روسیه در زمینه گاز طبیعی همواره ثروتمند بوده است و در عرضه صادرات انرژی به بازار بین‌المللی نقش مهمی دارد، با این حال یک عامل جدید و غیرمنتظره می‌تواند آینده بازارهای انرژی را به‌طور چشمگیری تغییر دهد.
گازپروم، شرکت نفت و گاز روسیه، در حال بررسی پتانسیل هیدروژن طبیعی یا سفید در گذار انرژی جهانی است. برای ایجاد این نوع هیدروژن، ممکن است نیاز به تغییراتی در روش تولید کنونی باشد که شامل محدود کردن صادرات گاز طبیعی در سطح جهانی است.
به گزارش ایمنا، روسیه به‌دنبال استخراج هیدروژن طبیعی از میادین گازی سیبری شرقی است. گفته می‌شود که این میادین افزون بر متان، دارای هیدروژن است که در شرایط طبیعی و همراه با سایر گازها در اعماق زمین تولید می‌شود. در حالی که متان به‌طور هدفمند برای بازار استخراج می‌شود، هیدروژن یک فراورده جانبی کمتر مورد توجه است.
مدیرعامل گازپروم در کنفرانس بین‌المللی انرژی هیدروژن در اکتبر 2024 اعلام کرد که این شرکت در حال بررسی نحوه تولید هیدروژن سفید طبیعی است. هیدروژن به‌ویژه نوع سفید کم‌کربن، به‌عنوان راه‌حلی بهینه نسبت به انرژی‌های بر پایه سوخت‌های فسیلی در نظر گرفته می‌شود و در زمینه‌هایی همچون ذخیره‌سازی انرژی و کربن‌زدایی کاربرد امیدوارکننده‌ای دارد.
هیدروژن به‌طور گسترده در سراسر جهان مورد استقبال قرار گرفته است و در تلاش دولت‌های مختلف برای استفاده از انرژی پاک مورد توجه است. این گاز به‌عنوان راهی برای غلبه بر چالش نوسانات منابع تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا در نظر گرفته می‌شود؛ برق اضافی تولیدشده از توربین‌های بادی می‌تواند برای تولید هیدروژن استفاده شود تا در زمان‌های پرتقاضا مورد استفاده قرار گیرد.
چالش‌های اجرای استراتژی گازپروم
حمل‌ونقل هیدروژن در مسافت‌های طولانی مشکل لجستیکی بزرگی ایجاد می‌کند. انتقال هیدروژن به‌دلیل چالش‌های ذخیره‌سازی، جابه‌جایی و هزینه، پیچیده‌تر از انتقال گاز طبیعی است. کشورهای اروپایی تلاش کرده‌اند تولید هیدروژن را محلی‌سازی کنند تا از چنین هزینه‌هایی دوری کنند و این موضوع کار بازار گازپروم را دشوار کرده است.
از سوی دیگر تأسیسات و تجهیزات کنونی در میادین گازی سیبری شرقی برای تولید متان پیکربندی شده‌اند و برای استخراج هیدروژن طراحی نشده‌اند، علاوه بر این، استراتژی هیدروژن این شرکت ممکن است توسط کشورهای دیگر تهدید شود، به‌عنوان مثال نروژ و آلمان واردات هیدروژن خود را متوقف کرده‌اند. نبود بازار ثابت هیدروژن در سطح جهانی و هزینه‌های بالای استخراج به این معنی است که با وجود تعیین اهداف بلندپروازانه برای تولید هیدروژن، گازپروم با چالش‌های زیادی روبه‌رو است.
عرضه جهانی گاز در معرض خطر است
اگر شرکت نفت و گاز روسیه برنامه خود را برای استفاده از پیشرفت‌های بر پایه فناوری به‌منظور استخراج متان تغییر دهد، این تغییر بر بازارهای جهانی گاز طبیعی تأثیر خواهد گذاشت. روسیه یکی از تولیدکنندگان عمده گاز طبیعی است که به چین و بیشتر کشورهای اروپایی صادرات دارد. گذار به تولید هیدروژن پیامدهایی برای نحوه رویارویی روسیه با میادین گازی خود خواهد داشت که ممکن است به معنای در دسترس بودن کمتر متان برای صادرات باشد.
تغییر استراتژی روسیه به سمت هیدروژن می‌تواند برای جهان نوعی رونق انرژی جدید باشد، چرا که هیدروژن طبیعی بخش حیاتی در پازل انرژی کم‌کربن است، اما این اتفاق ممکن است سال‌های متمادی طول بکشد. فرصت‌ها و خطراتی که تغییرات مختلف انگیزه‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایجاد می‌کنند، تهدیدی برای امنیت انرژی جهانی است.
ورود روسیه به تولید هیدروژن سفید مسیر آینده تولید انرژی را شکل می‌دهد. اگرچه تولید هیدروژن طبیعی هنوز در مراحل اولیه است، شکی نیست که این منبع می‌تواند در آینده نقش عمده‌ای در بخش انرژی بین‌المللی ایفا کند. با این حال، حین حرکت در این مسیر مشکلات فنی، چشم‌اندازهای بازار و پیامدهای ژئوپلیتیکی برای گازپروم وجود خواهد داشت.
