کیست پیلونیدال چیست؟ با علائم و روش های درمان کیست مویی آشنا شوید

تا به حال نام «کیست مویی» به گوشتان خورده است؟ کیست پیلونیدال یا همان کیست مویی یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای هر کسی پیش بیاید با این حال معمولا در مردان بیشتر دیده می‌شود. در این مطلب به‌طور کامل به بررسی این بیماری، علائم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

به گزارش دکتر تو، این بیماری چندان خطرناک نیست و با آنکه نام و ظاهر خوبی ندارد اما می‌توان به راحتی آن را درمان کرد. مسئله‌ای که در رابطه با این بیماری وجود دارد، تشخیص به موقع و درمان آن است. اگر این بیماری را به حال خود رها کنیم، ممکن است با عوارضی نظیر سرطان مواجه شویم.

کیست مویی چیست؟

کیست پیلونیدال یا سینوس پیلونیدال که پیش‌تر به «بیماری رانندگان جیپ» معروف بود، یک کیسه‌ غیرطبیعی حاوی مو و تکه‌های مرده‌ پوست است که درون پوست تشکیل می‌شود.

کیست پیلونیدال یا سینوس پیلونیدال همیشه در نزدیکی دنبالچه یا کوکسیکس در بالای شکاف باسن قرار دارد. لازم است بدانید که کیست مویی بر اثر رشد مو و به دام افتادن آن در زیر پوست، سینوس یا کیست تشکیل می‌شود که اگر این کیست عفونی شود به آبسه پیلونیدال (آبسه زیرپوستی) تبدیل می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد. در این وضعیت برای تسکین درد می‌توان با جراحی و یا ایجاد برش کوچکی در پوست، کیست را تخلیه کرد.

در طول جنگ جهانی دوم، بیش از 80،000 سرباز به کیست پیلونیدال یا کیست مویی دچار شدند که عقیده بر این بود که علت آن تحریک شدن دائم پوست ناحیه دنبالچه، ناشی از سوار شدن در جیپ در راه‌های ناهموار بود. به همین دلیل این بیماری یه نام بیماری رانندگان جیپ، نامیده شد.

پیلونیدال به معنای «لانه‌ مو» است و گاهی اوقات پزشکان درون کیست فولیکول‌های مو را پیدا می‌‌کنند.

این بیماری پوستی دارای عوارضی مانند عود کیست، عفونت سیستمیک (گسترش عفونت از طریق خون به کل بدن) و سرطان پوست است. عود کیست در 50 تا 40 درصد از کسانی که جراحی انجام داده‌اند، اتفاق می‌افتد.

کیست پیلونیدال یا کیست مویی در مردان و جوانان شیوع بیشتری دارد و احتمال عود نیز در آنها بیشتر است.

علائم کیست مویی چیست؟

کیست‌های پیلونیدال اندازه‌های مختلفی دارند و از یک کیست کوچک تا یک کیست بسیار بزرگ را شامل می‌شوند. در حالتی که کیست پیلونیدال یا کیست مویی عفونی نباشد، علامتی ایجاد نمی‌کند اما در صورت بروز عفونت می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• کمر درد
• درد، قرمزی و تورم در پایین ستون فقرات در ناحیه‌ دنبالچه
• حساسیت به لمس
• خروج چرک و خون از یک سوراخ باز در پوست
• تخلیه خون یا چرک
• بوی بد هنگام تخلیه‌ی چرک
• تب

اگر متوجه هر کدام از علامت و نشانه‌‌های کیست پیلونیدال یا کیست مویی شدید، به دکتر مراجعه کنید تا با بررسی ضایعه، کیست را تشخیص دهد.

علائم کیست پیلونیدال در زنان

به خاطر داشته‌باشید که هر کسی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. زنان هم می‌توانند کیست پیلونیدال بگیرند و در صورت ابتلا به کیست مویی باید برای درمان آن به دکتر مراجعه کنند. علائمی که کیست مویی در زنان ایجاد می‌کند، همان علائمی هستند که در بالاتر هم به آنها اشاره کردیم.

