جهان ۲۰۲۵ چگونه است؟

سال آینده شاهد تلاش بیشتر دولت‌‌‌ها برای پیشبرد برنامه‌‌‌های گسترده در حوزه گذار سبز خواهیم بود و تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر جهش خواهد یافت؛ با این حال سوخت‌‌‌های فسیلی کماکان بیش از چهارپنجم از نیازهای انرژی جهان را تامین خواهند کرد. با وجود تردید برخی از خریداران، خودروهای برقی نقطه امید خودروسازان خواهند بود و برآورد می‌شود که تولید آنها 25‌درصد افزایش یابد.خطوط هوایی بین‌المللی وعده داده‌‌‌اند که با خرید هواپیماهای جدید، انتشار کربن را کاهش دهند. با افزایش چشمگیر پروازها، بخش گردشگری اکنون 5 تا 8‌درصد از کل گازهای گلخانه‌‌‌ای را تولید می‌کند. وضعیت بازار مسکن نیز یکی دیگر از دغدغه‌‌‌های سیاستگذاران و نهادهای تنظیم‌‌‌گر خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود که با وجود تداوم سیر نزولی قیمت مسکن در چین، قیمت جهانی مسکن در مجموع روندی صعودی را دنبال کند.

کارشناسان انتظار دارند که اتخاذ سیاست‌‌‌های سبز و رشد تقاضا برای باتری خودرو و تجهیزات سیم‌‌‌کشی (و در نتیجه برای مس و فولاد) منجر به افزایش 7.5درصدی قیمت فلزات شود. تلاش برای تحقق اهداف زیست‌‌‌محیطی، هزینه‌‌‌کرد در زمینه توسعه زیرساخت‌‌‌ها در سراسر جهان را تحریک خواهد کرد و سرمایه‌‌‌گذاری ثابت ناخالص به رقم 28تریلیارد دلار (یک‌‌‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهانی) خواهد رسید. حمل‌‌‌ونقل بین‌المللی نیز تحت‌‌‌تاثیر روند گذار سبز قرار خواهد گرفت و 40‌درصد از انتشار کربن در این حوزه تحت «سیستم تجارت انتشار (آلایندگی)» اتحادیه اروپا قرار خواهد گرفت. تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک نیز قطعا این حوزه را متاثر خواهد کرد.

چشم‌انداز کسب‌وکار

حتی اگر سال آینده مناقشات سیاسی جدیدی رخ ندهد، تنش‌‌‌های فعلی نیز اقتصاد جهانی را تحت فشار قرار خواهد داد. برآورد می‌شود که تولید ناخالص داخلی جهان تنها 2.5‌درصد رشد کند. اروپا شاهد رشد اقتصادی خواهد بود، اما اقتصادهای درحال ظهور به دلیل موانع تجاری، تغییرات اقلیمی و مشکلات تکنولوژیک در جا خواهند زد. روند تورم و نرخ بهره نزولی خواهد بود و انباشت بدهی‌‌‌های عمومی و افزایش بودجه‌‌‌های دفاعی، توانایی‌‌‌ دولت‌‌‌ها برای هزینه‌‌‌کرد را محدود خواهد کرد.

جان تازه در خودرو

پس از یک رکود تقریبا کامل در سال2024، بازار جهانی خودرو در سال 2025 جان تازه‌‌‌ای می‌‌‌گیرد و با رشد 2درصدی روبه‌رو می‌شود. در همین حال، بازار کامیون‌‌‌های جدید با رشد چشم‌گیرتر 4درصدی همراه خواهد بود. این رشد قابل‌توجه را می‌توان به گسترش زیرساخت‌‌‌ها در کشورهای در حال توسعه نسبت داد.از منظر اکونومیست، خودروهای برقی تنها جرقه‌‌‌ای در بازار خودرو خواهند زد و با افزایش تقریبی 25درصدی فروش مواجه خواهند شد. با این حال، این رشد در مقایسه با اوج فروش‌های اخیر، کمتر خواهد بود. نگرانی‌ها درباره محدودیت مسافت قابل پیمایش و قیمت بالای این خودروها، بسیاری از خریداران را به سمت خودروهای بنزینی سنتی سوق می‌دهد. نروژ پیشرو در عرصه خودروهای برقی است و تا سال 2025، تمامی خودروهای نو در این کشور باید بدون آلایندگی باشند. نروژ اولین کشوری است که چنین هدف بلندپروازانه‌‌‌ای را دنبال می‌کند.

