست از این عمل برداشتیم. ⁽³⁾ و در در المنثور است که ابن جریر و ابن منذر و ابن ابی حاتم و ابو الشیخ و ابن مردویه و نحاس در کتاب ناسخ خود همگی از سعد بن ابی وقاص نقل کرده اند که گفت: آیه تحریم شراب در باره سرگذشتی از من نازل شده است، و آن سرگذشت این بود که: روزی مردی ازانصار طعامی پخت و ما را بر آن مائده دعوت کرد، غیر ما هم عده ای آمده بودند، بعد از طعام شراب سیری صرف شد، بطوری که همه سرشار شدند، - البته این داستان قبل از تحریم شراب بود - ، بعد از آنکه سرها از نشئه شراب گرم شد شروع کردند به تفاخر، انصار گفتند ما بهتریم ازقریش، قریش گفتندما از انصار بهتریم، مردی از آن میان دست برد و استخوان فکی که در آن میان بود برداشت و به بینی من کوفت،و بینی مرا شکافت، (بینی سعد تا آخر عمرش شکافداربود)من با آن حال به شکایت نزد رسول الله(ص)رفته و داستان خود را به عرض آنحضرت رسانیدم، در جواب عرض حال من این آیه نازل شد، و آن جناب تلاوتش فرمود:

............................................ (1)مقصود از ابن کبشه، رسول خدا(ص)است. (2)اهل جاهلیت معتقد بودند که روح انسان پس از مردن تبدیل به یکی از دو نوع مرغ می شود به نام صدی و هام که در گورستان زندگی می کنند. (3)ربیع الابرار.

صفحه : 196

یا ایهاالذین آمنوا انما الخمر و المیسر...⁽¹⁾

............................................ (1)در المنثور ج 2 ص 315.

مؤلف: روایات راجع به داستانهائی که منجر به تحریم شراب در اسلام شده است ازطریق عامه بسیار است، و بسیار هم از جهت مضمون با هم اختلاف دارند.و اما بحث و گفتگودر باره احوال کسانی که در این روایات از آنها اسم برده شده از اصحاب رسول الله(ص)و اینکه شراب خورده اندچون از غرض ما اجنبی است و به کار ما(تفسیر)ارتباطی ندارند از این جهت متعرض آن نشده و می گذریم، و اگر این اخباررا نقل کردیم غرضمان این بود که دانسته شود بر طبق بیان سابق که گفتیم این آیات اشعار و یا دلالت دارندبراینکه جمعی از مسلمین بعد از نزول آیه بقره هنوز دست از شرب خمر بر نداشتند، تا اینکه این آیات نازل شد.

چنانکه این روایات هم هست که علی(ع)و عثمان بن مظعون حتی قبل ازنزول تحریم هم شراب را بر خود تحریم کرده بودند.

در کتاب ملل و نحل رجالی را از عرب اسم می برد که در جاهلیت شراب را بر خودتحریم کرده بودند و بعضی از آنان موفق به درک اسلام و تشرف به آن شدند، از آن جمله عامربن ظرب عدوانی و قیس بن عاصم تمیمی، (این شخص اسلام را درک کرده)و صفوان بن امیة بن محرث کنانی،و عفیف بن معدی کرب الکندی، و اسلوم الیامی است، که زنا و شراب را باهم ترک گفتند، و بر خود تحریم کردند، البته اینها آحادی از مردم آنروز بوده اند که کلمه حق بر زبانشان جاری شده است، و گرنه عامه مردم آنروز البته - غیر از یهود - عادت به شرب خمرداشتند، و آنرا مانند آب می نوشیدند⁽²⁾ تا اینکه خدای تعالی در قرآن کریم آنرا تحریم کرد.

