وحی در عهد عتیق

کلمه وحی در عهد عتیق زیاد تکرار شده است از باب نمونه:

«وحی کلام خداوند درباره اسرائیل قول خداوند است که آسمان ها را گسترانید و بنیاد زمین را نهاد و روح انسان را در اندرون او ساخت» . ⁽¹⁾

«وحی کلام خداوند درباره اسرائیل به واسطه ملاکی.خداوند می گوید که: «شما را دوست داشته ام .» اما شما می گویید: «چگونه ما را دوست داشته» . ⁽²⁾

«وحی درباره نینوی: «کتاب رؤیای ناحوم القوشی یهوه خدای غیور و انتقام گیرنده است»» . ⁽³⁾

«وحی درباره دمشق: «اینک دمشق از میان شهرها برداشته می شود و توده خراب خواهد شد»» . ⁽⁴⁾

«وحی درباره مصر: «اینک خداوند برابر تیزرو سوار شده به مصر می آید و بت های مصر از حضور وی خواهد لرزید و دل های مصریان در اندرون ایشان گداخته خواهد شد»» . ⁽⁵⁾

«وحی درباره موآب: «زیرا که در شبی عارموآب خراب و هلاک شده است.زیرا در شبی قیرموآب خراب و هلاک شده است»» . ⁽⁶⁾

«وحی درباره صور: «ای کشتی های ترکیش و لوله نمایید، زیرا که به حدی خراب شده است که نه خانه ای نه مدخلی باقی مانده»» . ⁽⁷⁾

«و به یادآور که چگونه وقتی که من و تو با هم از عقب پدرش اخاب سوار می بودیم خداوند این وحی را درباره او فرمود.خداوند می گوید: «هر آینه خون نابوت و خون پسرانش را دیروز دیدم. «و خداوند می گوید: «که در این ملک به تو مکافات خواهم رسانید پس الآن او را بردار و به موجب کلام خداوند او را در این ملک بینداز»» . ⁽⁸⁾

وحی زبانی

از بعض آیات کتب عهد عتیق استفاده می شود که وحی خدا به موسی و دیگر پیامبران وحی زبانی بوده است.لفظ کلام خداوند، و خدا فرمود، و خدا متکلم شد، و خداوند می گوید، و کلام خدا را بشنوید، و کلام خدا بر من نازل شده، و خدا به موسی خطاب کرد، و با تو سخن خواهم گفت، و دیگر الفاظ مانند اینها زیاد تکرار شده است.

«خداوند با شما از میان آتش متکلم شد و شما آواز کلمات را شنیدید، لیکن صورتی ندیدید بلکه فقط آواز را شنیدید» . ⁽⁹⁾ «خدا از میان بوته به وی ندا در داد و گفت: «ای موسی! ای موسی!» گفت: «لبیک. «گفت:» بدینجا نزدیک میا! نعلین خود را از پای هایت بیرون کن! زیرا مکانی که در آن ایستاده ای زمین مقدس است، و گفت من خدای پدرت و خدای ابراهیم و خدای اسحاق و خدای یعقوب. «آن گاه موسی روی خود را پوشانید زیرا ترسید که به خدا بنگرد» . ⁽¹⁰⁾

«وحی کلام خداوند بر زمین حدراخ نازل می شود و دمشق محل آن می باشد» . ⁽¹¹⁾

«و خدا به موسی خطاب کرده وی را گفت: «من یهوه هستم و با ابراهیم و اسحاق و یعقوب به نام خدای قادر مطلق ظاهر شدم، لیکن به نام خود یهوه نزد ایشان معروف نگشتم» . ⁽¹²⁾

«و در آنجا با تو ملاقات خواهم کرد و از بالای تخت رحمت از میان دو کروبی که بر تابوت شهادت می باشند با تو سخن خواهم گفت، درباره همه اموری که به جهت بنی اسرائیل تو را امر خواهم فرمود» . ⁽¹³⁾

«پس خداوند موسی را خطاب کرده گفت: «هفتاد نفر از مشایخ بنی اسرائیل که ایشان را می دانی که مشایخ قوم و سروران آنها می باشند نزد من جمع کن»» . ⁽¹⁴⁾

«این است کلامی که از جانب خداوند به ارمیا نازل شده، گفت: «کلام این عهد را بشنوید و به مردان یهودا و ساکنان اورشلیم بگویید» .» ⁽¹⁵⁾ «دست خداوند در آنجا بر من نهاده شد و او مرا گفت برخیز و به هامون بیرون شو که در آنجا با تو سخن خواهم گفت.» ⁽¹⁶⁾

و صدها آیه دیگر از این قبیل که ظهور دارند که وحی خدا به موسی به صورت تکلم بوده است .

در تلمود می نویسد: «شالوده و اساس ایمان دانشمندان یهود این است که خداوند اراده و خواست خود را به وسیله سخنگویان که پیغمبر خوانده شده اند به انسان ها اطلاع داده است .» ⁽¹⁷⁾

فرشته وحی

در بعض آیات تورات نام فرشته هم به میان آمده است.