البته، ون‌‌‌ها از این قاعده مستثنی خواهند بود. از سوی دیگر، استرالیا که تاکنون در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای عملکرد چندان خوبی نداشته، بالاخره تصمیم گرفته است استانداردهای مصرف سوخت را برای خودروها وضع کند. در مقابل، اتحادیه اروپا اجرای استانداردهای سخت‌گیرانه‌‌‌ یورو7 را تا سال2028 به تعویق انداخته است. این استانداردها قرار بود به کاهش آلودگی هوا ناشی از خودروها کمک کنند. با این حال، خودروهای بنزینی و دیزلی با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو خواهند شد. بسیاری از شهرها، مناطق خاصی را برای خودروهای برقی در نظر می‌‌‌گیرند و اجازه ورود خودروهای آلوده‌‌‌کننده را به این مناطق نمی‌‌‌دهند. استکهلم اولین شهری خواهد بود که در آینده به‌طور کامل خودروهای بنزینی و دیزلی پر‌مصرف را از مرکز شهر خود حذف می‌کند. چین به زودی به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی جهان تبدیل خواهد شد و نیمی از خودروهای برقی دنیا را تولید می‌کند.

خودروسازان چینی در این زمینه پیشرفت چشم‌گیری داشته‌‌‌اند و به سرعت در حال گسترش فعالیت‌‌‌های خود در بازارهای جهانی هستند. یکی از مهم‌ترین بازیگران این عرصه، شرکت BYD است که به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی جهان شناخته می‌شود BYD قصد دارد تا یک‌میلیون خودرو را به کشورهای دیگر صادر کند و برای رسیدن به این هدف، در حال ساخت کارخانه‌‌‌هایی جدید در برزیل و مجارستان است.بازار خودروهای برقی به میدان نبردی جذاب تبدیل شده است. شرکت‌های خودروسازی سراسر جهان با تمام توان در این میدان به رقابت می‌‌‌پردازند. وین‌‌‌فست، غول خودروسازی ویتنام، نگاه خود را به هند و اندونزی دوخته است تا سهم بیشتری از این بازار پرسود را از آن خود کند. در مقابل، غول‌‌‌های خودروسازی غربی نیز بیکار ننشسته‌‌‌اند.

فولکس‌‌‌واگن و تسلا در تلاش هستند تا با تولید خودروهای برقی مقرون به صرفه‌‌‌تر، سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. تویوتا نیز با معرفی یک خودروی برقی خودران در چین، گام مهمی در این رقابت برداشته است.اما چالش‌‌‌های پیش روی این صنعت تنها به رقابت بین شرکت‌ها محدود نمی‌شود. تعرفه‌‌‌ بالای واردات خودروهای برقی چینی، یکی از مهم‌ترین موانعی است که برنامه‌‌‌های توسعه خودروهای سبز را با پیچیدگی مواجه کرده است. همچنین، قطعه قطعه شدن زنجیره‌‌‌های تامین جهانی، خودروسازان را بر آن داشته است تا به دنبال تامین پایدار تراشه و باتری برای تولید خودروهای برقی باشند.

تولید مواد غذایی بیشتر می‌شود

تا سال 2025، با افزایش تولید مواد غذایی، قیمت‌ها به‌‌‌طور قابل‌‌‌توجهی کاهش خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی‌‌‌ها، شاخص قیمت مواد غذایی، خوراک دام و نوشیدنی‌‌‌ها حدود 25‌درصد نسبت به اوج خود در سال 2022 کاهش پیدا می‌کند. در این میان، قیمت نوشیدنی‌‌‌ها و شکر بیشترین کاهش را تجربه خواهند کرد، درحالی‌که قیمت دانه‌‌‌های روغنی و غلات نسبتا ثابت باقی می‌‌‌ماند.اکونومیست معتقد است با وجود مشکلات اوکراین که یکی از تولیدکنندگان بزرگ گندم است، پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی گندم افزایش یابد. همچنین، هند که یکی از صادرکنندگان بزرگ برنج است، محدودیت‌های صادراتی خود را کاهش خواهد داد و در نتیجه قیمت جهانی برنج پایین می‌‌‌آید. خبر خوب برای دوستداران شکلات این است که قیمت کاکائو که در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته بود، حدود 25‌درصد کاهش خواهد یافت.

