شهرهای دوست‌داشتنی جهان کجا است؟

 یکی از چالش‌های اساسی شهرهای مدرن، ایجاد جذابیت کافی برای حفظ و جذب نخبگان و شهروندان بااستعداد، همچنین جذب سرمایه‌گذاران در زمینه‌های رشد و پرورش استعداد است. جذابیت شهری تحت تأثیر چندین روند کلیدی در زمینه‌های اقتصادی، پایداری محیطی، ایمنی، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و زیرساخت‌های شهری قرار دارد که بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارند.

به گزارش ایمنا، انگیزه برای سکونت در یک شهر به‌دلیل جذابیت آن، تحت تأثیر دو عامل اصلی احساسات و منطق قرار دارد که در دو نیمکره مغز انسان تحلیل می‌شود. بخش احساسی (نیمکره چپ) را می‌توان «مغناطیس شهری» نامید که احساساتی همچون «من آنجا را دوست دارم، احساس راحتی می‌کنم، اینجا مرا غنی می‌کند و برای من الهام‌بخش است» را تشکیل می‌دهد و بخش منطقی (نیمکره راست) را با تحلیل‌هایی همچون «این یک معامله خوب است، خدمات خوب شهر، رفاه بالا، هزینه زندگی مقرون‌به‌صرفه با شرایط، ترجیحات و سبک زندگی من همخوانی دارد»، «سودآوری شهری» نامید.

در حوزه منطق هیچ احساسی وجود ندارد و فقط حقایق عملی و اقتصادی تعیین‌کننده تصمیم فرد برای زندگی در آن شهر است، اما انسان موجودی احساسی است و عوامل عاطفی نقش مهمی در تصمیم فرد ایفا می‌کند. مغناطیس شهری شامل گذشته: هویت شهری، حال: پویایی شهری و آینده: استراتژی شهری است و سودآوری شامل حوزه‌های اصلی خدمات شهری و قدرت افراد با درآمد متوسط برای خرید کالا و خدمات می‌شود.

افزایش رقابت برای جذب استعدادها و ایجاد محیط‌هایی مناسب برای زندگی و کار، مفهوم «شهرهای دوست‌داشتنی» را به یک هدف کلیدی برای مسئولان شهری و برنامه‌ریزان تبدیل کرده است. شهرهای دوست‌داشتنی با تمرکز بر کیفیت زندگی، پایداری محیطی، دسترسی به خدمات، امکانات بهداشتی، آموزش و توجه به فرهنگ و هنر می‌توانند فضایی جذاب برای ساکنان و مهاجران فراهم کنند.

جذب استعدادها به تقویت نیروی کار محلی کمک می‌کند که نتیجه آن رشد اقتصادی پایدار در شهر است. به همین دلیل است که بررسی ویژگی‌های شهرهای موفق در جذب استعداد به درک بهتر چالش‌ها و فرصت‌های موجود برای ارتقای زندگی شهری کمک می‌کند.

رصدخانه جهانی شهرهای جذاب برای استعدادها

رصدخانه جهانی شهرهای جذاب برای استعدادها (WW Observatory for Attractive Cities for Talent) یک پلتفرم تحقیقاتی و تحلیلی است که به رتبه‌بندی و بررسی جذابیت شهرها برای استعدادیابی و زندگی می‌پردازد. این رصدخانه با انجام نظرسنجی‌های مختلف و تحلیل داده‌ها، عواملی همچون کیفیت زندگی، امکان دسترسی به خدمات عمومی، فرهنگ، فرصت‌های شغلی، امنیت و پایداری محیطی را مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف اصلی این رصدخانه کمک به شهرها در شناسایی نقاط قوت و ضعف خود و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط زندگی و افزایش توانایی جذب استعداد است.

در نسخه پنجم گزارش رصدخانه جهانی شهرهای جذاب، 175 شهر بررسی شده و از 120 شاخص کلیدی در بخش‌های مختلف مغناطیس و سودآوری شهری برای ارزیابی میزان موفقیت شهرها استفاده شده است.

