این روزها مصرف خودسرانه قرص «ریتالین» به عنوان راهکاری برای افزایش تمرکز و بازده بیشتر در امتحانات بین دانشجویان و کنکوری‌ها باب شده است. دوپینگ مغزی خطرناکی که عوارض آن بیشتر از مزایای احتمالی مصرف این دارو است.
«ریتالین» اگرچه در برخی موارد خاص و تحت نظر پزشک برای برخی مشکلات روانپزشکی تجویز می‌شود، اما به گفته یک روانپزشک مصرف خودسرانه آن در جوانان عوارض متعددی به همراه دارد که باید نسبت به آن آگاه بود.
دکتر فائزه تاتاری، روانپزشک، در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، یکی از مشکلات فعلی که دانشجویان و جوانان با آن مواجهند را عدم تمرکز و بالا بودن استرس در زمان امتحانات دانست و گفت: این امر باعث می‌شود گاهی این افراد سراغ داروهای خاص که شاخص‌ترین آنها «ریتالین» است بروند و برای روزهای ایام امتحانات ریتالین مصرف کنند تا تمرکز بیشتری داشته باشد.
وی با بیان اینکه ریتالین جزو داروهایی است که اثراتی مشابه سیستم سمپاتیک بدن ایجاد می‌کند، ترشح آدرنالین، ترشیح دوپامین، بالا رفتن فشار خون، افزایش نبض و افزایش ترشحات گوارشی را از جمله این اثرات برشمرد و عنوان کرد: ریتالین به دلیل اثراتی که دارد، به هیچ عنوان نباید خودسرانه استفاده شود.
این روانپزشک با بیان اینکه ریتالین در برخی موارد و با تشخیص پزشک برای برخی افراد تجویز می‌شود، ادامه داد: موارد مصرف مجاز ریتالین که در مراجع و متون علمی هم به آن اشاره شده، برای سالمندان مبتلا به افسردگی شدید که مقاوم به درمان با سایر داروها هستند و یا کودکان بیش فعال است.
تاتاری با بیان اینکه در این موارد خاص ریتالین تنها با نظر پزشک برای بیمار تجویز می‌شود، افزود: مصرف خودسرانه ریتالین می‌تواند پیامدهای متعددی از جمله وابستگی را برای فرد داشته باشد.
به گفته این روانپزشک، وقتی که ریتالین با کاربرد علمی برای کودکان یا سالمندان تحت نظر پزشک استفاده شود، وابستگی ایجاد نمی‌کنند، اما وقتی که یک فرد جوان با مغز سالم ریتالین استفاده کند، دچار وابستگی شده و پس از مدتی برای آنکه نتایج دلخواه را بگیرد، نیاز دارد دوز مصرفی را افزایش دهد.
وی اظهار کرد: برخی افراد زمینه‌های ژنتیکی برخی از بیماری‌های روانپزشکی مانند سایکوز، توهم، بدبینی و ... را دارند و مصرف ریتالین با اثر افزایش ترشح دوپامینی که دارد، می‌تواند این اختلالات را در این افراد تشدید کند.
تاتاری احتمال بروز تیک سر و صورت، گردن و چشم را در افرادی که مستعد هستند، در اثر مصرف ریتالین بیشتر دانست و اظهار کرد: ریتالین آستانه تشنج را کاهش می‌دهد و از همین رو امکان بروز تشنج در افرادی که مستعد هستند را بالا می‌برد.
این روانپزشک، افزایش فشار خون و نبض و تپش قلب را از دیگر پیامدهای مصرف ریتالین برشمرد و عنوان کرد: در جوانانی که مبتلا به مشکلات قلبی از جمله آریتمی هستند نیز امکان ایست قلبی وجود دارد.
وی به افراد توصیه کرد، در صورتی‌که عدم تمرکز دارند، به جای مصرف ریتالین به دنبال ریشه‌یابی دلیل عدم تمرکز خود باشند و گفت: گاهی اضطراب، افسردگی و... دلیل اصلی عدم تمرکز است و فرد باید سراغ درمان این مشکلات برود.
تاتاری پرهیز از شب بیدار ماندن در ایام امتحانات را نیز توصیه کرد و افزود: بهترین ساعت یادگیری از صبح تا شب است که مغز استراحت کافی داشته باشد.
وی نوع تغذیه افراد را نیز مهم دانست و تاکید کرد: برخی افراد به مصرف بیش از حد قهوه و کافئین روی می‌آورند که این کار نیز اشتباه است و نهایت کافئین مصرفی برای افراد دو فنجان در روز است.
این روانپزشک، تنظیم خواب شب و الگوی زندگی را نیز ضروری برشمرد و افزود: افراد نباید مطالعه دروس را به شب امتحان موکول کنند، زیرا این امر خود عاملی برای اضطراب و عدم تمرکز خواهد بود.
به گفته تاتاری، استفاده از اینترنت و تلفن همراه نیز باید در ایام امتحانات محدود شود، زیرا این امر نیز می‌تواند زمینه استرس را تشدید کند.