شرکت‌هایی که روغن پالم تولید می‌کنند و افرادی که قهوه می‌‌‌فروشند، یک سال بیشتر فرصت خواهند داشت تا خودشان را برای قوانین جدید اتحادیه اروپا آماده کنند. این قوانین برای جلوگیری از قطع درختان است. به‌‌‌طور مشابه، صنایع نوشیدنی در ایالات متحده نیز موفق به کسب مهلت اضافی برای دستیابی به اهداف کاهش مصرف پلاستیک شده‌‌‌اند.اتحادیه اروپا با تمرکز بر اقتصاد چرخشی، بر توسعه زیرساخت‌‌‌های کمپوست‌‌‌سازی و بازیافت پلاستیک تاکید خواهد کرد. چین و ژاپن نیز با اعمال مقررات سخت‌گیرانه‌‌‌تر بر مواد افزودنی غذایی و بسته‌‌‌بندی، به دنبال ارتقای ایمنی غذایی هستند. بریتانیا نیز با تمدید مشوق‌‌‌های کشاورزی پایدار، به حمایت از تولید محصولات کشاورزی با کمترین آسیب به محیط‌زیست ادامه خواهد داد. با این حال، بودجه تخصیص یافته برای اجرای کنوانسیون تنوع زیستی جهانی، ناکافی به نظر می‌‌‌رسد.

در همین راستا، دولت‌‌‌ها به منظور کاهش مصرف محصولات مضر برای سلامتی، تمایل به افزایش مالیات بر دخانیات، الکل و محصولات پرکالری دارند. آلمان نیز ممکن است با اعمال مالیات بر مصرف گوشت، به کاهش تقاضا برای این محصول و بهبود وضعیت محیط‌زیست کمک کند.پیش‌بینی‌‌‌ها حاکی از آن است که در سال2025، هزینه‌‌‌های جهانی مواد غذایی به رقم قابل‌توجه 11.5تریلیون دلار خواهد رسید که نمایانگر رشد تقریبی 6درصدی نسبت به سال‌جاری است. با وجود افزایش رو به رشد تقاضا برای محصولات غذایی گیاهی، همچنان شاهد تداوم روند مصرف بالای گوشت و ماهی در سبد غذایی خانوارها هستیم. با این حال، به‌رغم افزایش فروش محصولات غذایی، حاشیه سود شرکت‌های فعال در این صنعت نسبت به سال‌های اخیر کاهش خواهد یافت.

توجه به ساخت‌وسازهای سبز

اکونومیست معتقد است که سال 2025، سالی است که توجه جهانی به سمت ساخت‌وسازهای سازگار با محیط‌زیست جلب می‌شود. سیاست‌‌‌های سبز باعث شده تا سرمایه‌‌‌گذاری در زیرساخت‌‌‌ها به شدت افزایش یابد و به حدود 28تریلیون دلار برسد، یعنی تقریبا یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهان. آمریکا، اروپا و چین از جمله کشورهایی هستند که بیشترین سرمایه‌‌‌گذاری را در این زمینه انجام می‌دهند. البته در آمریکا، اگرچه یارانه‌‌‌های دولتی هزینه‌‌‌های ساخت‌وساز را کاهش داده است، اما هنوز هم نیازهای زیرساختی به طور کامل برطرف نشده است. سرمایه‌‌‌های هنگفتی از منابع مختلف، از جمله دولت‌‌‌ها و شرکت‌های بزرگ، به سمت انرژی‌‌‌های پاک و فناوری‌‌‌های نوین سرازیر می‌شود. این سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ها باعث رشد سریع فناوری‌‌‌های دیجیتال و گسترش شبکه‌‌‌های 5G  خواهد شد. اما در کنار این پیشرفت‌‌‌ها، چالش‌‌‌هایی هم وجود دارد. مثلا افزایش استفاده از مراکز داده، فشار زیادی به شبکه برق وارد می‌کند.

