این امید نیست، بلکه ایمنی از مکر الهی است. اگر خداوند می خواست که اینطور باشد، انبیاء را به رسالت مبعوث نمی کرد و 114 کتاب آسمانی را نمی فرستاد و این‌همه شهید و شهادت و زحمت و رنج و مشقت در کار نبود.
فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرینَ (1)
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاَّ قَلیلاً (2)
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ یُضِلُّوکَ (3)
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَکیمٌ (4)
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکی مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (5) و ...
آیات بالا حکایت از آن دارد که اگر خداوند با فضل و رحمت و عفو خود با بندگان برخورد نکند و بخواهد از آنها به سختی حساب بکشد و نعمت های خود و لغزش های آنها را جزء به جزء بشمرد، هیچ انسانی استحقاق پاداش نخواهد داشت و گناه و تقصیر کرده و مستحق عقوبت است
در قسمتی از این آیات داریم که خداوند (عزوجل) می فرماید: اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود جز اندکی همه از شیطان پیروی می نمودید، و این را می دانیم که پیروی از شیطان برابر است با ضلالت و گمراهی و ورود به خشم و غضب الهی و فضل خداوند، توفیق و عنایتش به بندگان و راهنمایی آنان به سوی عبادت و اطاعتش می باشد .
فضل و رحمت خدا تا کجا ادامه دارد؟
آنچه مهم و دارای اهمیت است فهم و درک حقیقت فضل و رحمت است. این فضل و رحمتی که در آیه 64 سوره بقره و 83 نساء و آیات دیگر مطرح شده یک مبدأیی دارد و یک منتهایی. البته مبدأ و منتهای آن را نیز قرآن مجید بیان کرده است. فضل و رحمت، ابتدا به صورت مقررات وجود مقدس پروردگار و در انتها به صورت اجر الهی تجلی میکند. اینجاست که فریاد همه انبیاء و ائمه (علیهم السلام) بلند است که ای انسان‌ها عمرتان را بدون کار و عمل صالح به پایان مبرید و بیجا به انتظار رحمت حق نباشید. به صراحت هم گفته‌اند کسی که بدون عمل و هماهنگی با دستورات الهی در دنیا زندگی کند و بعد هم بگوید که من امید به رحمت و فضل خدا دارم این از گناهان کبیره است و نام آن نیز «الامن من مکرالله»، یعنی ایمن بودن از مکر و عقاب الهی است. قرآن کریم می فرماید:[ اعراف (7): 99٫]
امام صادق (علیه السلام) فرمود زمانی که بنده ، گناهی مرتکب شود هفت ساعت به او مهلت داده می شود اگر استغفار کرد گناهش نوشته نمی شود و اگر تا پایان مهلت استغفار نکرد ثبت میشود و بدرستیکه مؤمن گناه میکند و بعد از 20 سال متذکر شده واستغفار می نماید و خدا گناهش را می آمرزد ولی کافر بلافاصله گناهش را فراموش می کند.( کافی ج 2 ص 317 حدیث 3)
مگر می شود که کسی همه اعمال زشت را مرتکب شود و بعد هم بگوید که من امیدوار به رحمت خدا هستم؟ این خیلی مسخره است که انبیای الهی و ائمه و اولیاء و عارفان به خاطر آن همه رنج و زحمتشان به بهشت بروند و این شخص با این همه خوشگذرانی های شیطانی و فقط با امید تنها به رحمت خدا به بهشت برود! مسلماً این امید نیست، بلکه ایمنی از مکر الهی است. اگر خداوند می خواست که اینطور باشد، انبیاء را به رسالت مبعوث نمی کرد و 114 کتاب آسمانی را نمی فرستاد و این‌همه شهید و شهادت و زحمت و رنج و مشقت در کار نبود.
اینکه فقط شخصی بدون عمل امید داشته باشد که انشاء الله مرا می بخشند این نظام الهی را بهم می زند و هیچ عاقلی هم چنین امیدی ندارد. ما در سراسر کشور و در تمام دنیا کشاورزی را سراغ نداریم که زمین داشته باشد و برود در خانه اش استراحت کند و بعد بگوید که من امیدوارم که زمینم محصول بدهد. یا یک شخصی کارخانه ای را سرپا کند و بعد درب آن را ببندد و برود خانه اش و بگوید این کارخانه چهار پنج ماه دیگر چند هزار متر پارچه تولید می کند. هیچ عاقلی نیز در کارهای دنیایی چنین امید واهی ندارد، چه برسد به عاقلانی که توجه به عالم آخرت دارند. پس این امید نیست، بلکه اشتباه نفس در محاسبه است.