علائم سرطان کیست مویی و علائم کیست مویی خفیف

گاهی ممکن است که کیست مویی شما خفیف باشد و یا به کیست مویی سرطانی مبتلا شده‌باشید. از کجا این دو را می‌توان از هم تشخیص داد؟ حقیقت این است که باید بررسی‌های بیشتر در این رابطه انجام شوند. ممکن است که کیست مویی شما علائمی همچون مواردی که در بالاتر به آنها اشاره کردیم از خود نشان دهد و از نوع خفیف باشد. این نوع کیست معمولا به درمان خانگی پاسخ می‌دهد و سریعا بهبود پیدا می‌کند. اما کیست مویی که دائما بعد از درمان عود کند، خطرناک است و باید بررسی‌های بیشتر بر روی آن انجام شود.

برخی از علائم زیر علائم خطر هستند و باید برای درمان اقدامات سریع انجام دهید:

• زمانی که می‌نشینید، درد شما بیشتر می‌شود.
• آبسه ببنید که از آن چرک و خون خارج شود.
• خستگی شدید، تهوع و استفراغ و تب داشته‌باشید.

عکس کیست مویی در مراحل اولیه

در تصویر زیر می‌توانید کیست مویی در مراحل اولیه را مشاهده کنید:

با دیدن علائم کیست مویی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای تشخیص و درمان کیست پیلونیدال یا کیست مویی می‌توانید به پزشک عمومی، دکتر داخلی، دکتر جراح عمومی، دکتر پوست، متخصص اورژانس پزشکی مراجعه کنید.

علت کیست مویی در زنان و مردان چیست؟

علت دقیق بروز کیست‌های پیلونیدال مشخص نیست. زمانی تصور می‌شد کیست پیلونیدال یا کیست مویی مادرزادی است و به علت قرار گیری سلول‌های جنینی در محل اشتباه و یا به علت تکرار تروما و ضربه (بیماری رانندگان جیپ) ایجاد می‌شود. اما به نظر می‌رسد بیشتر کیست‌های پیلونیدال ناشی از نفوذ موی سست به داخل پوست باشند. اصطکاک و فشار باعث برگشت مو به داخل بدن شده و عامل اصلی برای شروع التهاب است. بدن مو را به عنوان جسم خارجی شناسایی می‌کند و در برابر آن کیست ایجاد می‌کند.

افرادی که لباس‌های تنگ می‌پوشند، دوچرخه سواران، کسانی که مدت زمان طولانی می‌نشینند مانند رانندگان کامیون، افراد با آسیب و تحریک در ناحیه‌ دنبالچه و مالش پوست در برابر پوست، افراد دارای اضافه وزن و کم‌تحرک و افرادی که موی بدن فراوانی دارند در معرض خطر بالای ابتلا به کیست پیلونیدال یا کیست مویی هستند. در موارد نادر کیست‌های پیلونیدال در قسمت‌هایی به غیر از نزدیک دنبالچه ایجاد می‌شوند.

به عنوان مثال، آرایشگران و افرادی که پشم و موی حیوانات را کوتاه می‌کنند، دچار کیست‌های پیلونیدال در پوست بین انگشتان می‌شوند. برخی نوزادان در بدو تولد در قسمت بالای شکاف باسن دارای یک گودی یا چال هستند که اگر این گودی عفونی شود می‌تواند منجر به کیست پیلونیدال یا کیست مویی شود.

عوامل خطر در ابتلا به کیست مویی چیست؟

عوامل خاصی، فرد را در معرض خطر بالای ابتلا به کیست پیلونیدال یا کیست مویی قرار می‌دهند که عبارتند از:

• جنس مذکر (مردان چهار برابر بیشتر از زنان به کیست پیلونیدال یا کیست مویی دچار می‌شوند)
• سن کم (کیست‌های پیلونیدال در سن 20 تا 30 سالگی بیشتر شایع هستند)
• چاقی و سبک زندگی غیرفعال و کم‌تحرک
• شغل‌هایی که به نشستن طولانی مدت نیاز دارند
• پرمویی بدن و موی ضخیم
• سابقه‌ خانوادگی
• اصلاح و شیو کردن مو در محل یا آسیب به پوست ناشی از اصطکاک
• سابقه‌ کیست پیلونیدال یا کیست مویی قبلی

