یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی به رهبری دانشگاه "گوتینگن" آلمان، تاثیر نیروهای وارد شده توسط رشته کوه‌های زاگرس ایران بر میزان خمیدگی سطح زمین در اقلیم کردستان عراق در 20 میلیون سال گذشته را بررسی کرده است.
به گزارش عصرایران به نقل از وبگاه " تکنولوژی نِت وورکز"، تحقیقات این تیم نشان داد که در روزگار کنونی، در اعماق سطح زمین، ورقه اقیانوسی "نئوتتیس" - صفحه اقیانوسی که قبلا بین شبه جزیره عرب و اوراسیا قرار داشت - به صورت افقی در حال شکسته شدن است و پارگی این صفحه اقیانوسی به تدریج از جنوب شرقی ترکیه تا شمال غربی ایران کشیده می‌شود.
یافته های آنها نشان می دهد که چگونه تکامل سطح زمین توسط فرآیندهایی در اعماق درون سیاره کنترل می شود. این تحقیق در مجله Solid Earth منتشر شده است.
هنگامی که دو قاره در طول میلیون‌ها سال به هم نزدیک می‌شوند، ورقه اقیانوس بین آنها به اعماق زیادی در زیر قاره‌ها می‌لغزد. در نهایت، قاره‌ها با هم برخورد می‌کنند و توده‌های سنگ از لبه‌های آنها به شکل رشته کوه های بلند سربرمی آورند.
در طی میلیون‌ها سال، وزن بسیار زیاد این کوه‌ها باعث می‌شود که سطح زمین در اطراف آنها به سمت پایین خم شود. با گذشت زمان، رسوبات فرسایش یافته از کوه ها در این فرورفتگی جمع می شوند و دشت هایی مانند "بین النهرین" (میانرودان یا همان عراق کنونی) در "خاورمیانه" را تشکیل می دهند.
محققان خمیدگی سطوح زمین به سمت پایین را بر اساس بار رشته کوه های زاگرس که در اثر برخورد صفحه شبه جزیره عرب با اوراسیا به وجود آمده است، را مدل‌سازی کردند.
آنها اندازه حاصل از فرورفتگی را با توپوگرافی محاسبه شده بر اساس "گوشته زمین" ترکیب کردند تا فرورفتگی عمیق غیرعادی در بخش جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه را بازتولید کنند. محققان دریافتند که وزن کوه ها به تنهایی نمی تواند دلیل فرورفتگی عمیق 3-4 کیلومتری باشد که در 15 میلیون سال گذشته شکل گرفته و با رسوب پر شده است.
دکتر "رناس کوشناو"، نویسنده اصلی گزارش این تیم و پژوهشگر فوق دکتری در گروه زمین شناسی ساختاری دانشگاه گوتینگن گفت: "با توجه به توپوگرافی متوسط در منطقه شمال غربی زاگرس، تعجب آور بود که متوجه شدیم رسوب زیادی در بخشی از رشته کوه های زاگرس و منطقه مورد مطالعه ما انباشته شده است."
محققان معتقدند که این امر به دلیل بار اضافی ناشی از غرق شدن ورقه اقیانوسی است که هنوز به صفحه شبه جزیره عرب متصل است: "این صفحه از سمت پایین فشار وارد می کند و فضایی برای تجمع رسوبات بیشتر به سمت ترکیه ایجاد می کند. فرورفتگی پر از رسوب بسیار کم‌عمق‌تر می‌شود و نشان می‌دهد که "دال" در این ناحیه شکسته شده است و نیروی کشش به پایین را کاهش می‌دهد."
مدل ژئودینامیکی توسعه یافته در این تحقیق برای سایر زمینه ها نیز مفید خواهد بود. کوشناو توضیح داد:"این تحقیق به درک چگونگی عملکرد پوسته بیرونی سفت و سخت زمین کمک می کند. چنین تحقیقاتی می تواند با ارایه اطلاعاتی برای اکتشاف منابع طبیعی مانند ذخایر سنگ رسوبی و انرژی زمین گرمایی و توصیف بهتر خطرات زلزله، به کاربردهای عملی در آینده منجر شود."