در ادامه به ذکر مختصری از فضل و رحمتی که خداوند با حساب و کتاب زیبایش نسبت به بندگان دارد می پردازیم:
1- گناهان بلافاصله ثبت نمی شود
امام صادق (علیه السلام) فرمود زمانی که بنده ، گناهی مرتکب شود هفت ساعت به او مهلت داده می شود اگر استغفار کرد گناهش نوشته نمی شود و اگر تا پایان مهلت استغفار نکرد ثبت میشود و بدرستیکه مؤمن گناه میکند و بعد از 20 سال متذکر شده واستغفار می نماید و خدا گناهش را می آمرزد ولی کافر بلافاصله گناهش را فراموش می کند.( کافی ج 2 ص 317 حدیث 3)
2- نیت خیر بدون عمل به آن ثبت می شود ونیت عمل بد ثبت نمی شود
فضیل از امام صادق علیه السلام از قول پیامبر صلی الله علیه واله نقل میکند که فرمود : بنده خدا تصمیم به انجام کار خیری می گیرد اگر موفق به آن نشود خداوند بخاطر نیت نیکش به اندازه آن کار به او پاداش می دهد و اگر آنرا انجام دهد ده برابر پاداش میگیرد واگر بنده تصمیم به انجام کار بدی بگیرد وآنرا انجام ندهد کیفری ثبت نمی شود واگر آنرا انجام دهد تا هفت ساعت به او مهلت داده می شود و ملک کاتب حسنات به ملک کاتب سیئات او می گوید برای نوشتن عجله نکن شاید کار خیری انجام داد که کار بد را محو کرد( بدرستیکه خدا می فرماید حسنات ، سیئات را از بین می برد،) یا استغفار کرد "وگفت طلب بخشش می کنم از خدائی که جز او پروردگاری نیست ،دانای غیب و آشکار و عزیز و حکیم و غفور و رحیم است ودارای جلال وبه سوی او توبه می کنم " کیفری برای او نوشته نمی شود ولی اگر هفت ساعت گذشت و کار خیری یا استغفار نکرد کاتب حسنات به کاتب سیئات می گوید بنویس کیفر شقی محروم از رحمت خدا را. ([الکافی] ج 2 ص 313ح 4)
مگر می شود که کسی همه اعمال زشت را مرتکب شود و بعد هم بگوید که من امیدوار به رحمت خدا هستم؟ این خیلی مسخره است که انبیای الهی و ائمه و اولیاء و عارفان به خاطر آن همه رنج و زحمتشان به بهشت بروند و این شخص با این همه خوشگذرانی های شیطانی و فقط با امید تنها به رحمت خدا به بهشت برود! مسلماً این امید نیست، بلکه ایمنی از مکر الهی است. اگر خداوند می خواست که اینطور باشد، انبیاء را به رسالت مبعوث نمی کرد و 114 کتاب آسمانی را نمی فرستاد و این‌همه شهید و شهادت و زحمت و رنج و مشقت در کار نبود.
3- حسنات حداقل ده برابر وسیئات فقط یک برابر
قران به صراحت بیان فرموده است که جزای سیئه به میزان سیئه است ولی حداقل پاداش حسنه ده برابر است وهیچ کار پسندیده ای نیست که کمتر از ده برابر پاداش داشته باشد: مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ ﴿انعام160﴾ {هر کس کار نیکى بیاورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر کس کار بدى بیاورد جز مانند آن جزا نیابد و بر آنان ستم نرود.
4- پاداش بدون حساب و کتاب
در برخی آیات پاداش محسنان ، بدون حساب و کتاب ذکر شده است و در واقع بدون اندازه گیری خداوند مزد می دهد که نهایت بزرگواری و پاداش دهی است، به آیات زیر توجه کنید:
مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً فَلَا یُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ ﴿غافر40﴾ :هر که بدى کند جز به مانند آن کیفر نمى‌یابد و هر که کار شایسته کند چه مرد باشد یا زن در حالى که ایمان داشته باشد در نتیجه آنان داخل بهشت مى‌شوند و در آنجا بى حساب روزى مى‌یابند.
5– هفتصد برابر حسنه
در قران پاداشانفاق در راه خدا 700 برابر آن ذکر شده است: مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿بقره261﴾ {مَثَل کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌کنند همانند دانه‌اى است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‌اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر کس که بخواهد چند برابر مى‌کند، و خداوند گشایشگر داناست.}
6- سی هزار برابر
در مضاعف شدن حسنات انسان تا آنجا کار پیش می رود که یک شب عبادت بهتر از یک عمر عبادت محسوب می شود: اگر فردی 98 سال عمر کند دوران بلوغ وی 83 سال میشود در حالی که شب قدر را خداوند بهتر از 1000 ماه یعنی 83 سال و اندی قرار داده که از یک عمر بیشتر می شود و این فضیلتی است که در حساب نمی گنجد:لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿قدر3﴾ شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.
پی نوشت ها:
1. بقره (2)، آیه 64.
2. نساء (4)، آیه 83.
3. همان، آیه 113.
4. نور (24)، آیه 10.
5. نور، آیه 21
منابع:
وبلاگ موسی قربانی؛ آیا می دانید همه چیز به نفع مؤمن محاسبه می شود؟
فرآوری: زهرا اجلال