رقابت قوی برای کسب مقام‌های برتر بین ایالات متحده آمریکا و اروپای غربی وجود دارد؛ آمریکا در سال 2021 به‌دلیل احیای سریع پس از پاندمی کووید پیشرو بود، اما تورم در سال 2022 مسیر را تغییر داد. این موضوع به‌همراه نابرابری‌های اجتماعی و دیگر چالش‌های حیاتی، به اروپای غربی این امکان را داده است که در سال 2023 موقعیت برتری را که در سال 2022 به دست آورده بود، تقویت کند.

در گزارش 2024 این رصدخانه کشورهایی همچون نروژ، دانمارک، هلند، آلمان، امارات متحده عربی، اسپانیا، کانادا پیشرو هستند و در کشورهای اروپای جنوبی همچون فرانسه، ایتالیا و پرتغال، به‌واسطه سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا تغییرات مثبت جزئی مشاهده شده است که دلایل اصلی شامل افزایش پویایی، کیفیت زندگی و تجربه مهاجران، برنامه‌های شهر هوشمند و سودآوری به‌دلیل قدرت خرید بالاتر است. ترکیه به‌دلیل ثبات اقتصادی پیشرفت قابل‌توجهی را تجربه کرده و اسپانیا به‌عنوان الگو در ارتقای کیفیت زندگی شناسایی شده است.

ایالات متحده آمریکا، انگلستان، استرالیا، سوئد، فنلاند، نیوزیلند، سوئیس و کل آسیا به‌جز چین به‌دلیل تورم، افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش کیفیت زندگی، همچنین بدتر شدن وضعیت نابرابری نسبت به نسخه قبلی گزارش دچار افول شده‌اند. کاهش یا توقف سرمایه‌گذاری‌ها نیز بر کیفیت خدمات در شهرهای این کشورها تأثیر گذاشته است.

شهرهای دوست‌داشتنی

در شهرهای دوست‌داشتنی تمرکز بر طراحی و برنامه‌ریزی با محوریت انسان است؛ قرار دادن شهروندان در مرکز فعالیت‌های شهری نقش مؤثری در افزایش سطح شادی و رضایت آنها دارد و این، اصلی‌ترین شاخص کیفیت زندگی است.

اولویت‌های متخصصان و نیروهای کار جوان و بااستعداد به‌طور قوی با مفهوم شهرهای دوست‌داشتنی ارتباط دارد؛ عواملی همچون زندگی اجتماعی محلی، رستوران‌ها، برنامه‌های فرهنگی، پویایی در شب، رفاه، احیای طبیعت شهری، تنوع و فراگیری از جمله عناصر کلیدی در جذب استعدادهای جوان است. شرکت‌هایی که به‌دنبال جذب این استعدادها هستند، تلاش می‌کنند تا در شهرهای دوست‌داشتنی مستقر شوند.

نسل جدید بیشتر تحت تأثیر کیفیت زندگی قرار دارند تا سودآوری، به همین دلیل شهرها در تلاش هستند تا محوریت انسانی را در برنامه‌های خود بگنجانند، فراگیری را افزایش دهند، ارتباط و پیوند میان افراد را تقویت کنند و بر اساس آزادی و احترام عمل کنند. این رویکرد منجر به ایجاد شهرهایی با ساکنان شادتر می‌شود که می‌توانند آینده‌ای روشن از لحاظ اقتصادی و پایداری برای شهر رقم بزنند.

والنسیا، شهر دوست‌داشتنی جهان

شهرهای اسپانیا در روند تغییر به سمت دوست‌داشتنی بودن، شتاب بیشتری دارند که این روند نشان‌دهنده تأثیر توجه به جنبه‌های انسانی و اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی و در نهایت جذب استعدادها و سرمایه‌گذاری‌ها در شهرها است. شهر والنسیا، واقع در سواحل مدیترانه‌ای اسپانیا، با حدود 1.5 میلیون نفر جمعیت، به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین شهرها برای استعدادها شناخته شده است که علاوه‌بر جاذبه‌های گردشگری، به‌دلیل هوشمندی و زیرساخت‌های مدرن توانسته است در رده‌بندی جهانی 2024 رصدخانه شهرهای جذاب به جایگاه 21 برسد و 52 پله صعود داشته باشد.