چیزی که از آیات راجع به خمر استفاده می شود این است که شراب در مکه و قبل ازهجرت تحریم شده، چنان که آیهقل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن والاثم والبغی⁽³⁾ دلالت بر این معنا دارد، چون این آیه مکی است و اگر ضمیمه شود به آیهیسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم کبیرو منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما⁽⁴⁾ که آیه ایست مدنی در اوایل هجرت نازل شده است، شکی باقی نمی ماند که در

............................................ (2)ملل و نحل ج 2 ص 242. (3)بگو پروردگار من تنها اعمال زشت را تحریم کرده است، چه آنهایی را که علنی انجام می شوندو چه آنهایی که در نهان انجام می یابند،و نیز تحریم کرده است گناه(شراب)و ظلم را.سوره اعراف آیه 33. (4)از تو می پرسند از شراب و قمار، بگو در آن دو،گناهی است بس بزرگ و منافعی برای مردم، لیکن گناهشان از نفعشان بزرگ تر و بیشتر است.سوره بقره آیه 219.

صفحه : 197

اوایل هجرت، شراب بر مسلمین تحریم بوده است.و اگر سیاق آیات موردبحث مخصوصا جملهفهل انتم منتهونو آیه لیس علی الذین آمنوا و عملوا الصالحات جناح فیماطعموا اذاما اتقوا...را مورد دقت قرار دهیم جای هیچ شبهه باقی نمی ماند که ابتلای عده ای ازمسلمین به این عمل در ایامی که آیه سوره بقره نازل شده و هنوز آیات مائده نازل نشده بوده ازباب دنباله عادت زشت قبلی بوده است، عینامانند همخوابگی با زنان بوده است در شبهای ماه رمضان، که چون سابقا عادت بر این عمل داشته اند دشوارشان بود که در شبهای ماه رمضان از آن صرفنظر کنند، و مرتکب عصیان می شده اند، تا اینکه آیهاحل لکم لیلة الصیام الرفث الی نسائکم هن لباس لکم و انتم لباس لهن علم الله انکم کنتم تختانون انفسکم فتاب علیکم⁽¹⁾ نازل شد و حکم قبلی را نسخ کرد.

با توجه به اینکه قبل از هجرت، خمر تحریم شده بوده و صحابه از آن مطلع بوده اند این روایات دارای اشکال هستندپس بخوبی روشن شد که در این روایات از دو جهت اشکال هست: یکی از جهت اختلافی که در تعیین تاریخ تحریم خمر در آنها هست که در روایت اولی تاریخ تحریم خمر قبل از جنگ احد ذکر شده بود.و در بعضی از روایات مانند روایتی که طبری در تفسیر خود و سیوطی در در المنثور از طبری و ابن منذر و قتاده نقل کرده تاریخ آن بعد ازجنگ احزاب ذکر شده است.⁽²⁾ لیکن این اشکال را تا اندازه ای می توان رفع نمود و گفت: ممکن است مراد از اینکه: تحریم خمر بعداز جنگ احزاب بوده، این باشد که آیات سوره مائده در آن ایام نازل شده است، گر چه این محمل خیلی با لفظ بعضی از روایات موافقت ندارد.

دوم از جهت اینکه دلالت دارند بر اینکه شراب قبل از نزول آیات سوره مائده حرام نبوده، و یا اگر حرام بوده حرمتش حتی برای اصحاب هم واضح نبوده است، و حال آنکه آیه شریفه سوره اعراف صراحت دارد در تحریم مطلقاثم، و آیه سوره بقره هم صراحت دارد دراینکه شرب خمراثماست، با این حال چطور در این ایام حرمت خمر برای اصحاب واضح نبوده است؟!و اینکه کسی بگوید: حرمتاثمدرمکه و قبل از هجرت در ضمن یک عده از گناهان در آیهقل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن و الاثم و البغی بغیر

............................................ (1)حلال شده است برای شما در شب های صیام هم خوابگی با زنان تان، آنها لباس شما و شمالباس برای آنهایید، خدا دانست که چگونه شما به خود خیانت کردید و لذا از جرم و گناه شما در گذشت.

سوره بقره آیه 187. (2)در المنثور ج 2 ص 318.

