رییس دانشگاه شیراز: تعداد دانشگاه ها به نسبت جمعیت، زیاد است باید کم شوند

رییس دانشگاه شیراز گفت: تعداد دانشگاه‌ها به نسبت جمعیت کشور زیاد است و محدود کردن تعداد آنها می‌تواند به افزایش بهره‌وری آموزش عالی منجر شود.

 

 محمد موذنی، رییس دانشگاه شیراز در گفت و گو با ایلنا در پاسخ به این سوال که با توجه به مشکلات بودجه‌ای آموزش عالی که وزیر علوم در مراسم آغاز سال تحصیلی بیان کردند، وضعیت بودجه‌ای دانشگاه شیراز اکنون به چه صورت است؟ گفت:  به لحاظ بودجه، مشکلی که هم‌اکنون دانشگاه‌ها با آن مواجه هستند، این است که با توجه به افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها، زیرساخت‌ها به طور متناسب توسعه نیافته‌اند. به عبارت دیگر، از نظر فضای کالبدی، امکانات آزمایشگاهی، رفاهی، ورزشی و فرهنگی در حالی که تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های کشور به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است، این امکانات برای پاسخگویی به نیازهای این تعداد دانشجو، به‌واقع کافی نیست.

 

وی سپس در تبیین این موضوع گفت: ریشه این مشکل در این است که بودجه لازم برای توسعه زیرساخت‌ها تأمین نشده است. علاوه بر این، اتفاق دیگری که رخ داده، افزایش تعداد دانشگاه‌های کوچک و بزرگ در بسیاری از شهرستان‌ها است. افزایش تعداد دانشگاه‌ها در حالی که سهم بودجه ثابت باقی مانده، منجر به کاهش اعتبارات تخصیص‌یافته به هر یک از دانشگاه‌ها می‌شود و این موضوع به‌ویژه به دانشگاه‌های قدیمی و اصلی کشور آسیب می‌زند.

 

به عبارت دیگر، اعتباری که در گذشته بین حدود بیست تا سی دانشگاه توزیع می‌شد، اکنون بین 130 تا 140 دانشگاه توزیع می‌شود، که شامل دانشگاه‌های دولتی است و این غیر از دانشگاه‌های غیرانتفاعی، آزاد، پیام نور، علمی کاربردی و فنی و حرفه‌ای است. در حال حاضر تعداد دانشگاه‌های دولتی به بیش از 130 رسیده است، در حالی که سهم آموزش عالی از بودجه همچنان حدود سه درصد بوده و این موضوع مشکلات را تشدید می‌کند.

 

موذنی در ادامه با اشاره به افزایش پذیرش دانشجو در دانشگاه ها گفت: در دانشگاه شیراز نیز مانند سایر دانشگاهها تعداد دانشجویان افزایش یافته و هم‌اکنون حدود 17 یا 18 هزار دانشجو داریم. این تعداد در گذشته کمتر بوده و علت آن تأسیس رشته‌های جدید و پذیرش دانشجویان در این رشته‌ها است.

 

وی ادامه داد: با استخدام اعضای هیئت علمی جدید، بار دانشگاه سنگین‌تر شده و این باعث شده است، علی‌رغم افزایش سالانه بودجه، این افزایش تنها با تورم موجود تناسب داشته باشد و نه با مسئله‌ی افزایش تعداد دانشجویان و اساتید. سهم کلی آموزش عالی از بودجه همچنان ثابت مانده و عددی که به این بخش تخصیص می‌یابد، همانند گذشته است. در حالی که بار دانشگاه‌ها سنگین‌تر شده است. در واقع افزایش تدریجی تعداد دانشجویان در دو سه دهه اخیر هیچ‌گاه با بودجه دانشگاهها متناسب نبوده است.

