عصر ایران- بلک فرایدی یا جمعه سیاه، بزرگ‌ترین روز حراج در دنیاست. تمامی مردم می‌توانند در این روز به خرید رفته و از تخفیف‌های مختلفی که روی اجناس متفاوت گذاشته شده، استفاده کنند. این روز آن‌قدر در دنیا معروف شده است که نام آن به گوش تمامی مردم در سراسر دنیا آشناست. شما هم حتما بارها اسم جمعه سیاه یا بلک فرایدی به گوشتان خورده است.
علت نام گذاری آن چیست و اصلاً تاریخچه آن به چه زمانی بازمی‌گردد؟ و ... در ادامه این مطلب به پاسخ موارد مذکور می پردازیم:
درباره بلک فرایدی
بلک فرایدی آخرین جمعه سال بعد از روز شکرگزاری در تقویم‌های میلادی است. در واقع در این روز خرده‌فروشان وسایل خود را برای فروش گذاشته و تقریباً تمامی مغازه‌ها و کسب‌وکارها در آمریکا و سایر کشورهای دنیا، روی اجناس خود تخفیف می‌گذارند. جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی، به صورت غیر رسمی به عنوان روز خرید برای تعطیلات سال نو شناخته می‌شود. درگذشته این روز تنها روزی برای فروش اجناس خرده فروشان بود، اما امروزه فروشگاه‌های بزرگ و حتی آنلاین‌شاپ‌ها هم در این تخفیف‌ها شرکت می‌کنند.
چرا این جمعه، سیاه شد؟!
گرچه سال‌های سال است که
جمعه سیاه به خرید و حراج مفصل گره خورده اما اصل و ریشه آن به یک اتفاق عجیب برمی‌گردد. سقوط بازار طلا در 24 سپتامبر سال 1869 در ایالات متحده که موجب هرج‌ومرج برای سرمایه داران وال‌استریت شد. ریشه کلمه سیاه هم به همین رسوایی برمی‌گردد و زندگی بسیاری که در این روز ویران شد. روزی که از آن به نام «جمعه سیاه» یا «بلک فرایدی» یاد شد.
ماجرا گذشت تا اینکه چند سال بعد و در سال 1961، پلیس فیلادلفیا جمعه 29 نوامبر را به دلیل ازدحام و ترافیک خیابان‌ها برای خرید در این شهر «جمعه سیاه» نامید.
به مرور اما وضعیت تغییر کرد و جمعه سیاه یا بلک فرایدی مفهومی یکسان را در ذهن همه شکل داد؛ «فرصتی طلایی برای خرید» یا آغاز فصل خریدهای عید کریسمس و روزی شاد. روزی که فروشگاه‌ها شلوغ می‌شود و خیابان‌ها پرترافیک است و کسی هم این سیاهی را عبارتی منفی و یا نوعی تباهی نمی‌داند. روزی که دیگر رویدادی جهانی است و از آن به عنوان بزرگ‌ترین رویداد تخفیف در خرید، حراج و پیشنهادهای ویژه برای مشتریان یاد می‌شود.
تلاش برای تغییر نام به بیگ فرایدی
این روز برای پلیس‌های راهنمایی رانندگی خیلی روز سخت و کلافه‌کننده‌ای بود و در واقع می‌توان با قاطعیت گفت که عبارت بلک فرایدی یا جمعه سیاه برای آنها بار منفی داشت. اما خرده‌فروشان که این روز را به‌عنوان بهترین روز سال می‌شناختند و می‌توانستند تمامی وسایل خود را به راحتی بفروشند، از این که یک اسم با بار منفی روی آن گذاشته شود استقبال نکردند.
به همین دلیل هم شروع کردند به استفاده از کلمه بیگ فرایدی یا جمعه بزرگ. هر چند که این اسم خیلی تأثیرگذار نبود و روی زبان‌ها نیفتاد، اما باز هم باعث شد تا از بار منفی این کلمه کم شده و مردم به‌خاطر خرافات و سایر دلایل این چنینی، دست از خرید در این روز بر ندارند.
تخفیف جهانی!
ایده بلک فرایدی در دهه 70 و 80 هم ادامه داشت. در واقع در این دهه‌ها بود که این کلمه بر سر زبان تمامی مردم آمریکا افتاد و خرده فروشان و عمده فروشان همه از آن سود کردند. مردم همگی در همین روز برای خرید به بازارهای مختلف می‌رفتند و برای کریسمس و سال نو خرید می‌کردند.
رقابت بین فروشندگان کم‌کم شدت گرفت و اعمال تخفیف‌های عمده روز بلک فرایدی شروع شد. با شروع دهه 90 و قدم‌گذاشتن به سال‌های 2000 به بعد، بلک فرایدی دیگر تنها یک رسم و یک روز برای خرید سال نو در آمریکا نبود. این عبارت در سطح جهانی معروف شد و فروشنده‌های سراسر دنیا در این روز روی اجناس خود تخفیف می‌گذاشتند تا فروش بیشتری داشته باشند.