صفحه : 198

الحق و ان تشرکوا بالله ما لم ینزل به سلطانا و ان تقولوا علی الله ما لاتعلمون⁽¹⁾ نازل شده، و در این مدت مدید، احدی از مؤمنین از معنای آن سؤال نکرده و مشرکین هم بااینکه بزرگترین آرزویشان این بوده که به خیال خود نقض و اعتراضی بر قرآن وارد نمایند و جنجال راه بیندازند، درباره آن توضیحی نخواسته باشند، توجیه غیر قابل قبول و بسیار بعیدی است.بلکه آنچه از تاریخ بدست می آیداین است که تحریم شراب مانند تحریم شرک و زنا از ناحیه رسول خدا(ص)نزد مشرکین معروف بوده، چنانکه ابن هشام در سیره خود از خلادبن قره و دیگران از مشایخ بکر بن وائل از اهل علم نقل کرده که اعشی بن قیس به قصد مکه وزیارت رسول الله(ص)و تشرف به اسلام بیرون آمد و قصیده ای را در مدح رسول الله(ص)سروده بود که مطلعش این بیت بوده: ا لم تغتمض عیناک لیلة ارمداثو بت کما بات السلیم مسهدا ⁽²⁾ نزدیکی های شهر مکه به بعضی از مشرکین قریش برخورد، مردی پرسید، کجا؟گفت: مکه، پرسید به چه کاربه مکه می روی؟گفت می روم تا رسول الله(ص)را دیدار نموده و اسلام آورم.مرد مکی گفت زنهار ای ابا بصیر، مبادا چنین کاری کنی که اوزنا را تحریم می کند.اعشی گفت: و الله قسم من با زنا سر و کاری نداشته و از تحریم آن باکی ندارم.مرد مکی گفت: نه تنها زنا را تحریم می کند بلکه شراب را هم تحریم می کند، در اینجااعشی در تصمیم خود قدری سست شدو گفت: داستان تحریم شراب کار مسلمان شدن را به تعویق می اندازد، زیرا هنوز در دل من از محبت و علاقه به شراب بقایائی است که نمی توانم آنرا نادیده بگیرم ناچار بر می گردم و خود را یک امسال سیراب می کنم و سال دیگر برمی گردم،اعشی برگشت به قصد اینکه سال دیگر مسلمان شود لیکن اجل مهلتش نداد.

بنا بر این با اینکه همه، حتی مشرکین هم داستان تحریم شراب را اطلاع داشتند دیگرچه معنائی می توان برای روایاتی که می گوید قبل از نزول سوره مائده شراب حرام نبود و یاحرمتش معلوم نشده بود تصور کرد؟مگر اینکه آنها را حمل کنیم بر اینکه اصحاب در آیات قرآنی اجتهاد کرده واز آیه سوره اعراف غفلت ورزیده اند، مفسرین در باره معنی این روایات

............................................ (1)بگو ای محمد پروردگار من زشتی های علنی و نهانی و ظلم بدون حق را تحریم کرده است واین را که به خداوند شرک بورزید چیزی را که خداوند سند و دلیلی برشریک بودن آن نازل نکرده، و نیزتحریم فرموده این را که به خداوند نسبتهایی بدهید که به آن علم ندارید.سوره اعراف آیه 33. (2)آیا چشم های خود را بهم نمی نهی در شبی که درد چشم داری؟و همانطوری که مار گزیده نمی خوابد شب را به بیداری بسر می بری.

صفحه : 199

توجیهات عجیب و غریبی کرده اند، حتی بعضی از آنان گفته اند: صحابه آیه سوره بقرهقل فیهما اثم کبیر و منافع للناسرا تاویل می کردند، با اینکه قرآن کریم قبل از این، در آیه سوره اعراف تصریح به حرمتاثمکرده و فرموده است که مراد از این اثم، اثم مخصوصی(خمر)است ⁽¹⁾.

و کوتاه سخن اینکه، آیات قرآن مجید در باره اینکه شراب در اسلام و قبل از هجرت تحریم شده است تصریح و تنصیص دارد، و آیه سوره مائده جز بمنظور تاکید و تشدید در تحریم قبلی و تحریک مردم در انقیاد و اینکه در انتها از این نهی الهی و اقامه حکم حرمت سهل انگاری نکنند، نازل نشده است.