با اینکه همه دنیا به سمت استفاده از وسایل نقلیه پاک و سبز حرکت می‌کنند، اما پیشرفت زیرساخت‌‌‌های حمل‌ونقل به اندازه کافی سریع نخواهد بود. در اروپا، شاهد تغییرات مثبتی در این زمینه خواهیم بود. مثلا قطارهای شبانه جدیدی بین بروکسل و ونیز راه‌‌‌اندازی شده و مسیرهای جدیدی هم از آمستردام به شهرهای دیگر اضافه شده است. در آینده‌‌‌ای نزدیک، شاهد تحولات بزرگی در حوزه حمل‌ونقل خواهیم بود. اروپای شرقی که تاکنون به هواپیما وابسته بوده، با احداث خط آهن سریع‌‌‌السیر بوداپست-بلگراد، گامی بزرگ به سوی حمل‌ونقل ریلی بر می‌‌‌دارد. هند نیز با ساخت بیش از 13‌هزار کیلومتر جاده جدید تا سال 2026، شبکه جاده‌‌‌ای خود را گسترش می‌دهد و به یکی از قطب‌‌‌های حمل‌ونقل جاده‌‌‌ای در جهان تبدیل می‌شود. از سوی دیگر، چین با گسترش بنادر در آفریقا و آمریکای لاتین، نفوذ اقتصادی خود را در جهان افزایش داده و به یکی از بازیگران اصلی در تجارت جهانی تبدیل خواهد شد.

فناوری اطلاعات

با پیشرفت روزافزون هوش مصنوعی، هزینه‌‌‌های مربوط به فناوری اطلاعات هم به سرعت در حال افزایش است. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025، این هزینه‌‌‌ها حدود 8‌درصد رشد کند و به 3.6تریلیون دلار برسد. البته این رشد به اندازه رشد چشم‌گیری که در سال2021 (در دوران همه‌گیری) شاهد بودیم، نخواهد بود.با گسترش روزافزون کاربرد مدل‌‌‌های زبانی بزرگ مثل ChatGPT، تقاضا برای زیرساخت‌‌‌های محاسباتی قدرتمند مانند مراکز داده به شدت افزایش یافته است. این افزایش تقاضا باعث شده است که سرمایه‌‌‌گذاری در مراکز داده و درآمد حاصل از آنها به طور قابل‌توجهی رشد کند.در آمریکا حدود 30‌درصد از مشاغل 10میلیون دلار یا بیشتر در هوش مصنوعی سرمایه‌‌‌گذاری خواهند کرد؛ درحالی‌که این رقم در سال 2024 در حدود 16‌درصد بود. اپل در تلاش است تا دسترسی به ابزارهای هوش مصنوعی مولد خود، تحت عنوان اپل اینتلیجنس، را گسترش دهد و آن را در اختیار تعداد بیشتری از کاربران آی‌فون قرار دهد. رقابت در صنعت نیمه‌‌‌رساناها به‌ویژه در حوزه تراشه‌‌‌های هوش‌مصنوعی شدت خواهد گرفت. شرکت انویدیا به‌عنوان بازیگر اصلی این بازار، با چالش رقابت با شرکت‌هایی مانند آرم و گوگل روبه‌رو است و تلاش می‌کند تا موقعیت خود را در این بازار رقابتی حفظ کند.

فلزات و معدن

توجه روزافزون به مسائل زیست‌‌‌محیطی و افزایش تقاضا برای ساخت‌‌‌وسازهای سبز، باعث شده است که قیمت فلزات در سال 2025 با روند افزایشی همراه باشد. این در حالی است که قیمت سایر کالاهای صنعتی به دلیل کاهش تقاضا، روند کاهشی را تجربه می‌کند.شاخص فلزات پایه حدود 7.5‌درصد افزایش خواهد یافت و از اوج خود در سال 2022 عبور خواهد کرد. افزایش تقاضا برای مس در صنایع برق و انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، منجر به رشد قیمت این فلز خواهد شد. سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های زیرساختی نیز تقاضا را برای فولاد، آهن، آلومینیوم و روی تقویت کند و قیمت این فلزات را افزایش خواهد داد. قلع نیز به‌دلیل کاربرد گسترده در صنایع الکترونیک، با رشد قابل‌توجهی مواجه خواهد شد. طلا به‌عنوان دارایی امن در زمان‌‌‌های نامطمئن، همچنان مورد توجه سرمایه‌‌‌گذاران خواهد بود و تقاضا برای الماس نیز با بهبود شرایط اقتصادی رونق خواهد یافت. با توجه به کند شدن رشد بازار خودروهای برقی و تنوع‌‌‌بخشی در فناوری باتری‌‌‌ها، تقاضا برای فلزاتی همچون نیکل، کبالت و لیتیوم با نرخ کمتری افزایش خواهد یافت. قیمت سرب با چالش‌‌‌هایی در مسیر رشد روبه‌رو خواهد بود؛ درحالی‌که قیمت پلاتین و پالادیوم به دلیل کاهش تقاضا در صنایع خودروسازی، روند کاهشی خواهد داشت.