چگونه جمعه سیاه تبدیل به نوامبر سیاه شد؟
در طی سالیان سال، محبوبیت جمعه سیاه رفته‌رفته بیشتر شد. با افزایش استقبال مردم از خرید در روز بلک فرایدی، رقابت بین فروشنده‌ها هم افزایش پیدا می‌کرد. دیگر رقابت اصلی تنها بر سر تخفیف گذاشتن بر روی اجناس نبود. این که چه فروشنده‌ای زودتر از همه تخفیف‌های بلک فرایدی خود را شروع کند هم اهمیت بسیار زیادی داشت.
فروشگاه‌هایی مانند والمارت، تارگت، بست بای و بسیاری فروشگاه‌های بزرگ یا زنجیره‌ای دیگر، همگی به دنبال این بودند که تخفیف‌های خود را زودتر از رقیبان شروع کرده و مشتری‌های بیشتری را به سمت خود بکشند. در ابتدا این کار باعث شد که بلک فرایدی تبدیل به یک رویداد یک هفته ای شود و فروشگاه ها تا 7 روز تخفیف به مشتریان خود می‌دادند.
اما رفته‌رفته روز شروع تخفیف‌های زودتر و زودتر شد. تا جایی که با شروع ماه نوامبر، تخفیف‌های بلک فرایدی هم در بسیاری از فروشگاه‌ها شروع می‌شدند.
شروع زودهنگام تخفیف‌ها و افزایش مدت‌زمان تخفیف بلک فرایدی، تنها به نفع فروشندگان نبود. بلکه خریداران و مشتری‌ها هم تا حدود بسیار زیادی از این موضوع استفاده می‌کردند.
به‌عنوان‌مثال دیگر هیچ فردی به‌خاطر ترس تمام‌شدن تخفیف‌ها، بی‌دقت خرید نمی‌کرد و خوب به جنسی که انتخاب می‌کرد توجه می‌کرد. همچنین به دلیل این که فرصت برای خرید زیاد بود، در یک روز ازدحام نمی‌شد و فضای بیشتری برای گشت‌وگذار وجود داشت. علاوه بر تمام این موضوعات، افراد فرصت بیشتری برای انتخاب و فکرکردن داشتند و می‌توانند چیزهای بیشتری برای تعطیلات سال نو بخرند.
جمعه سیاه و خرید آنلاین
در سال‌های 2000 به بعد، رفته رفته اینترنت به میان آمد و تکنولوژی با سرعت سرسام آوری پیشرفت کرد. پیشرفت تکنولوژی توانست بسیاری از سنت های قدیمی و نحوه زندگی مردم را تغییر بدهد. یکی از این موضوعات که دستخوش یک تغییر اساسی شد، خرید کردن بود. با روی کار آمدن درگاه های پرداخت آنلاین، امکان خرید اینترنتی برای افراد فراهم شد و این موضوع شیوه زندگی انسان ها را به کلی دگرگون کرد.
دیگر مردم ترجیح می دادند در خانه نشسته و هنگام تماشای تلویزیون با خانواده خریدهای خود را انجام بدهند. در این بازه زمانی حتی تخفیف های روز بلک فرایدی هم برای این که مردم را به فروشگاه ها بکشاند کافی نبود. بنابراین رقابت بر سر جذب مشتری بیشتر،ش به دنیای مجازی و خرید اینترنتی هم راه پیدا کرد.
بلک فرایدی در دنیای خرید اینترنتی هویت خود را تغییر داد و با نام دوشنبه سایبری یا سایبر ماندی شناخته شد. در این روز که آخرین دوشنبه بعد از روز شکرگزاری است، تمامی فروشگاه های آنلاین روی اجناس خود تخفیف می گذارند و مشتریان می توانند به راحتی از تخفیف های جمعه سیاه در خرید آنلاین خود هم استفاده کنند.
جمعه سیاه و دردسرهای عجیب
البته که جمعه سیاه در کشورهای غربی و حجم خریداران فروشگاه‌ها و ازدحام آنها گاهی مصیبت هم به همراه داشته است. تا جاییکه گفته می‌شود در سال 2010 در فروشگاه زنجیره‌ای وال مارت درگیری‌های خریداران به کشته شدن 10 نفر و مصدوم شدن 111 نفر منجر شده است. پیش از آن و در سال 2008 هم یک نگهبان فروشگاه وال مارت زیر پای هجوم بیش از دو هزار نفر به دلیل خفگی جان سپرد و یک زن حامله نیز مصدوم شد.