روایاتی دیگر در مورد تحریم خمر و میسر و انصاب و ازلام ودر تفسیر عیاشی است که هشام از مردی موثق و او بدون ذکر راویان بعدی(مرفوعا)از امام صادق(ع)نقل کرده که شخصی به آن جناب عرض کرد: از شما اهل بیت روایاتی شنیده می شود که خمر و انصاب و ازلام کنایه از اشخاصی است.

حضرت فرمود: دروغ است، خدای متعال هیچوقت خلق خود را - به چیزی که نفهمند خطاب نمی کند ⁽²⁾.

و نیز در تفسیر مزبور است که عبد الله بن سنان از امام صادق(ع)نقل کرده که گفت: قدامة بن مظعون را به جرم شرابخواری نزد عمر بن خطاب حاضر کردند، گواهان هم علیه او گواهی داده بودند، عمر از علی(ع)پرسید تکلیف چیست؟ حضرت فرمودهشتاد تازیانه اش باید زد، قدامه عرض کرد: یا امیر المؤمنین بر من نباید حد جاری شود، چون من از مشمولین این آیه هستم: لیس علی الذین آمنوا وعملوا الصالحات جناح فیما طعمواو آیه را تا به آخر خواند، امیر المؤمنین(ع)فرمود: دروغ گفتی، تو مشمول این آیه نیستی،چون مشمولین این آیه هر چه خورده اند بر آنان حلال بوده، (چون قبل از تحریم آن بوده)، و جز حلال نمی خوردند و نمی آشامند ⁽³⁾.

مؤلف: عیاشی عین این معنا را از ابی الربیع از امام صادق(ع)⁽⁴⁾ و همچنین شیخ در تهذیب به سند خود از آن جناب نقل کرده اند⁽⁵⁾ و از طرف اهل سنت هم این معنی روایت شده است.

............................................ (1)تفسیر مجمع البیان ج 2 ص 316. (2 و 3)تفسیر عیاشی ج 1 ص 341 ح 189. (4)تفسیر عیاشی ج 1 ص 341 ح 190. (5)تهذیب الاحکام ج 1 ص 93 ح 17.

صفحه : 200

و اینکه فرمود: مشمولین این آیه آنچه خورده اند بر آنان حلال بوده است، منطبق است بربیانی که ما سابقا در باره آیه شریفه کردیم، مراجعه شود.

و در تفسیر طبری از شعبی نقل می کند که گفت: در باره شراب چهار آیه نازل شده است، نخست آیهیسئلونک عن الخمر و المیسر...و مردم از شنیدن آن از شرابخواری دست برداشتند، سپس آیهتتخذون منه سکرا و رزقا حسناکه از شنیدن آن دو باره از سر گرفتند، سپس دو آیه مائده: انماالخمر و المیسرتا جملهفهل انتم منتهون ⁽¹⁾.

............................................ (1)الدر المنثور ج 2 ص 2 ح 1.

مؤلف: ظاهر گفتار شعبی این است که آیه سوره نحل آیه سوره بقره را نسخ کرده، و دوآیه سوره مائده، آیه سوره نحل را نسخ نموده است، و گمان نمی کنیم بطلان این حرف برای خوانندگان عزیز محتاج به بیان زائدی باشد.