والنسیا با معیارهایی همچون کیفیت زندگی عالی، مقرون‌به‌صرفه بودن، سبز بودن، ایمنی، حمل‌ونقل فراگیر و دسترسی به خدمات بهداشتی به‌عنوان یک الگو معرفی شده است و در سال‌های اخیر جوایز زیادی را در صحنه‌های بین‌المللی از جمله جایزه «بهترین شهر برای مهاجران» در 2022 و «شهر سبز اتحادیه اروپا» در 2024 کسب کرده است، همچنین به‌عنوان بخشی از «مأموریت کربن‌خنثای 2030 اتحادیه اروپا» انتخاب شده و در حوزه‌های هوش مصنوعی و متاورس به‌عنوان یک نقطه کانونی معرفی شده است. تمام این موارد نشان‌دهنده تعهد این شهر به توسعه پایدار و آینده‌نگری است.

شهر والنسیا به فرهنگ غنی و ریشه‌های فرهنگی قوی‌اش شهرت دارد، مردم این شهر خلاق و بااستعداد هستند و حس تعلق و افتخار به فرهنگ محلی میان آنها رواج دارد. وجود بهترین دانشگاه فنی اسپانیا یعنی دانشگاه پلی‌تکنیک والنسیا (UPV)و بعضی از بهترین مراکز رشد استارت‌آپ در این شهر، والنسیا را به یک مکان ایده‌آل برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید و جذب سرمایه‌گذارهای بین‌المللی تبدیل کرده است.

فرصت‌ها و چالش‌ها در والنسیا

والنسیا به‌عنوان یک شهر در حال رشد، اهداف بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به تبدیل شدن به یکی از بهترین «اکوسیتی‌های» جهان اشاره کرد؛ اکوسیتی یا بوم‌شهر، منطقه‌ای است که بر اساس اصول زیست‌محیطی طراحی شده و هدف نهایی آن زدودن تمامی آلاینده‌های کربن، تولید انرژی تجدیدپذیر و پیوند شهر با محیط زیست است. یکی دیگر از اهداف اصلی این شهر، تبدیل شدن به مرکز مرجع هوش مصنوعی در جنوب اروپا است که با توجه به سرمایه‌گذاری‌های عظیم در فناوری و نوآوری، می‌تواند به‌عنوان یک مرکز برای شرکت‌های نوآور در زمینه‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته فعالیت کند.

برای رسیدن به این اهداف، والنسیا باید چالش‌های محلی خود را مدیریت کند؛ با افزایش جمعیت و تقاضا برای سکونت، قیمت مسکن باید تحت کنترل قرار گیرد تا دسترسی برای همه اقشار جامعه حفظ شود. علاوه بر این، نیاز به بهبود در زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و تسهیل تردد بین مناطق مختلف شهر احساس می‌شود، توسعه اتصال ریلی به دیگر شهرهای اروپا، فرصت‌های بیشتری را برای والنسیا ایجاد می‌کند.

یکی از بحث‌برانگیزترین چالش‌های والنسیا، کنترل گردشگری انبوه است و با توجه به جذب بیشتر توریست‌ها، باید تدابیر لازم برای حفظ کیفیت زندگی ساکنان و جلوگیری از فشار زیاد بر زیرساخت‌ها را در نظر بگیرد. والنسیا شهری با پتانسیل‌های بسیار بالا برای ساختن آینده‌ای پایدار و دوست‌داشتنی است و اگر بتواند چالش‌های فعلی خود را به‌خوبی مدیریت کند، می‌تواند به یک الگوی جهانی برای توسعه شهری و جذب استعداد تبدیل شود.