کیست مویی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص کیست پیلونیدال یا کیست مویی توسط پزشک از طریق معاینه‌ فیزیکی صورت می‌گیرد. کیست پیلونیدال یا کیست مویی در معاینه، یک آبسه یا توده‌ متورم در بالای شکاف باسن است که در هنگام لمس حساس و دردناک است و ممکن است دارای تخلیه چرک یا خونریزی باشد. وجود کیست در بالای خط باسن (دنبالچه)، ویژگی اختصاصی کیست پیلونیدال یا کیست مویی است.

اگر عفونت شدید باشد، آزمایش خون نیز باید انجام شود. معمولا برای تشخیص کیست‌های پیلونیدال، به آزمایش‌های تصویربرداری نیازی نیست.

پرسش‌هایی از قبیل آنچه در زیر آورده شده اند، می‌توانند پزشک را به تشخیص نزدیک کند:

• چه زمانی اولین بار علائم را احساس کردید؟
• آیا قبلا این مشکل را داشتید؟
• آیا تب داشتید؟
• چه داروها یا مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟

درمان کیست مویی یا کیست پیلونیدال چیست؟

اگر کیست پیلونیدال یا کیست مویی آلوده به طور کامل درمان نشود، خطر ابتلا به سرطان پوستی به نام کارسینوم سلول سنگفرشی افزایش می‌یابد. کیست پیلونیدال یا کیست مویی، آبسه یا جوشی است که درمان آن شامل مصرف آنتی‌بیوتیک، کمپرس گرم و درمان موضعی با کرم مو بر است. در موارد شدیدتر که دیگر کیست به آنتی‌بیوتیک پاسخ نمی‌دهد، به تخلیه و جراحی نیاز است.

درمان کیست مویی با دارو

درمان دارویی کیست مویی می‌تواند توسط آنتی بیوتیک انجام شود. چرا که این کیست آبسه‌ای پر از چرک و خون است که ممکن است عفونی هم باشد. بنابراین برای درمان آن می‌توان از داروهای ضدباکتری استفاده کرد.

به نقل از adlermicromed، عموماً از آنتی بیوتیک مترونیدازول در درمان کیست پیلونیدال استفاده می‌شود. این قرص از زیاد شدن باکتری‌ها و رشد آنها در این کیست پیشگیری می‌کند و عفونت را محدود می‌کند. در بیشتر موارد کیست مویی با مترونیدازول درمان می‌شود.

تخلیه چرک کیست مویی

گاهی لازم است که برای بهبود کیست مویی، چرک آن تخلیه شود. این کار با یک تیغ جراحی انجام می‌شود و با استفاده از یک برش کوچک چرک‌ها و خونابه‌ موجود در کیست تخلیه می‌شود.

معمولا کیست مجددا عود می‌کند که در این موارد باید برای درمان گزینه جراحی را در نظر گرفت. برای آگاهی از روش‌های درمانی می‌توانید با دکتر عمومی مشورت کنید. 

درمان خانگی کیست مویی یا کیست پیلونیدال

برخی درمان‌های خانگی با هدف کاهش درد و تورم نیز قابل انجام هستند که به بررسی آنها می‌پردازیم.

• نشستن در وان کوچک آب گرم: قرار دادن باسن و کمر در وان آب گرم، می‌تواند درد را کاهش دهد و احتمال تشدید کیست را کمتر کند. گاهی نیز باعث تخلیه خود‌به‌خودی کیست می‌شود.
• رعایت بهداشت فردی: کیست و ناحیه‌ اطراف آن را تمیز و خشک نگه دارید.
• مصرف مکمل‌ها: ویتامین C، ویتامین A و روی در روند بهبودی و ترمیم بافتی نقش دارند.
• روغن‌های مالشی: روغن درخت چای، روغن کرچک و روغن نارگیل ممکن است به بهبود کیست و مبارزه با عفونت کمک کنند.
• ورزش منظم: ورزش کردن باعث به جریان افتادن خون می‌شود که می‌تواند به بهبودی کمک کند.
• حمایت از باسن: هنگام نشستن طولانی مدت، قرار دادن کوسن یا بالش در زیر باسن می‌تواند برای شما پشتیبانی و راحتی فراهم کند.

