نوشتار محسن خان‌جهانی درباره آکادمی شدن جشن سینمای مستند و طرح یک درخواست

مهر نوشت: محسن خان‌جهانی مستندساز درباره آکادمی شدن جشن مستقل سینمای مستند سینمای ایران یادداشتی نوشت.

محسن خان‌جهانی مستندساز که ریاست دهمین جشن مستقل سینمای مستند سینمای ایران را در سال 97 برعهده داشت در یادداشتی از برگزاری داوری جشن مستقل سینمای مستند ایران به شکل آکادمی استقبال کرد.

در متن این یادداشت آمده است:

«حالا که جشنواره‌ها و رویدادهای سال سینمایی به صورت داوری چند نفره به پایان رسیده و برخی داورها اذعان دارند که سلیقه این گروه داوری همین رای‌هاست و اگر گروه دیگر بود قطعا نتیجه دیگری را رقم می‌زد، باید یقین داشت در این شرایط داوری جشن مستقل سینمای مستند به شکل آکادمی اتفاق فرخنده‌ای است.

البته از رویدادهای سینمایی که توسط نهادها و سازمان‌ها برگزار می‌شود، با توجه به سیاست‌هایشان نباید انتظار داشت به صورت آکادمی داوری خود را برگزار کنند اما حالا که آثار متقاضی جشن مستقل سینمای مستند، توسط اعضای فرهنگستان (آکادمی) سینمای مستند ایران ارزیابی و داوری می‌شوند و اعضای آن را نخبگان و نامداران سینمای مستند ایران، برعهده دارند رقابت جذابی خواهد بود.

سه ماهی می‌شود که خانواده سینمای مستند در یک پلتفرم واحد، تمام مستندهای دو سال اخیر را می‌بینند و 30 بهمن ماه پایان دوره اول داوری این رقابت است و می‌توان گفت داوری کم‌نقضی است که قبل‌تر توسط فیلم کوتاهی‌ها هم تجربه شده است.

جشن مستقل سینمای مستند به شکل آکادمی و با اساسنامه‌ای جدید که در دوره‌های پیشین (یعنی هیئت‌ مدیره دوره چهاردهم و پانزدهم) از سوی دو انجمن کارگردانان سینمای مستند و تهیه‌کنندگان مستند به تصویب رسید، در آیین‌نامه آن، شرایطی برای عضویت در آکادمی آن در نظر گرفته شده است که حالا تمامی برگزیدگان دوره‌های پیشین و روسای جشن‌های قبل عضو آن هستند. همچنین تعدادی از فعالان فرهنگی به صورت افتخاری و با انتخاب هیئت رئیسه جشن نیز در این آکادمی عضو هستند.

به هر حال تصمیمی که توسط هیئت رئیسه جشن سینمای مستقل گرفته شده و برای اولین بار در سینمای مستند در حال اجراست یکی از درست‌ترین و منطقی‌ترین تصمیم‌ها در نوع برگزاری داوری‌ها است، چرا که وقتی در یک رقابت صنفی جمع گسترده‌ای از فعالان سینمای مستند به‌صورت تخصصی، اثر همکار خود را ارزیابی می‌کنند، داوری‌ها قابل تامل‌تر می‌شود و برای اعضا آکادمی هم جذاب‌تر می‌شود که آثار همکاران خود را بدون هیج ممیزی ببینند و کارنامه واقعی سینمای مستند ایران را در این مقطع مهم تاریخی، اجتماعی، سیاسی به قضاوت می‌نشینند.

قطعا وقتی تعداد اعضا داوری آکادمی بیشتر می‌شود، خطاها، ناسازگاری‌ها و ایراداتی که ممکن است توسط برخی داورها نادیده گرفته شود، نیز کمتر می‌شود.

اما یک نقد وارد بر اعضای داوری آکادمی این است که چرا نام برخی مدیران فرهنگی و هنری در لیست داوران به چشم می‌خورد مگر اینجا قرار نیست، داوری صنفی انجام شود؟! ای کاش دست‌اندرکاران جشن مستند در ابتدا دلایل‌شان را برای حضور مدیران در یک جشن صنفی که (قطعا داوری های تخصصی در رشته های تدوین، فیلمبرداری و ... نیاز دارد) مطرح کنند.

به هرحال باید نقد و بررسی مفصل جشن مستقل سینمای مستند را برای ارزیابی کارشناسی‌تر به بعد از تاریخ 9 اسفند ماه که نتایج داوری‌ها اعلام می‌شود، موکول کنیم.

اما نکته دیگری که در این میان نباید از آن به راحتی گذشت، این است که وقتی آثار مختلف سینمای مستند ایران را در ژانرهای مختلف می‌بینیم، به یقین می‌رسیم که با وجود همه محدودیت‌های ممیزی و بودجه‌ای، سینماگران مستند بدون هیچ گلایه‌ای مشغول کار هستند و در هر شرایطی برای ثبت تاریخی موضوعات اجتماعی روز تلاش می‌کنند و صورت‌شان را با سیلی سرخ نگه می‌دارند تا کارشان را به بهترین نحوه بسازند.

ای کاش در پایان این جشن که البته بهتر است بگویم، گردهمایی شرایطی برای ریاست سازمان سینمایی و تصمیم‌گیرندگان سینمای مستند فراهم شود تا حداقل آثار برگزیده را، نه همه را (به دلیل کمبود وقت‌شان) ببینند تا از نزدیک با بخشی از سینمایی که اهالی آن بدون هیج سر و صدایی ، مشغول کار هستند و در ویترین‌ها نیستند، آشناتر شوند و بدانند اگر این سینماگران مشغول کار هستند بدین معنا نیست که همه شرایط خوبی برای ساخت فیلم دارند و دغدغه‌ای ندارند.

بدانند در شرایطی که هزینه ساخت یک فیلم مستند سر به فلک می‌کشد و به سراغ سازمان‌ها و نهادها رفتند، شرایط را برای ساخت اثر برای مستندساز مستقل سخت می‌کند، عده‌ای از مستندسازان با سیلی صورت‌شان را سرخ نگه‌می‌دارند تا فیلم بسازند.

ای کاش برای این گونه سینمایی تصمیمات جدی بگیرند و بدانند که بودجه‌های میلیاردی که به برخی فیلم‌های سینمایی تعلق می‌گیرد که حتی ارزش بایگانی هم ندارند، اگر حتی بخشی از آن، به سینمای مستند تزریق شود _ البته بدون برخی دستورالعمل‌ها و ممیزی _ قطعا فیلم های قابل دفاع‌تری در سینمای مستند ساخته خواهد ساخت.

به هرحال دم همکارانم گرم که با وجود همه ناملایمات همچنان جسورانه مشغول کار هستند.»

جشن مستقل سینمای مستند ایران رویدادی سالانه است که با همکاری انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند و انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند و زیر نظر هیئت رئیسه جشن برگزار می‌شود. این جشن در دوره سیزدهم به ریاست محمد شکیبانیا به شیوه آکادمی داوری و اختتامیه آن در 9 اسفند 1403 برگزار خواهد شد.