نگاهی سرشار از رحمت برای والدین

مصداقی از بی احترامی به پدر و مادر!
قبول کنیم که یک سری از ما جوان ها مسیری را داریم طی می کنیم که نه تنها با ارزش ترین موجودات زندگیمان را نابود می کنیم، بلکه در حقیقت و به اذعان خیلی از دوستان خودمان، در راستای نابودی خودمان بر آمده ایم...
والدین هر کس، اساس و ریشه ی جسمانی او هستند. کسی که به والدین خود بی احترامی می کند در واقع خود را بی ارزش، و بنیان خود را سُست کرده است. شاید روی همین اساس باشد که در روایات می فرمایند: بی احترامی به والدین، عمر را کوتاه، و روزی ـ مادّی و معنوی ـ را کم می کند. اگر کسی از روی خشم به والدین خود نگاه کند، خداوند او را از حوزه ی رحمت خود دور کرده و نمازش را نمی پذیرد.» [مستدرک‌ الوسائل، ج15، ص195]
"این روایت بدین معنا نیست که چنین شخصی نمازش از جهت فقهی قبول نبوده و بدین معنا نیست که باید بعد از توبه نمازش را قضا نماید. بلکه معنای روایت این است که چنین نمازی در نزد خدای متعال پاداش و اجری ندارد و نمی تواند معراج او باشد. هر چند که نامش در ردیف بی نمازها نوشته نشده و به او «تارک الصلاۀ» نمی گویند."
از سوی دیگر، کسی که حرمت «رَحِم» خود را نگاه دارد، و والدین خود را «محترم» بشمارد، در واقع به «رحمت» بی کران الهی وصل شده و بهره های مادّی و معنوی فراوانی هم در این راه خواهد برد.
جهاد به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌ های اسلامی، تا زمانی ‌که وجوب عینی پیدا نکند، خدمت به پدر و مادر و رسیدگی به‌ امورشان بر آن اولویت دارد و شاید این را بتوان در زمانه امروز که جوانان و عزیزانی که عشق به مدافع حرم اهل بیت علیهم السلام را دارند بررسی کرد و تطبیق داد و گاها تذکری نیز برای این عزیزان باشد؛ کما اینکه امام صادق (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) نقل کرده است که پیامبر(صلی الله و علیه وآله) در جواب جوانی که شور جهاد در دل داشت ولی پدر و مادر ناتوانی داشت که خیلی با وی انس و علاقه داشتند، فرمود: «قسم به آن ‌که مرا به حق مبعوث ساخته است اگر یک شب مادر با تو مأنوس باشد از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است.» (مکارم شیرازی/ تفسیر نمونه/ج 12/ ص 96)
این نگه داشتن حرمت و احسان و تکریم به پدر و مادر از جایگاه بسیار بلندی برخوردار است و اهمیت آن را در مواضعی می بینیم که خداوند همواره پس از بیان حکم وجوب پرستش خدای یگانه، به احترام و تکریم پدر و مادر اشاره کرده و حکم می‌کند: قَضى‌ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً ... که به والدین احسان کنید.
خداوند متعال در آیه 15 سوره مبارکه لقمان می ‌فرماید: «وَإِن جَاهَدَاکَ عَلى أَن تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا ...؛ و اگر تو را وادارند تا درباره چیزى که تو را بدان دانشى نیست به من شرک ورزى از آنان فرمان مبر و[لى] در دنیا به خوبى با آنان معاشرت کن...» لذا در این آیه شریفه توصیه می ‌کند حتی اگر پدر و مادر کافر باشند احترام آن‌ ها لازم است.
همچنین، خداوند متعال در آیه 83 سوره مبارکه بقره می ‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلاَّ قَلِیلًا مِّنکُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ؛ و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید و نماز را به پا دارید و زکات را بدهید آن‌ گاه جز اندکى از شما [همگى] به حالت اعراض روى برتافتید.»
