عصر ایران - در چین، روش هم کشتی برنج و خرچنگ (rice–crab coculture) به عنوان یک مدل کشاورزی پایدار ظهور کرده است که کشت برنج را با پرورش خرچنگ چینی (Eriocheir sinensis) در همان شالیزارها ادغام می کند.
این سیستم طی سه دهه گذشته توسعه یافته است و مزایای اقتصادی و زیست محیطی متعددی را ارائه می کند.
خاستگاه هم کشتی برنج و خرچنگ
با روش هایی مانند هم کشتی برنج و ماهی که قدمتی نزدیک به 2000 سال دارد، مفهوم ادغام آبزی پروری با کشت برنج ریشه های عمیقی در چین دارد. این روش های سنتی شامل پرورش ماهی در شالیزارهای برنج بود که امکان بهره مندی متقابل مانند کنترل طبیعی آفات و افزایش حاصلخیزی خاک را فراهم می کرد.
کشاورزان چینی با الهام از موفقیت این سیستم ها، با هدف رسیدگی به چالش های کشاورزی مدرن و افزایش بازده اقتصادی و پایداری زیست محیطی، این مدل را با گنجاندن خرچنگ چینی تطبیق دادند.
هم کشتی به طور دقیق چیست؟
هم کشتی یا همزیستی به کشت همزمان دو یا چند نوع سلول مجزا در یک محیط واحد اطلاق می شود که تسهیل کننده تعاملات مستقیم بین آنهاست. این روش به طور گسترده در تحقیقات بیولوژیکی برای مطالعه رفتارهای سلولی، ارتباطات و اثرات درمان های مختلف در محیطی که از شرایط فیزیولوژیکی طبیعی تقلید می کند، به کار می رود.
در کشاورزی، هم کشتی به کشت یکپارچه ارگانیسم های مختلف در یک سیستم واحد گسترش می یابد. نمونه قابل توجهی از این روش، هم کشتی برنج و خرچنگ در چین است، جایی که برنج و خرچنگ چینی در شالیزارهای برنج با هم پرورش می یابند. این روش از روابط همزیستی بین گونه ها برای افزایش بهره وری و پایداری بهره می برد.
در حالی که چین پیشگام سیستم های هم کشتی برنج و خرچنگ است، کشورهای دیگر نیز روش های مشابه کشاورزی-آبزی پروری یکپارچه را اتخاذ کرده اند. به عنوان نمونه، سیستم های هم کشتی برنج و میگو در کشورهای مختلف آسیایی از جمله تایلند و ویتنام رایج است. این سیستم ها شامل کشت برنج در کنار میگوها در همان مزارع برنج است. این رویکرد حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد، تنوع میکروبی را افزایش می دهد و در نتیجه به شیوه های کشاورزی پایدار کمک می کند.
افزون بر این، سیستم های هم کشتی برنج و خرچنگ در کشورهایی مانند آمریکا، به ویژه در مناطق جنوبی، اجرا شده اند. این سیستم ها کشت برنج را با پرورش خارچنگ یکپارچه می کنند، استفاده از منابع را بهینه کرده و جریان های درآمد متنوعی را برای کشاورزان فراهم می کنند.
کشورهای مختلف سیستم های هم کشتی برنج و حیوانات آبزی یکپارچه را اتخاذ کرده و آنها را با گونه های محلی و شرایط محیطی سازگار کرده اند تا کشاورزی پایدار را ترویج دهند.
مزایای هم کشتی برنج و خرچنگ
ادغام خرچنگ چینی در مزارع برنج، کشاورزی پایدار را با هماهنگ کردن دستاوردهای اقتصادی همراه با مدیریت زیست محیطی برجسته می کند. این روش تنوع زیستی را افزایش می دهد، وابستگی به نهاده های شیمیایی را کاهش می دهد، تعادل اکولوژیکی را ارتقا بخشیده و مسیری قابل دوام برای سیستم های کشاورزی مقاوم تر ارائه می کند.
مزایای اقتصادی: کشاورزان می توانند هم برنج و هم خرچنگ را از یک مزرعه برداشت کنند، منابع درآمد را تنوع بخشیده و به طور بالقوه سودآوری را در مقایسه با تک کشت برنج سنتی افزایش دهند.
مزایای زیست محیطی:
کنترل آفات و علف های هرز: خرچنگ ها از آفات و علف های هرز تغذیه می کنند و نیاز به سموم دفع آفات و علف کش های شیمیایی را کاهش می دهند.
افزایش حاصلخیزی خاک: فضولات خرچنگ به عنوان کود طبیعی عمل می کند، خاک را غنی می کند و رشد سالم تر برنج را تقویت می کند.
حفاظت از تنوع زیستی: این سیستم از طیف متنوعی از ارگانیسم ها حمایت می کند و به تعادل اکولوژیکی کمک می کند.
کاهش گازهای گلخانه ای: مطالعات نشان داده است که سیستم های هم کشتی برنج و حیوانات می توانند انتشار متان از شالیزارهای برنج را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.
معایب بالقوه
در حالی که هم کشتی برنج و خرچنگ مزایای متعددی را ارائه می دهد، اما چالش هایی نیز دارد که نیاز به مدیریت دقیق دارند. اجرای این سیستم به نیروی کار و تخصص بیشتری نیاز دارد، زیرا کشاورزان باید بین نیازهای برنج و خرچنگ تعادل ایجاد کنند.
افزون بر این، ادغام می تواند منجر به افزایش مصرف آب شود که ممکن است منابع را در مناطقی با محدودیت دسترسی به آب تحت فشار قرار دهد.
تعامل نزدیک بین برنج و خرچنگ می تواند گسترش بیماری ها را تسهیل کند و به نظارت و اقدامات کنترلی دقیق نیاز است.
افزون بر این، کاربرد نامناسب کودهای نیتروژنی می تواند انتشار گازهای گلخانه ای را تشدید کند، کیفیت آب را کاهش دهد و تعادل اکوسیستم برنج و خرچنگ را مختل کند.
رفع این چالش ها برای اطمینان از پایداری و موفقیت سیستم های هم کشتی برنج و خرچنگ بسیار مهم است.
نتایج فعلی و چشم انداز آینده
تحقیقات نشان می دهد که سیستم های هم کشتی برنج و خرچنگ می توانند عملکرد و کیفیت برنج را افزایش دهند. به عنوان نمونه، مطالعه ای در منطقه پانجین حوضه رودخانه لیائو نشان داد که روش های خاص کوددهی در سیستم کشت مشترک برنج و خرچنگ به طور قابل توجهی عملکرد و کیفیت برنج را بهبود می بخشد.
با این حال، موفقیت چنین سیستم هایی به عواملی مانند طراحی مناسب مزرعه، تراکم بهینه ذخیره سازی، مدیریت موثر کیفیت آب و راهبردهای کنترل بیماری بستگی دارد.
هم کشتی برنج و خرچنگ رویکردی امیدوارکننده برای کشاورزی پایدار را نشان می دهد که دستاوردهای اقتصادی را با مدیریت زیست محیطی هماهنگ می کند. تحقیقات و پیشرفت های تکنولوژیکی مداوم در حال اصلاح این سیستم و افزایش قابلیت دوام و مزایای آن هستند.