 

رییس دانشگاه شیراز تصریح کرد: کسری بودجه اثرش را تقریبا در همه جا نشان می‌دهد از فرسودگی ساختمان‌ها و تأسیسات دانشگاه‌ تا به روز نشدن تجهیزات آزمایشگاهی و عدم تخصیص اعتبار به پژوهش از جمله گرنت‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی و اعتبارات پایان‌نامه‌ها.در مجموع این مسئله هم  تأثیرات منفی بر کیفیت پژوهش و هم آموزش دارد. واقعاً دستاوردهای علمی که کشور به‌دست آورده، تلاش همکاران ما و ناشی از کار جهادی با حداقل امکانات بوده است. اگر این امکانات به‌روز شود، یقیناً دستاوردهای علمی نیز چند برابر خواهد شد.

 

موذنی در پاسخ به این سوال که آیا حوزه‌ی ویژه‌ای وجود دارد که در آن‌ها مشکلات به‌طور خاص حادتر به نظر برسد؟ گفت: به‌طور کلی، نمی‌توان یک حوزه خاص را نام برد و گفت که وضعیت بحرانی‌تر است. به عنوان مثال، در بخش‌هایی که مواد مصرفی آن‌ها شامل مواد شیمیایی است، مانند رشته شیمی، به دلیل وابستگی به واردات این مواد و نوسانات قیمت ارز، مشکلات بیشتری وجود دارد. بنابراین، هر جایی که مواد مصرفی برای کارهای آموزشی و پژوهشی نیاز باشد، مشکلات جدی‌تری مشاهده می‌شود.

 

رییس دانشگاه شیراز سپس به مسئله تاثیر تحریم‌ها پرداخت و گفت: تحریم‌ها به‌طور مستقیم بر ورود برخی تجهیزات علمی تأثیر گذاشته و همچنین در انتشار برخی دستاوردهای علمی محدودیت‌هایی ایجاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال، ممکن است مقالات برخی از همکاران ما به دلیل تحریم‌ها در ژورنال‌های بین‌المللی منتشر نشود.

 

موذنی سپس اضافه کرد: از سوی دیگر، تحریم‌ها ما را به سمت خودکفایی در برخی حوزه‌ها سوق داده‌ است و در این راستا، می‌تواند موجب شکوفایی نیز شوند. اما در برخی موارد دیگر، تحریم‌ها محدودیت‌های بیشتری ایجاد کرده و امکانات ضروری برای مراکز علمی و تحقیقاتی را به ما نرسانده است. به‌عنوان مثال، یکی از دانشگاه ها در چند مورد اعلام کرده است که برنده جوایز بین‌المللی شده، اما اجازه ورود این جوایز به کشور را نداشته است. این موارد متأسفانه وجود دارد و تأثیرات منفی خود را بر جای می‌گذارد. در برخی موارد، یک مقاله پژوهشی ممکن است پذیرفته شود، اما به‌دلیل تحریم‌ها، اجازه انتشار آن داده نشود.

 

موذنی گفت: ما در حد امکان، مشکلات دانشگاه را بارها به مسئولان وزارت علوم، مجلس و سازمان برنامه و بودجه منتقل کرده‌ایم. برخی کمک‌ها انجام شده، اما برای حل اساسی مشکلات مالی دانشگاه‌ها، دو نکته حائز اهمیت است؛ نخست سهم آموزش عالی از بودجه عمومی از سه درصد  باید به پنج درصد افزایش یابد و دوم تلاش جدی برای ساماندهی مراکز آموزش عالی باید انجام شود.

 

وی افزود: این شامل ادغام دانشگاه‌های کوچک و کاهش تعداد آن‌هاست، زیرا تعداد فعلی دانشگاه‌ها برای جمعیت کشور زیاد است. رییس‌جمهور محترم آقای پزشکیان نیز در جایی به معضل تعدد دانشگاه‌ها اشاره کرده بودند، به نظرم داشتن 50 دانشگاه قوی و معتبر با امکانات روز بهتر از داشتن 600 یا 700 دانشگاه با امکانات محدود است. مجموعه دانشگاه‌ها و مراکز علوم پزشکی کشور اکنون بیش از دو هزار دانشگاه شامل دانشگاه‌های آزاد، پیام نور، دولتی و علمی کاربردی دارد که این تعداد واقعاً ضرورت ندارد. محدود کردن تعداد دانشگاه‌ها می‌تواند به افزایش بهره‌وری منجر شود.