افزایش تقاضا برای مسکن

کاهش نرخ بهره در سال2025 منجر به افزایش تقاضا در بازار مسکن و تقویت این بازار خواهد شد. با این حال، به‌دلیل تغییر الگوهای کاری پس از همه‌گیری، مراکز شهرها همچنان ممکن است از رونق کمتری نسبت به قبل برخوردار باشند.با افزایش رویکرد به مدل‌‌‌های کاری ترکیبی، تقاضا برای فضاهای اداری افزایش یافته و به تبع آن، نرخ اجاره دفتر کار نیز رشد خواهد کرد. اما با کاهش روند رو به رشد تجارت الکترونیک، نیاز به فضاهای انباری کاهش یافته و نرخ اجاره این فضاها نیز افت خواهد کرد. شهرهای توریستی همچنان مقاصد محبوب مسافران است و تقاضا برای فضاهای اقامتی در این مناطق بالاست. با این حال، به جز مناطق خلیج فارس و هند، ساخت هتل در سایر مناطق با کندی مواجه خواهد شد.کاهش نرخ بهره و افزایش دسترسی به تسهیلات مسکن، تقاضا برای خرید مسکن را افزایش خواهد داد. با این حال، کمبود عرضه مسکن، منجر به افزایش قابل‌توجه قیمت مسکن و اجاره خواهد شد. به‌منظور رفع این چالش، دولت‌‌‌ها به‌ویژه در اروپا، سیاست‌‌‌های حمایتی از ساخت‌وساز را در پیش خواهند گرفت. بریتانیا با تغییر کاربری بخشی از اراضی کشاورزی، قصد دارد به هدف ساخت 1.5میلیون واحد مسکونی جدید دست یابد. همچنین، هلند و اسپانیا نیز برنامه‌‌‌هایی برای افزایش عرضه مسکن در دستور کار دارند.

حمل‌ونقل دریایی و لجستیک

تنش‌‌‌های روزافزون در خاورمیانه، تردد کشتی‌‌‌ها را از طریق کانال سوئز، کوتاه‌‌‌ترین مسیر آبی بین آسیا و اروپا، تا سال2025 به شدت مختل خواهد کرد. با ادامه تنش‌‌‌ها در منطقه، شرکت‌های کشتیرانی ناگزیر به استفاده از مسیرهای طولانی‌‌‌تر و پر هزینه دور دماغه امید نیک خواهند بود. این امر نه تنها زمان سفر را افزایش می‌دهد، بلکه اقتصاد مصر را نیز به شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و منجر به کاهش قابل‌توجه درآمدهای کانال سوئز خواهد شد. همچنین، احتمال وقوع اعتصابات کارگری در بنادر مختلف جهان، می‌تواند مشکلات موجود را تشدید کند و زنجیره تامین جهانی را با چالش‌‌‌های جدی مواجه سازد.صنعت حمل‌‌‌ونقل دریایی در آستانه تحولی بزرگ قرار دارد. از سال 2025، شرکت‌های کشتیرانی مجبور خواهند شد به ازای هر تن آلایندگی که تولید می‌کنند، جریمه‌‌‌های سنگینی بپردازند. این جریمه‌‌‌ها تا سال 2027 به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهند یافت و هزینه‌‌‌های عملیاتی شرکت‌ها را تا 40‌درصد بالا خواهند برد. در نتیجه، قیمت کالاهای وارداتی و صادراتی نیز افزایش خواهد یافت. از طرفی صنعت کامیون‌‌‌داری با پیچیدگی‌‌‌های جدیدی مواجه خواهد شد. شرایط کاری سخت و کمبود رانندگان باتجربه، این صنعت را با چالش جدی روبه‌رو خواهد کرد.