بررسی وضعیت بازار معاملات سیمان در رینگ صنعتی بورس کالای ایران در فاصله زمانی هفت‌ماه اخیر (مهرماه نسبت به فروردین 1403)، نشان‌دهنده رشد شدید قیمت‌ها در بازار این ماده ساختمانی است. این در حالی است که بازار اصلی مصرف‌کننده این ماده ساختمانی، در وضعیت رکود شدید قرار دارد. با این حال، دست‌‌‌کم پنج‌عامل مهم در تورم نزدیک به دوبرابری سیمان نسبت به میزان رشد شاخص قیمت کالاها و خدمات (نرخ تورم عمومی)، در بازه زمانی یادشده ایفای نقش می‌کند.
اولین عامل را می‌‌‌توان در «رشد قیمت پایه عرضه» انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران در بازه زمانی مورد بررسی جست‌وجو کرد. متوسط قیمت پایه عرضه انواع سیمان در معاملات بورس‌کالا طی فروردین‌ماه به‌ازای هر کیلوگرم 981تومان بوده است که این میزان در مهرماه به طور میانگین به هزار و 337تومان افزایش یافته و رشد بیش از 36درصدی داشته که این رشد با توجه به وضعیت عرضه، میزان تقاضا و حجم معاملات این محصول صنعتی، موجب رشد قیمت نهایی معاملات در همین حول و حوش شده است. عامل دوم مربوط به شرایط «عرضه و تقاضای سیمان» است. بررسی آمارها در دو بازه زمانی فروردین و مهرماه 1403 نشان می‌دهد، در هر دو ماه، بخش عمده سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا مورد معامله قرار گرفته است. در فروردین‌ماه 80درصد و طی مهرماه 82درصد از محصولات عرضه‌شده در تالار سیمان فروخته شد. از مجموع حدود 6میلیون و 52هزار تن انواع سیمان عرضه‌شده در بورس‌کالا طی فررودین امسال، بیش از 4میلیون و 874هزار تن از این محصول مورد معامله قرار گرفت. تالار سیمان بورس‌کالا در مهرماه نیز مجموعا شاهد معامله حدود 6میلیون تن انواع سیمان از حجم کل عرضه 7میلیون و 213هزار تنی انواع این محصول بود. این در حالی است که تقاضای ثبت‌شده برای سیمان در معاملات فروردین حدود 6میلیون و 500هزار تن و در مهرماه حدود 7میلیون و 335هزار تن بود. حجم عرضه سیمان در مهرماه نسبت به فروردین‌ماه 19 درصد، تقاضا 13.6درصد و معاملات 22.3درصد رشد داشته است که البته بخشی از این رشد، ناشی از تعطیلی هفته اول فروردین‌ماه تالار معاملات سیمان به دلیل فرارسیدن نوروز بود. با وجود این، تقاضای بالا برای خرید سیمان از بورس‌کالا عامل مهمی در رشد بهای آن بوده است.
عامل سوم به اثر کاهش تولید کارخانه‌‌‌ها و واحدهای تولیدکننده سیمان در تابستان به دلیل محدودیت دسترسی آنها به برق در این فصل برمی‌‌‌گردد. عمده کارخانه‌‌‌ها و صنایع، در تابستان با مشکل قطعی برق روبه‌رو هستند که این موضوع نه‌تنها بر حجم عرضه و انباشت تقاضا اثرگذار است، بلکه موجب افزایش بهای محصولات نیز می‌شود؛ سیمان هم از این قاعده مستثنا نیست. تحت‌تاثیر این محدودیت‌ها بهای هر کیلوگرم انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا، در فصل تابستان با پیشروی در کانال هزار تومانی، به سطح هزار و 500تومان در برخی هفته‌‌‌های تابستان نیز رسید.
اثر ریسک‌‌‌ها بر بازار
اثر فاکتورهای اقتصاد کلان و ریسک‌‌‌های اقتصادی و غیراقتصادی بر بازارها، در بازار سیمان نیز منعکس شده است. نوسانات نرخ ارز و رشد قیمت در سایر بازارها در یک‌ماه اخیر از یک‌سو و نگرانی درباره محدودیت‌های فصلی دسترسی به حامل‌‌‌های انرژی برای تولید و عرضه سیمان در فصل سرد، این‌بار از ناحیه قطعی گاز باعث شده است تا در مهرماه، به‌رغم کاهش محدودیت‌های دسترسی به برق، کماکان بهای هر کیلوگرم انواع سیمان در سطوح بالا قرار داشته باشد. ضمن آنکه تشدید تنش‌‌‌ها در منطقه و چاره‌‌‌اندیشی برخی از فعالان ساختمانی برای تامین مصالح ساختمانی موردنیاز خود در ماه‌‌‌های پیش‌‌‌رو، بر این رشد قیمت اثرگذار شده است. برخی عاملان پخش سیمان و سازنده‌‌‌ها در مهرماه اقدام به خرید بیشتر از نیاز ماهانه خود کردند تا در فصل سرد با مشکل تامین این ماده اولیه ساختمانی روبه‌رو نشوند. عامل پنجم به تورم عمومی و رشد ماه به ماه بهای کالاها و خدمات (تورم عمومی) مربوط می‌شود. هر چند میزان رشد بهای فروش سیمان در بورس‌کالا، فاصله تقریبا دوبرابری با نرخ تورم عمومی در بازه زمانی هفت‌ماه اخیر دارد. اگرچه هنوز آمارهای رسمی مربوط به تورم عمومی مهرماه از سوی مرکز آمار ایران منتشر نشده است، اما برآوردها نشان می‌دهد، رشد شاخص قیمت کالاها و خدمات (تورم عمومی)، در مهرماه نسبت به عدد این شاخص در فروردین‌ماه کمتر از 20درصد (احتمالا حول و حوش 17 تا 18درصد)، خواهد بود. این میزان تا پایان شهریورماه، 14.9درصد بوده است. بنابراین فاصله زیادی بین تورم 36.5درصدی سیمان و نرخ تورم عمومی وجود دارد که عوامل فوق بر رشد محسوس قیمت در این بخش از رینگ صنعتی بورس‌کالا موثر بوده است.
حرکت کاهشی بهای سیمان
با این حال آمارهای تالار سیمان مربوط به هفته معاملاتی جاری (بازه زمانی شنبه 28مهر تا سه‌شنبه اول آبان) نشان‌دهنده کاهش همه مولفه‌‌‌ها (عرضه، تقاضا، معاملات و سطح قیمت‌ها) در این بازار است. بهای هر کیلوگرم انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا طی هفته معاملاتی جاری به سطح هزار و 274تومانی عقب‌‌‌نشینی کرد و 9.5درصد نسبت به سطح قیمت‌ها در هفته معاملاتی قبل (بازه زمانی 21 تا 24 مهر)، کاهش یافت. البته قیمت پایه عرضه نیز با کاهش 9درصدی نسبت به معاملات هفته قبل در سطح هزار و 238تومانی قرار گرفت. مجموع عرضه کل سیمان در هفته معاملاتی جاری، یک‌میلیون و 347هزار تن با کاهش 9.6درصدی و مجموع تقاضا یک‌میلیون و 500هزار تن با کاهش 2درصدی نسبت به هفته معاملاتی قبل بود. حجم معاملات نیز در هفته معاملاتی جاری، یک‌میلیون و 139هزار تن بود که نسبت به بازه زمانی 21 تا 24مهر، کاهش 9درصدی داشت.