درمان کیست مویی با واجبی

واجبی نوعی پودر موبر است که برای درمان کیست مویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کرم موبر انتخاب دیگری است که برای رفع کیست پیلونیدال از آن استفاده می‌کنند. برای استفاده از این روش باید با جراح عمومی مشورت کنید.

درمان کیست مویی با نمک

یکی از درمان‌های علامتی که برای کیست مویی مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از نمک است. شاید برای شما هم عجیب باشد. اما طبق مطالعاتی که انجام شده است، قرار دادن نمک بر روی کیست مویی می‌تواند به طرز معجزه آسایی موثر باشد.

جراحی کیست مویی

درمان غیرجراحی زمانی کاربرد دارد که کیست کوچک و علائم خفیف باشد. درمان اولیه‌ کیست پیلونیدال یا کیست مویی شامل روشی است که در مطب پزشک جراح عمومی قابل انجام است.

در این روش ابتدا ناحیه‌ درگیر به صورت موضعی بی‌حس می‌گردد و سپس برشی در محل داده می‌شود تا کیست تخلیه شود. در صورت عود مجدد کیست که امری شایع است، باید کل کیست سینوس‌هایی که تا سطح پوست راه دارند را با جراحی خارج کرد. پس از پایان جراحی، پزشک دو انتخاب دارد که مدت زمان بستری و نقاهت به آن بستگی دارد:

• عمل کیست مویی باز با باز گذاشتن زخم: در این حالت برشی که برای خارج کردن کیست از بدن ایجاد شده، باز می‌ماند و پانسمان می‌شود. زخم از داخل به خارج ترمیم‌شده و جوش می‌خورد. اگرچه این روش دوره‌ نقاهت طولانی دارد، ترمیم زخم تقریبا 8 هفته طول می‌کشد و نیازمند نگهداری و مراقبت زیادی است، اما ریسک عود کیست و تشکیل مجدد کیست بسیار پایین است.
• بخیه کردن زخم: پزشک برش ایجادشده را بخیه می‌زند. این روش دوره‌ نقاهت کوتاه‌تری نسبت به روش قبلی دارد، حدود 4 هفته، اما خطر عود کیست در این روش بسیار بالاست.

مراقبت‌های بعد از عمل

به یاد داشته‌باشید در صورت انجام جراحی، احتمال عود کیست پیلونیدال یا کیست مویی وجود دارد. به طور کلی التهاب ناشی از جراحی 6 روز ادامه دارد و ترمیم بافتی 2 ماه زمان لازم دارد. در هر دو روش نگهداری از زخم بسیار مهم است. از مواردی که باید رعایت شوند می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

• اصلاح ناحیه برای جلوگیری از رشد مو
• رعایت بهداشت و تمیزی منطقه
• رعایت زمان ملاقات با پزشک
• توجه به نشانه‌های عفونت مانند قرمزی و چرک
• در مواقع عفونت شدید (سلولیت و سپسیس) و یا ضعف سیستم ایمنی (بیماران مبتلا به اچ آی وی و ایدز، شیمی‌درمانی، درمان با استروئید یا سایر داروهای تضعیف‌کننده‌ی سیستم ایمنی) بیمار باید در بیمارستان بستری شود و تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار گیرد.

هزینه عمل کیست مویی چقدر است؟

برای آگاهی از هزینه‌ عمل کیست مویی باید با دکتر جراح عمومی مشورت کنید. البته که این جراحی از انواع عمل‌هایی است که تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. بنابراین اگر بیمه دارید، نگران هزینه‌ آن نباشید.

