بسیاری از کارشناسان معتقدند سایه جنگ احتمالی و نااطمینانی از آینده اقتصاد، عامل اصلی ایجاد بازدارندگی در ورود پول به بازار است. البته باید توجه کرد که درکنار این دو عامل، متغیری که در حال حاضر مانع ورود پول به بازار می‌شود، بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به دولت و وعده‌های حمایتی است. از‌این‌رو با توجه به تعقیب‌و‌گریز بازار در ماه‌های گذشته ممکن است صعود بورس و حرکت در این مسیر دوام چندانی نداشته باشد و مجددا شاهد بازگشت بازار و تشکیل روند منفی باشیم.
در ارزیابی چگونگی وضعیت بازار سهام بعد از 5نوامبر باید به دو نکته مهم اشاره کرد. نخست آنکه با وجود قطعی شدن نتیجه انتخابات آمریکا، یک بازه 71 روزه تا زمانی که دونالد ترامپ برای دومین بار سوگند ریاست‌جمهوری را یاد کند، باقی مانده است. طی این مدت بازار سهام علاوه بر آنکه می‌تواند زیان 8ماهه خود از ابتدای سال را جبران کند، حتی همپای بازارهای رقیب، می‌تواند وارد رالی بازارها شود. البته این سناریو به چند متغیر کلیدی گره خورده است. بنابراین گام اول استارت بورس برای صعود و جذب نقدینگی قدرتمند را باید در سیاستگذاری‌های اقتصادی دولت پزشکیان و فاصله گرفتن از اتخاذ سیاست‌های تنش‌زا و بدون کارشناسی جست.
اوضاع به نفع بورس؟
بورس تهران روز شنبه را پس از چند ماه کش‌وقوس بر سر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا آغاز کرد. به همین دلیل در بازار دیروز، معامله‌گران شروع متعادلی را تحت تاثیر فروکش ریسک‌ها آغاز کردند. اگرچه همچنان بازارهای مالی در حال مبارزه با «عدم قطعیت‌ها» هستند اما سایه یکی از ابهامات سرمایه‌گذاری از سر بازارها برداشته شد. علاوه بر آن اکنون می‌توان گفت بازارها یک سناریوی محتمل همسو با «عدم توافق در کوتاه‌مدت» را پیش روی خود دارند. با توجه به سیاست‌های سختگیرانه‌تر دولت ترامپ نسبت به دموکرات‌ها در مقابل ایران، انتظار می‌رود با فرض کاهش بخشی از درآمدهای نفتی در کوتاه‌مدت، سناریوی توسل به پایه پولی برای جبران کسری بودجه توسط سیاستگذار اقتصادی پررنگ شود که در نتیجه اقبال به سمت سهام با اهرم کاهش بهره با محوریت شرکت‌های بزرگ و اصطلاحا کامودیتی‌محور شکل خواهد گرفت.
البته با توجه به پیش‌بینی‌ناپذیری ترامپ در سیاست خارجی این موضوع در ابهام است. کما اینکه سرعت تحولات و رویدادهای منفی از ابتدای سال به قدری بالا بوده که مشخص نیست تحولات منطقه چه سمت‌وسویی به خود بگیرند. به این ترتیب ریسک سیستماتیک قدرتمند بر سر بورس تهران باقی است. اما آیا تا زمان حضور رسمی دونالد ترامپ در کاخ سفید بازار سهام می‌تواند در مسیر صعودی حرکت کند؟
در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، درگفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: تا فرصت باقیمانده برای سکانداری ترامپ، همه بازارها فراز و فرودهای مقطعی را پشت‌سر خواهند گذاشت. رفتار بازار ارز نیز اثرات مهمی در مسیریابی بازار سهام ایفا می‌کند. با توجه به حجم نقدینگی باید گفت ارزش دلار نسبت به ریال در سطوح بالاتری سنجیده می‌شود. اگر این امر را یکی از عوامل هدایت بورس به سطوح بالاتر بدانیم، می‌توان به صعود بورس طی این مدت امیدوار بود. بازار سهام در کارنامه خود رکود 4ساله را با خود به یدک می‌کشد. بنابراین فرصت مغتنمی است که بورس به جاماندگی از بازارهای رقیب و تورم بعد از سال 99 خاتمه دهد.
