نکته مهم دیگر در رابطه با لایحه بودجه سال 1404 این است که نرخ تسعیر کالاهای اساسی یورو به ریال از 31هزار تومان در سال 1403 به رقمی نامعلوم با توجه به تورم در سال 1404افزایش خواهد یافت. یوروی 31هزار تومانی معادل دلار 28500تومانی در لایحه بودجه سال 1403 بود. به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت در صورتی که تورم سال 1403، برابر با 30درصد باشد، نرخ یورو برای کالاهای اساسی برابر با 40300تومان و نرخ دلار نیز برابر با حدود 37هزار تومان خواهد بود. به نظر میرسد تغییر ارز ترجیحی کالاهای اساسی بخشی از فرآیند گام برداشتن در راستای یکسانسازی نرخ ارز در کل اقتصاد است.
پیام دیگر لایحه بودجه را باید اعلام رسمی برداشت دولت از صندوق توسعه ملی در لایحه دانست. اگرچه این اتفاق پیش از این نیز رخ میداد؛ بااینحال، در لایحه بودجه اعلام نمیشد. در لایحه سال آینده اعلام شده که 541هزار میلیارد از واگذاریهای داراییهای مالی سال آینده، مربوط به استقراض از صندوق توسعه ملی است. آخرین پیام مهم لایحه بودجه 1404 این است که قیمت هر بشکه نفت خام 57.5یورو در نظر گرفته شده است، درحالیکه این رقم در سال 1403، برابر با 65یورو در نظر گرفته شده بود. به نظر میرسد بهرغم اینکه قیمت نفت اوپک در هفت ماه اخیر، کاهش حدودا 15درصدی را تجربه کرده بااینحال، قیمت نفت در بودجه حدود 12درصد کاهش پیدا کرده است که نشان از تخمین خوشبینانه قیمتها توسط سازمان برنامه و بودجه است. این موضوع در تخمین سازمان برنامه از واگذاری داراییهای مالی نیز نمایان است.
براساس آمارهای رسمی سازمان خصوصیسازی، این سازمان از زمان تاسیس تاکنون تنها موفق به واگذاری 35درصد از اموال تکلیفشده به خود شده است. بررسی عملکرد این سازمان در دو سال اخیر، حتی عملکرد این سازمان را بدتر نشان میدهد. در سال 1402 عملکرد سازمان خصوصیسازی حاکی از تحقق 4درصد از تکالیف این سازمان بوده و در شش ماه اول سال 1403، این آمار برابر با 29درصد است. این در حالی است که براساس لایحه بودجه سال 1404، میزان واگذاری داراییهای مالی از 319هزار میلیارد تومان در سال 1403، به 1380هزار میلیارد تومان در سال 1404 افزایش یافته است که حاکی از رشد 333درصدی این رقم در یک سال است.
با توجه به عملکرد سازمان خصوصیسازی در سالهای اخیر و ریسکهای اقتصادی و سیاسی کشور در سال آینده، به نظر میرسد امکان تحقق این ارقام بسیار اندک باشد.شفافیت بیشتر لایحه بودجه سال 1404 باعث شده که سهم هر بخش از درآمدهای مربوط به صادرات نفت و گاز مشخص شده است. براساس لایحه بودجه مجموع درآمدهای صادرات نفت و گاز و میعانات نفتی 1196هزار میلیارد تومان پیشبینی شده که 126هزار میلیارد تومان آن سهم مصوبات طرحهای خاص است.
تیم اجرایی دولت از آغاز کار دولت جدید، هدف خود را نزدیک کردن نرخهای متعدد ارزی به یکدیگر اعلام کرده است. بر این اساس، نرخ ارز مرکز مبادله ارز و طلا، در حال نزدیک شدن به نرخ بازار آزاد است و همزمان، لایحه بودجه نیز نشان از تعدیل نسبی دلار 28500تومانی همراه با تورم است که منجر به رسیدن این نرخ به حدود 37هزار تومان شده است. اگرچه این تغییر قیمتها گامی مثبت در راستای یکسانسازی نرخهای ارز تلقی میشود بااینحال، باید دید نرخ ارز در سال 1404 تا چه حد تغییر خواهد کرد و آیا در نهایت شکاف مابین نرخ ارز ترجیحی و ارز آزاد افزایش خواهد یافت یا با کاهش روبهرو خواهد بود.براساس لایحه سال 1403، تراز عملیاتی برابر با منفی 307هزار میلیارد تومان بود؛ بااینحال براساس اعلام مقامات اقتصادی دولت، کسری بودجه امسال به حدود 850هزار میلیارد تومان رسیده است.
به نظر میرسد خوشبینی در تعیین اهداف هنگام تدوین لایحه بودجه و اثرگذاری فرابودجه بر بودجه و همچنین افزایش ارقام بودجه در مجلس، عوامل اصلی رسیدن کسری بودجه به 850هزار میلیارد تومان بوده است. تراز عملیاتی در لایحه بودجه سال 1404 به منفی 1805.4هزار میلیارد تومان رسیده است. اگرچه مساله خوشبینی تدوینکنندگان لایحه در هنگام نوشتن لایحه و همچنین افزایش احتمالی ارقام و تعهدات بودجه در مجلس، همچنان در لایحه سال 1404 نیز پابرجاست، بااینحال، لایحه امسال با وارد کردن فرابودجه در بودجه و شفافیت بیشتر آمار و ارقام بودجه امسال، گام مثبتی در نظام بودجهریزی کشور محسوب میشود.