تأثیر بلک فرایدی روی خرید در تعطیلات
جمعه سیاه در گذشته تنها یک روز برای خرید برای سال نو بود. اما رفته‌رفته تبدیل به یک فرهنگ و سنت در آمریکا شد. بلک فرایدی توانست روی خرید تعطیلات سال نو تأثیرات بسیار مثبتی بگذارد. تمامی خرده‌فروشان می‌توانستند در این روز اجناس خود را بفروشند و فروشنده‌های بزرگ، مراکز خرید، برندها و نمایندگی‌های دیگر هم می‌توانستند در روزهای پایانی سال سود بسیار زیادی ببرند. اما تأثیر این روز تنها برای فروشندگان نبود.
بسیاری از مردم که نمی‌توانستند در روزهای پایانی سال چیزهایی که می‌خواستند را تهیه کنند، با شروع تخفیف‌ها قدرت خرید بالاتری پیدا می‌کنند. تأثیر بلک فرایدی روی تعطیلات سال نو به قدری زیاد بود که این فرهنگ تنها در آمریکا باقی نماند. کم کم در انگلیس، ایتالیا و مکزیک هم شاهد شروع بلک فرایدی در روزهای پایانی سال بودیم. حتی کشورهایی که جشن شکرگزاری نداشتند یا حتی از تقویم میلادی استفاده نمی‌کردند هم کم‌کم شروع به اجرای بلک فرایدی در کشور خود کردند.
بلک فرایدی یا جمعه سیاه، یکی از مهم‌ترین روزهای سال در فرهنگ آمریکا محسوب می‌شود که به سایر کشورها هم منتقل شده است. بسیاری از افرادی که قدرت خرید برای سال نو را ندارند، می‌توانند در این روز از تخفیف‌ها استفاده کرده و برای خود و خانواده خود خرید کنند. تأثیر جمعه سیاه بر روی خرید در تعطیلات به قدری زیاد است که با شروع ماه نوامبر، بیشتر فروشگاه‌ها پیشنهادهای خود را برای تخفیف بلک فرایدی آغاز می‌کنند.
افرادی که به خرید آنلاین علاقه دارند هم می‌توانند در دوشنبه سایبری که به عنوان خواهر کوچک‌تر جمعه سیاه شناخته می‌شود از تخفیف‌های مختلف استفاده کنند.
جمعه سیاه در ایران
از اواسط دهه 1390 به تدریج به فروشگاه‌های ایرانی نیز راه یافت. در سال‌های اخیر، بسیاری از سایت‌های ایرانی و حتی برخی فروشگاه‌های فیزیکی، از این روز برای ارائه تخفیف‌های ویژه استفاده می‌کنند.
بنابراین اکنون جمعه سیاه نه فقط در آمریکا که در سایر کشورها از جمله ایران هم طرفداران پر و پا قرصی دارد. در واقع عبارت جمعه سیاه گره خورده به تخفیف، آن هم تخفیفی مفصل بر روی تمام کالاها. تخفیفاتی که اغلب 50 تا 70 درصد است و حتی در مواردی به 90 درصد هم می‌رسد.
اما آیا واقعا تخفیف‌های مرتبط با جمعه سیاه واقعی و به نفع خریداران است؟
موضوعی که سال‌هاست محل بحث است و حتی در برخی کشورها راستی‌آزمایی‌هایی هم درباره آن انجام شده است. برخی از این تحقیقات نشان می‌دهند آنچه در ظاهر اتفاق می‌افتد، صرفا هیاهو و هیجان خرید و فروش است. چون در واقع بخش قابل توجهی از معاملات در ماه‌های قبل از جمعه سیاه و حراجی‌های پیش از آن انجام شده و این تخفیف‌ها بیشتر نوعی بازی با اعداد و حتی در مواردی فریب خریداران است.
البته با وجود این چالش ها نمی توان منکر برخی تخفیف های واقعی جمعه سیاه هم شد.
ماجرایی که گاهی نیاز به تحقیقات گسترده هم ندارد و با یک بررسی معمولی در برخی فروشگاه‌های ایرانی هم می‌توان فهمید و همین موضوع سوژه برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی شده است.
مثلا کاربری نوشته که یک یه روتختی ساده در فروشگاه فلان به مناسبت جمعه سیاه با تخفیف 49 درصد، مثلا1میلیون و 230هزارتومان قیمت گذاری شده و عنوان شده که قیمت پیش از حراج آن 2میلیون و 450 هزار تومان بوده است.اما فروشگاهی دیگر همین محصول را با 34درصد تخفیف، 1میلیون و 80 هزارتومان قیمت گذاری کرده و نوشته که قیمت قبلی آن یک میلیون 600 هزارتومان بوده است. قیمت واقعی این روتختی اما در سایت محصول یک میلیون و160هزار تومان ارزش‌گذاری شده است.
این صرفا یک مورد از بازی فروشندگان در تخفیف‌های مربوط به جمعه سیاه است. البته ناگفته نماند که در برخی فروشگاه‌ها هم تخفیف‌ها می‌توانند واقعی باشند و خریداران با آگاهی و توجه به قیمت‌های پیش از حراج با خیال راحت خرید کنند.
منابع: الی گشت/ شرق