گرچه شأن نزول آیه مذکور درباره بنی ‌اسرائیل است اما در حقیقت یک برنامه کلی الهی را درباره ی تمام جوامع بشری بیان می‌کند. جهاد به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌ های اسلامی، تا زمانی ‌که وجوب عینی پیدا نکند، خدمت به پدر و مادر و رسیدگی به‌ امورشان بر آن اولویت دارد و شاید این را بتوان در زمانه امروز که جوانان و عزیزانی که عشق به مدافع حرم اهل بیت علیهم السلام را دارند بررسی کرد و تطبیق داد و گاها تذکری نیز برای این عزیزان باشد؛ کما اینکه امام صادق (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) نقل کرده است که پیامبر(صلی الله و علیه وآله) در جواب جوانی که شور جهاد در دل داشت ولی پدر و مادر ناتوانی داشت که خیلی با وی انس و علاقه داشتند، فرمود: «قسم به آن ‌که مرا به حق مبعوث ساخته است اگر یک شب مادر با تو مأنوس باشد از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است.» (مکارم شیرازی/ تفسیر نمونه/ج 12/ ص 96)
به خاطر یک عمل، همه چیز نابود می شود
مرد مؤمن و صالحی که از خوبان روزگار بود در خواب باغ وسیعی را دید که قصر با شکوهی در آن ساخته بودند. در تعجبّ بود که این قصر زیبا از آن کیست. به او گفتند این قصر متعلّق به حبیب نجّار است. با شگفتی به قصر نگاه می کرد که ناگهان صاعقه ای در باغ افتاد و همه ی باغ و قصر را به آتش کشید. وحشت زده از خواب بیدار شد و متوجّه شد که این خواب رؤیایی صادقه بوده است. فردای آن روز بلافاصله سراغ حبیب نجار رفت و به او گفت: شب گذشته چه خطایی از تو سر زده! او ابتدا کتمان می کرد و چیزی نمی گفت. امّا در نهایت لب باز کرد و گفت: دیشب با مادرم مشاجره می کردم و در حین مشاجره دست خود را به روی او بلند کردم! مرد صالح خواب دیشب خود را برای حبیب تعریف کرد و به او گفت که چنین مقامی نزد خداوند داشتی، امّا به خاطر عمل دیشب خود همه را از دست دادی.(کتاب داستان های شگفت شهید آیت الله دستغیب، صفحه ی 157
مصداقی از بی احترامی به والدین
احترام به پدر و مادر معنی گسترده و وسیعی دارد به ‌طور خلاصه هر نوع بی‌احترامی به هر نحوی و هر چیزی که موجب ناخشنودی و نارضایتی آن‌ها شود باید از آن دوری جست و در برابر آن‌ ها کاملاً خاضع و برخورد به آن‌ها باید مؤدبانه و شایسته باشد و به تعبیر قرآن کریم در آیه 23 سوره مبارکه اسرا: «وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر ]خود] احسان کنید اگر یکى از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى».
در تفسیر نمونه ج 12 از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «اگر در آزردن پدر و مادر خداوند چیزی را کمتر از اف می‌دانست از آن نهی می ‌کرد» و از جمله آزردن این است که انسان یا چشم خیره به‌ آن‌ها بنگرد، اف گفتن از کم‌ترین و بی‌ مقدارترین موارد آزردن است لذا روایت فرق بیانگر وسعت گسترش معنای بی ‌احترامی به پدر و مادر است.
نگاهی سرشار از رحمت برای والدین
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «اگر فرزند نیکوکاری با نگاه رحمت به والدین خود بنگرد، خدای متعال در مقابل هر نگاهش برای وی یک حج مقبول می نویسد. و اگر در طول روز صد بار هم این کار را انجام دهد، خداوند هم صد حج مقبول برای وی در نظر می گیرد.» [بحارالأنوار، جلد71، صفحه ی73]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) چند نمونه از گناهان را نام می برند که از کبیره ترین گناهان کبیره است. «شرک به خداوند»، «کشتن یک مؤمن» و «عاقّ والدین» از جمله ی آن گناهان است. [میزان الحکمۀ، حدیث22710] در روایت دیگری آمده است که اگر کسی والدین خود را محزون کند، عاق والدین شده است. [من لا یحضره الفقیه، جلد4، صفحه‌ ی372]
منابع:
سایت هم اندیشی دینی؛ نوشته احمد نباتی
کتاب داستان های شگفت شهید آیت الله دستغیب، صفحه ی 157
سایت ایکنا

فرآوری: زهرا اجلال