لیزر کیست مویی و هزینه درمان کیست مویی با لیزر

یکی از روش‌های کم‌تهاجمی و موثر در درمان‌های غیرجراحی کیست پیلونیدال که با روش‌های خانگی درمان نمی‌شود، استفاده از لیزر (SiLaC) است. در این روش با استفاده از لیزر، کیست مویی سوزانده می‌شود و از بین می‌رود. همچنین یک برش در آبسه ایجاد می‌شود و مواد موجود در آن درناژ می‌شوند (بیرون می‌آیند). هزینه انجام این روش به مرکزی که آن را انجام می‌دهد بستگی دارد.

تیم درمان کیست مویی متشکل از چه دکترهایی است؟

درمان کیست مویی چندان پیچیده نیست و نیاز به تیم درمانی ندارد. شما می‌توانید به هر یک از دکترهای زیر مراجعه کنید و برای درمان این مشکل اقدام کنید:

• پزشک عمومی
• دکتر داخلی
• دکتر جراح عمومی
• دکتر پوست
• متخصص اورژانس پزشکی

انواع کیست مویی کدامند؟

کیست مویی می‌تواند سرطانی و یا خفیف باشد. این کیست همچنین می‌تواند در محل‌های مختلفی از بدن ایجاد شود. با اینکه این کیست انواع مختلفی ندارد، ما بر حسب مکان ایجاد کیست، آن را به سه بخش مختلف تقسیم کرده‌ و به شما معرفی می‌کنیم:

1. کیست مویی زیر بغل

در مواقع نادر ممکن است که کیست مویی در مکان‌هایی مانند زیر بغل هم ایجاد شود. چندان شایع نیست که شما کیست مویی را در این ناحیه ببینید. اما اگر با علائم کیست مویی در این نقطه مواجه شدید، به دکتر مراجعه کنید.

2. کیست مویی دنبالچه یا کیست مویی کمر

از شایع‌ترین نقاطی که ممکن است کیست مویی را ببینید، می‌توان به کمر و یا دنبالچه اشاره کرد. مخصوصا در مردان این نقطه با کیست مویی مواجه می‌شود.

3. کیست مویی مقعدی یا کیست مویی باسن

کیست مویی ممکن است که در نزدیکی مقعد هم ایجاد شود. احتمال ایجاد این کیست در نزدیکی مقعد و در دنبالچه بیشتر از سایر نقاط بدن است.  

عوارض کیست مویی چیست؟

یکی از عوارضی که ممکن است در اثر کیست مویی به آن دچار شوید سرطان پوست است. درصورتی که این بیماری درمان نشود، ممکن است که سلول‌های پوستی سرطانی شوند.

1. ترکیدن کیست مویی

در بعضی موارد ممکن است که کیست مویی به خودی خود بترکد. در این موارد، اگر کیست مویی چرکی باشد برای درمان آن باید از آنتی بیوتیک‌‌ها استفاده کنید.

2. آبسه کیست مویی

در مواردی ممکن است که کیست مویی آبسه کند. اگر کیست مویی آبسه کند و آبسه چرکی باشد، ابتدا باید عفونت درمان شود و سپس کیست مویی تخلیه شود.

3. عوارض عمل نکردن کیست مویی

در صورتی که درمان کیست مویی جراحی باشد و از این درمان سرباز بزنید، ممکن است که کیست مویی درمان‌نشده باقی‌بماند و ایجاد سرطان بکند. برای جراحی کیست مویی بهتر است که با جراح عمومی مشورت کنید.

پیشگیری از کیست پیلونیدال یا کیست مویی ممکن است؟

برای کمک به جلوگیری از کیست‌های پیلونیدال، موارد زیر می‌توانند مفید باشند:

• رعایت بهداشت شخصی: منطقه را پاکیزه نگه دارید.
• کاهش وزن
• اجتناب از نشستن طولانی مدت و استفاده از کوسن جهت کاهش فشار در ناحیه‌ دنبالچه
• در صورت وجود سابقه‌ کیست پیلونیدال یا کیست مویی در گذشته، اصلاح منظم منطقه و یا استفاده از محصولات حذف مو برای کاهش خطر عود، موثر هستند.