چند روز پیش کارگردان نمایش «هار» که در کاخ هنر روی صحنه است، در صفحه اینستاگرامش از پیغام چند کلمه‌ای بازیگرش 25 دقیقه پیش از شروع اجرا نوشت. پیغامی که سه بار پشت سر هم تکرار شده است: حسین منو گرفتن...چهار راه ولیعصر ...مدرک همراهم هست.
به گزارش همشهری آنلاین، پیغام را «علی‌اصغر حسینی» بازیگر افغان نمایش نوشته است. در اضطراب دقایق قبل از اجرا، حسین پوریانی فر، کارگردان نمایش، با موتور به محل بازداشت بازیگرش می‌رود: یک ون سفید با قفس آهنی.
او هرچه با مأموران صحبت می‌کند که علی اصغر حسینی مدارک اقامت دارد و بروشور نمایش را هم نشان می‌دهد، گفته می‌شود کسی که داخل این ون رفته دیگر بیرون نمی‌آید و باید دو روز را در کمپی نزدیک ورامین بگذراند تا وضعیتش بررسی شود. آنچه کارگردان مدام توضیح می‌دهد، بی فایده است و حتی راننده به او می‌گوید «شما چقدر بدبختین که بازیگر تئاترتون افغانیه».
در نهایت با صحبت با مأموران بالادست‌تر و بعد از یک ربع بحث در اتفاقی که کارگردان آن را معجزه تئاتر می‌نامد، بازیگر افغانستانی از ون بیرون آورده می‌شود و با بیست دقیقه تأخیر روی صحنه می‌رود. هرچند آنطور که توضیح داده در تمام آن لحظات دیگر نمایش برایش مهم نبوده و فقط می‌خواسته به یک انسان کمک کند.
افغان هایی که سرشناس شدند
علی اصغر حسینی، البته تنها بازیگر افغان تئاتر و سینما نیست. در سینمای ایران بازیگران شناخته شده‌ای هستند که اصالت افغانستانی دارند. فرشته حسینی یکی از آنهاست که تا امروز فیلم‌ها و سریال‌های زیادی بازی کرده است. او در ایران به دنیا آمده، اما پدر و مادرش اهل افغانستان هستند. حسینی خیلی زود و آنطور که گفته شده از 9 سالگی با شرکت در کلاس‌های محمد رحمانیان و مهتاب نصیرپور با تئاتر و بازیگری آشنا شده و اولین حضورش در سینما را در یک مستند تجربه کرده است. فیلم‌های رفتن، شکستن همزمان بیست استخوان، دسته دختران و سریال قورباغه و جنگل آسفالت هم فعالیت‌های دیگر او در سینما هستند که باعث شدند او دیده شود.
مرتضی امینی تبار هم که با زخم کاری به تماشاگر معرفی شد، پدر و مادری افغانستانی دارد، هرچند خودش در ایران متولد شده است. او از هفده سالگی و از قم بازیگری را با بازی در تئاتر شروع کرده است. او تا پیش از این که با سریال زخم کاری شناخته شود، در چندین نمایش دانشجویی و غیردانشجویی از جمله «راز بقا» به کارگردانی صالح علوی زاده، «بی مکان» به کارگردانی لعبت شعار، «چهلم» به کارگردانی امیر پیشوایی و «مشاهیر» به کارگردانی افشین واعظی بازی کرده بود.
حضور افغان‌ها در سینما و تئاتر فقط به بازیگری محدود نمی‌شود. سازندگان یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های شبکه نمایش خانگی دو برادر هستند. نوید و جمشید محمودی کارگردان و تهیه کننده پوست شیر اهل افغانستان هستند که علاوه بر پوست شیر سریال های داریوش را برای شبکه نمایش خانگی و همبازی، دلدار، سایه بان و ستاره باران را برای تلویزیون ساخته‌اند. مردن در آب مطهر، چند متر مکعب عشق و شکستن همزمان بیست استخوان هم از تجربه‌های آنها در سینماست.
این موارد به جز ده‌ها عوامل فنی و پشت صحنه هستند که در سریال‌ها از جمله سلمان فارسی که همین حالا در حال فیلمبرداری است، فعالیت می‌کنند.
افغانستانی ها روی صحنه
در تئاتر اما این حضور بیشتر است. به راحتی می‌توانید در اینترنت فهرستی از اجراهایی پیدا کنید که بازیگران افغان در آنها بازی کرده‌اند. اجراهایی مثل «هفت دقیقه» که خرداد 98 در تالار حافظ اجرا شد و هفت بازیگر زن افغانستانی در آن روی صحنه رفتند. این نمایش درباره کارگرانی بود که کارفرمایانشان به آنها زور می‌گویند. آرش عباسی، کارگردان این نمایش گفته بود: «این تبعیض موجب شد ذهنم بیشتر به سمت این بچه‌ها برود، چون آنها تبعیض را از نزدیک لمس کرده‌اند. بارها با واژه افغانی یا به خاطر زبان‌شان تحقیر شده‌اند.»
همینطور نمایش «هوندا، آدیداس» به کارگردانی اشکان درویشی که مهرماه گذشته در تئاتر شهرزاد روی صحنه رفت و یک بازیگر افغان داشت. در یکی از اجراهای همین نمایش بود که این بازیگر خسته از تمام مشکلاتش گریه کرد و تماشاگران ایرانی کنارش جمع شدند و دلداری‌اش دادند و بازی‌اش را تحسین کردند.
نمایش خروس نوشته محمد رحمانیان هم که در باره یک خانواده افغانی بود، علاوه بر اجرایی که خود رحمانیان در دهه هشتاد از آن داشت، سال 97 هم به کارگردانی پیمان قیاسی با بازیگران افغان اجرا شد. قیاسی در گفت‌وگویی در باره تجربه کار با آنها گفته: «با جرات می‌توانم بگویم اجرای این اثر واقعا برایم لذت‌بخش بود، چراکه با بازیگرانی بی‌حاشیه، منظم و طالب یادگیری روبه رو بودم.»
این که چه تعداد از این بازیگران اقامت قانونی داشته‌اند نه مشخص است و نه موضوع این نوشته. آنچه مهم است این است که باید بپذیریم آنها هم بخشی از حوزه سینما و تئاتر ایران هستند و باید شرایط بهتری برای فعالیتشان ایجاد شود، نه این که 20 دقیقه مانده به اجرا، از ون پلیس بیرون آورده شوند.