سطح ارزندگی بازار سهام حتی در بازه کوتاه‌مدت و تا پایان سال ازجمله متغیرهایی است که شرایط را برای رشد بورس فراهم می‌کند. با توجه به مواردی که عنوان شد باید گفت بورس تهران کماکان تا پایان سال وارد روندی باثبات خواهد شد؛ مسیری که به رشد می‌انجامد. این سناریو با فرض ثابت بودن وضعیت متغیرهای اثرگذار سیاسی بر روند معاملات بورس تهران محقق خواهد شد. اگر طی این مدت تلاش برای رفع تحریم‌ها به سرانجام برسد طبیعتا افزایش چشمگیر صادرات نفت را خواهیم دید و رونق بازار سهام را نیز در پیش خواهیم داشت.
به گفته فردین آقابزرگی، به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده مختصات منازعات تهران و تل‌آویو نسبت به زمان دولت بایدن با تغییراتی همراه شود. به این صورت که سیاست‌های ترامپ به سمتی حرکت خواهد کرد که اجازه تشدید منازعات و به‌هم‌ریختگی منطقه را نخواهد داد. این امر به نوبه خود بورس را منتفع خواهد کرد. ترامپ بارها تمایل و آمادگی خود را برای یک توافق بزرگ با ایران اعلام کرده است. اما اینکه آیا تیم سیاسی- امنیتی او و همچنین مقامات ایران، هر دو مایل به انجام اقدامات لازم برای چنین معامله‌ای باشند یا نه، مساله‌ای است مبهم که بر توانایی ترامپ برای تغییر وضعیت و مواضع احتمالی ایران تاثیرگذار خواهد بود.
به همین دلیل فارغ از ریسک‌های سیاسی جدید، بورس با دریافت سیگنال مثبت به‌راحتی وارد مسیر صعودی خواهد شد و رفتار باثبات‌تری را در این مسیر نشان خواهد داد. با وجود اینکه هم‌اکنون چشم‌انداز روشنی به صورت قاطع برای بازارهای مالی به تصویر کشیده نمی‌شود اما تا حدودی از شدت ریسک‌های هفته‌های قبل کاسته شده است. یکی از محتمل‌ترین سناریوهای بورسی این است که اهالی بازار سهام تا شروع رسمی فعالیت ترامپ همچنان با احتیاط معاملات را دنبال کنند و پس از آن پا را فراتر گذاشته و اقدام به خرید سهام کنند.
گام‌های محتاطانه
از سوی دیگر سناریوهای محتاطانه‌تر یک سکانس دیگر از بورس را به نمایش می‌گذارند. در این سناریو شاخص بازار انگیزه‌‌‌‌‌‌ای برای حضور در محدوده بالای کانال 2.2میلیون‌واحدی را ندارد. در این بین نمادهایی بازدهی خوب خواهند داشت که با ریسک بسیار پایین کارنامه سبز بنیادی و رشد سودآوری خوبی را نسبت به کل بازار به اهالی بازار ارائه دهند. طرفداران این سناریو از وخامت اوضاع بازار سهام خبر می‌دهند. ارزش دلاری بورس در حالی به کف تاریخی 100میلیارد دلار نزدیک شده است که فضای بازار سرمایه به لحاظ تعدد و فعالیت شرکت‌های بزرگ، انتظار چنین افت ارزشی را نداشت. بررسی‌های آماری حاکی از آن است که P/Eبورس تهران به‌طور پایداری در طول سه هفته زیر مرز حساس 6واحد قرار دارد و به‌نظر می‌رسد در آن محدوده تثبیت شده است. این درحالی است که به‌طور باثباتی صندوق‌های درآمد ثابت میزبان خوبی برای پول افراد حقیقی بوده‌اند و هر هفته به‌طور میانگین هزار‌میلیارد‌تومان وارد این ابزار کم‌‌‌‌‌‌ریسک بازار می‌شود. صندوق‌های طلا نیز به‌عنوان پناهگاه امن پول‌های خارج‌‌‌‌‌‌شده از بازار سهام، تنها 22روز میزبانی پول‌های حقیقی را از دست داده‌اند.