شراب در همه شرایع حرام بوده است در کافی و تهذیب به اسناد خود از امام ابی جعفر(ع)نقل می کنند که فرمود: خدای تعالی هیچ پیغمبری را مبعوث نفرمود مگراینکه در علمش گذشته بود که وقتی دین اوکامل شود کمال دین او مستلزم تحریم شراب خواهد بود، وهمیشه شراب حرام بوده است، چیزی که هست طرز تحریم در بین مردم در شریعت هر پیغمبری نسبت به اول بعثت و آخر آن مختلف بوده، اول بطور ملایم سپس بطور جزم و قطع، چون اگر از همان بار اول آنرا تحریم می کردند، و شدت عمل بخرج می دادند مردم زیر بار نرفته و بطور کلی رشته را پاره می کردند، و نیز حضرت ابی جعفر(ع)فرمود: کسی بقدر خدای تعالی در رفتار خود رعایت رفق ومدارا را نمی کند، و این هم از رفق خدای تعالی است که تکلیف را به تدریج و به ملایمت دربین بندگان خود اجرا می نماید، چون می داند اگر یکباره تکلیف را بدوش آنان بگذارد هلاک و گمراه می شوند.⁽²⁾ و در کافی به سند خود از عمرو بن شمر از ابی جعفر(ع)نقل می کند که فرمود: وقتی خدای تعالی آیهانما الخمر و المیسرو الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوهرا نازل فرمود، اشخاصی خدمت رسول الله(ص)عرض کردند:یا رسول خدا(ص)میسرچیست؟حضرت فرمود: هر چیزی که با آن قمار شود حتی کعب ها ⁽³⁾ ، و گردو پرسیدندانصابچیست؟حضرت فرمود: آنچه که برای

............................................ (1)الدر المنثور ج 2 ص 2 ح 1. (2)کافی ج 6 ص 395 ح 3 تهذیب الاحکام ج 9 ص 102 ح 178. (3)استخوانی است که قمار بازان با آن قمار می کنند و در فارسی قاپ نامیده می شود.

صفحه : 201

بت هاقربانی شود.پرسیدندازلامچیست؟حضرت فرمود: همان تیر چوب هایی که با آن قرعه می انداختند. ⁽¹⁾ و در کافی به سند خود از عطاء بن یسار از ابی جعفر(ع)نقل می کند که فرمود: رسول الله(ص)فرموده است: هر مسکری حرام و هر مسکری خمر است. ⁽²⁾ مؤلف: این روایت از طرق اهل سنت از عبد الله بن عمر از رسول الله(ص)نقل شده، و لفظ آن چنین است: هر مسکری خمر و هر خمری حرام است وبیهقی و دیگران آنرا نقل کرده اند⁽³⁾ و از طریق ائمه اهل بیت(ع)نقل این روایت که: هر مسکری حرام و هر چیزی که با آن قمار شود میسر است، به حد استفاضه رسیده است.

ودر تفسیر عیاشی از ابی الصباح از امام صادق(ع)نقل شده که فرمود: من ازآن جناب ازنبیذوخمرپرسیدم که آیا هر دو به یک منزلت و هر دو حرامند؟فرمود: نه،نبیذ به منزله خمر نیست، زیرا خدای تعالی خمر را حرام کرده چه کم باشد و چه زیاد، کمااینکه میته و خون و گوشت خوک کم و زیادش را حرام نموده، و رسول الله(ص)از هر مشروبی مسکرش را تحریم کرده، و البته هر چه را که رسول الله(ص)تحریم کند خدا تحریم کرده است ⁽⁴⁾.

و در کافی و تهذیب به اسناد خود از امام موسی بن جعفر(ع)نقل کرده که فرمود: خدای تعالی شراب را حرام نکرده از جهت اینکه با اسم آن دشمن است، بلکه آنراتحریم فرموده برای خاطر آثار سوء و عاقبت وخیم آن، بنا بر این هر چیزی که در اثر و عاقبت سوءبا آن شریک باشد آن هم خمر و حرام است ^{(6) (5)}.

و در روایت دیگری است که هر چیزی که کار خمر را بکند خمر است ⁽⁷⁾.

مؤلف: اخبار در حرمت خمر و میسر از طریق شیعه و سنی از حد شمار بیرون است، اگر کسی بخواهد به همه آنها اطلاع پیدا کند باید به کتب حدیث مراجعه نماید.

............................................ (1)کافی ج 5 ص 122 ح 1. (2)کافی ج 6 ص 408 ح 3. (3)سنن بیهقی ج 8 ص 288. (4)تفسیر عیاشی ج 1 ص 340 ح 184. (5)کافی ج 6 ص 412 ح 1. (6)تهذیب ج 9 ص 112 ح 221. (7)کافی ج 6 ص 412 ح 2.