راه رقابت با توریسم منطقه

ارشک مسائلی معتقد است ابتدا باید فلسفه وجودی مناطق آزاد را بررسی کرد تا بتوانیم جهان‌‌‌بینی کلی داشته باشیم. او می‌گوید: همه ما به دنبال این هستیم که قدرت اقتصادی- اجتماعی- سیاسی و فرهنگی کشورمان را در منطقه بهبود بخشیم. یکی از راهکارهایی که در این زمینه بیش از 20 سال پیش یعنی در سال 1382 مطرح شد‌‌‌، تدوین سند چشم‌انداز توسعه بود. سال 1384 این سند تهیه و بر اساس آن در یک بازه زمانی دو دهه‌ای یعنی تا 1404 باید در منطقه رتبه اول توریسم را به دست بیاوریم‌‌‌، با این حال آمارها نشان می‌دهد ما در این زمینه موفق نبوده‌ایم. کشورهای منطقه نظیر ترکیه‌‌‌، امارات، ‌‌‌ عربستان، قطر و عمان رشد قابل‌توجهی در صنعت توریسم داشته‌اند و بعید نیست در دهه‌های آتی عراق هم وضعیتی بهتر از ما به دست آورند.

به گفته این کارشناس گردشگری توسعه گردشگری در ایران نیازمند تغییر رویه است. او می‌افزاید: حتی اگر فرض کنیم که ما نسبت به 60 سال یا نیم قرن گذشته پیشرفت‌هایی در صنعت توریسم داشته‌ایم اما سرعت آن نسبت به سایر کشورهای منطقه پایین‌تر بوده است.

اگر قرار است مناطق آزاد گردشگری شکل بگیرند کدام استان‌ها و شهرها مناسب ترند؟ مسائلی پاسخ می‌دهد: اگر یک خط فرضی از سرخس به بندر امام بکشیم، ‌‌‌ ملاحظه می‌کنیم که بخش بزرگی از جمعیت ایران در سمت چپ قرار می‌گیرد. بیشترین تراکم جمعیت در غرب، ‌‌‌ شمال غرب و شمال کشور به چشم می‌خورد در حالی که در مناطق شرقی و جنوبی و در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان مناطق خالی از جمعیت و سکنه را داریم.

او می‌افزاید: بر اساس اسناد آمایش سرزمین، توسعه در این مناطق پیشنهاد شده و مدنظر قرار گرفته است‌‌‌، با این حال سیاست‌های کوتاه مدت سبب شده که ما شاهد شکل‌گیری مراکز جمعیتی و .. در این مناطق نباشیم. در همین راستا باید سیاست‌های کلی بلندمدتی برای این مناطق تعریف کرد و به سرمایه‌گذار و ساکنان مناطق ضمانت داد که قرار نیست تغییری در برنامه‌ها داده شود و آنها می‌توانند بدون ریسک و با اطمینان کافی سرمایه‌گذاری‌شان را انجام دهند.

مسائلی با بیان اینکه کمبود یا نبود جمعیت در برخی محدوده‌‌‌‌های مکران و حاشیه خلیج فارس باعث آسیب‌پذیری آنها شده است، ‌‌‌ می‌گوید: در این مناطق می‌توان با سرمایه‌گذاری گردشگری را رونق داد و باعث توسعه اقتصادی و به تبع آن افزایش جمعیت شد.  این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه ایران باید قدرت منطقه‌ای خود را افزایش دهد، می‌افزاید: هر ساله حدود 7میلیون گردشگر روسی به ترکیه سفر می‌کنند. اگر سرانه هزینه‌ای که هر کدام از این گردشگران دارند هزار دلار در نظر بگیریم نزدیک به 7 میلیارد دلار اقتصاد ترکیه از طریق روس‌ها تامین مالی می‌شود. با توجه به اینکه روسیه شریک راهبردی ایران از لحاظ ژئوپلیتیک است و چین شریک اقتصادی ماست می‌توان زمینه را برای ورود این گردشگران به کشورمان مهیا کرد.

او ادامه می‌دهد: در 6ماهه دوم سال شاهد هوای سردسیر در روسیه در کنار تعطیلات سال نو میلادی آن‌هم به مدت یک ماه هستیم. در این بازه زمانی گردشگران روس می‌توانند به جزایر و سواحل جنوبی کشور ما سفر کنند. ما باید بتوانیم بخشی از این 7 میلیارد دلار درآمد توریست‌های روسی را به خودمان اختصاص دهیم و جاذبه‌های ما در جنوب این قابلیت را دارند که بین 5 تا 6 میلیارد دلار درآمد داشته باشند.

مسائلی می‌گوید: زمانی که ما بتوانیم سهمی از توریست داشته باشیم، ‌‌‌ به همان میزان درآمدزایی برای کشورمان اتفاق می‌افتد. در عین حال کشورهای همسایه نظیر ترکیه نیز منابع کافی برای سدسازی‌های بی‌رویه که تبعاتش گردو غبار در کشورمان است را به دست نمی‌آورند. به علاوه کاهش قدرت اقتصادی همسایه‌ها دست بالای ایران را در مناسبات منطقه‌ای برایمان به ارمغان آورده و قدرت چانه‌زنی ما را افزایش می‌دهد.

او در این باره که چه شیوه‌ای از توریسم در این مناطق قابلیت توسعه یافتن را دارد‌‌‌، توضیح می‌دهد: در این منطقه می‌توان انواع و اقسام تفریحات و فعالیت‌های ورزشی مانند ماهیگیری و ... را تعریف کرد. در عین حال ما مجموعه هنجارها یا قوانینی در کشور داریم که در سطح بین‌الملل با توجه به رقابت میان کشورها امکان اجرایی شدن را ندارند.

مسائلی از فیلترینگ، ‌‌‌ سرعت پایین اینترنت به عنوان دو موردی نام می‌برد که باعث می‌شود ارتباط گردشگر با کشور مبدا دچار اختلال شود و مشکلاتی را به وجود آورد. اپن پژوهشگر گردشگری ادامه می‌دهد: از نظر تسهیلات بانکی و مالی نیز ما باید شرایط را برای توریست‌ها مهیا کنیم با این حال تمام این موارد گواه آن است که مجموعه حکمرانی کشور تمایل داشته باشد توسعه توریسم خارجی در ایران داشته باشیم.

او می‌گوید: ما باید بتوانیم مشابه مناطق آزاد تجاری که در آن شرایط گمرکی نسبت به سایر بخش‌های ایران متفاوت است، ‌‌‌ وضعیت متفاوتی را به لحاظ توریسم ایجاد کنیم. به علاوه باید در این مناطق با تسهیلگری، شرایط را برای ورود سرمایه‌گذاران صنعت هتلداری مهیا کرده و ویزای یک ماهه را برای تمام کشورها فراهم کنیم.

مسائلی می‌افزاید: سواحل جنوبی به لحاظ دغدغه‌های امنیتی نیز مشکلی ایجاد نمی‌کنند. از آنجا که توریست‌ها تنها می‌توانند در این مناطق باشند و امکان ورود آنها به شهرهای مرکزی نیست مسوولان امنیتی نیز رضایتمندی خواهند داشت و خطری از این زاویه متوجه کشورمان نمی‌شود.