«و فرشته ای که با حق تکلم می نمود برگشته مرا مثل شخصی که از خواب بیدار شود بیدار کرد...و من توجه نموده فرشته را که با من تکلم می نمود خطاب کرده گفتم: «ای آقایم اینها چه می باشد. «و فرشته ای که با من تکلم می نمود مرا جواب داد و گفت: «آیا نمی دانید اینها چیست؟ «گفتم:» نه ای آقایم. «او در جواب من گفت: «این است کلامی که خداوند به زربابل می گوید.نه به قدرت و نه به قوت بلکه به روح من» .» ⁽¹⁸⁾

«زیرا فرشته من پیش روی تو می رود و تو را به اموریان و حنیان و فرزیان و کنعانیان و حویان و یبوسیان خواهد رسانید و ایشان را هلاک خواهم ساخت.» ⁽¹⁹⁾

«آن فرشته که مرا از هر بدی خلاصی داده این دو پسر را برکت دهد.» ⁽²⁰⁾ «و چون من دانیال رؤیا را دیدم و معنای آن را طلبیدم ناگاه شبیه مردی نزد من بایستاد و آوازی آدمی را از میان نهر اولای شنیدم که ندا کرده می گفت: «ای جبرائیل! این مرد را از معنای این رؤیا مطلع ساز!»» ⁽²¹⁾

«چون هنوز در دعا متکلم می بودم آن مرد جبرائیل که او را در رؤیای اول دیده بودم به سرعت پرواز نموده به وقت هدیه شام نزد من رسید و مرا اعلام نمود و با من متکلم شده گفت : «ای دانیال! الآن من بیرون آمده ام تا تو را فطانت و فهم بخشم» .» ⁽²²⁾

هدف وحی در عهد عتیق

در کتاب عهد عتیق برای وحی دو هدف مهم دیده می شود: هدف اول ابلاغ احکام و وظائف شریعت؛ دوم نجات بنی اسرائیل از فرعون و فرعونیان. «پس الآن ای اسرائیل فرائض و احکامی را که من به شما تعلیم می دهم تا آنها را به جا آورید بشنوید تا زنده بمانید و داخل شده زمینی را که یهوه خدای پدران شما به شما می دهد به تصرف آورید.بر کلامی که من به شما امر می فرمایم چیزی میفزایید و چیزی از آن کم منمایید تا اوامر یهوه خدای خود را که به شما امر می فرمایم نگاه دارید.» ⁽²³⁾

«اینک چنان که یهوه خدایم مرا امر فرموده است فرائض و احکام به شما تعلیم نمودم تا در زمینی که شما داخل شده به تصرف می آورید چنان عمل نمایید.» ⁽²⁴⁾

«و عهد خود را که شما را به نگاه داشتن آن مأمور فرمود برای شما بیان کرد، یعنی ده کلمه را و آنها را بر لوح و سنگ نوشت.و خداوند مرا در آن وقت امر فرمود که فرائض و احکام را به شما تعلیم دهم تا آنها را در زمینی که برای تصرفش به آن عبور می کنید به جا آورید .» ⁽²⁵⁾

«و خداوند گفت هر آینه مصیبت قوم خود را در مصر دیدم و استغاثه ایشان را از دست سرکاران ایشان شنیدم، زیرا غم های ایشان را می دانم و نزول کردم تا ایشان را از دست مصریان خلاصی دهم.» ⁽²⁶⁾

«روح خداوند یهوه بر من است، زیرا خداوند مرا مسح کرده است تا مسکینان را بشارت دهم و مرا فرستاده تا شکسته دلان را التیام بخشم.» ⁽²⁷⁾

کیفیت وحی در عهد عتیق

در بیان کیفیت وحی الفاظی مانند تجلی خداوند، کشف خداوند دیده می شود:

«خدا، خدا، یهوه تکلم می کند و زمین را از مطلع آفتاب تا به مغربش می خواند.از صهیون که کمال زیبایی است خدا تجلی نموده است.خدای ما می آید و سکوت نخواهد نمود.» ⁽²⁸⁾

«و یک روز قبل از آمدن شأول خداوند بر سموئیل کشف نموده گفت مثل این وقت شخصی را از زمین بنیامین نزد تو می فرستم او را مسح نما تا بر قوم من اسرائیل رئیس باشد.» ⁽²⁹⁾

«اینک خداوند یهوه با قدرت می آید و بازوی وی برایش حکمرانی می نماید.اینک اجرت با وی است و عقوبت وی پیش روی او می آید.» ⁽³⁰⁾

«در حال، خداوند بر سر او ایستاده می گوید: «من هستم یهوه خدای پدرت ابراهیم و خدای اسحاق» .» ⁽³¹⁾

«دست خداوند بر من فرود آمده مرا در روح خداوند بیرون برد و در همواری قرارداد و آن از استخوان ها پر بود.» ⁽³²⁾

«و در آنجا مذبحی بنا نمود و آن مکان را ایل بیت ایل نامید، زیرا در آنجا خدا بر وی ظاهر شده بود.» ⁽³³⁾

از بعض آیات استفاده می شود که وحی را خداوند بر زبان پیامبر القاء می کند و با زبان او سخن می گوید.

«خدا به موسی گفت: «و بدو سخن خواهی گفت و کلام مرا به زبان وی القاء خواهی کرد و من با زبان تو و با زبان او خواهم بود و آنچه باید شما را خواهم آموخت» .» ⁽³⁴⁾

«روح خداوند به وسیله من متکلم شد و کلام او بر زبانم جاری گردید.» ⁽³⁵⁾

«و خداوند به من گفت آنچه گفتند نیکو گفتند.نبی را برای ایشان از میان برادران ایشان مثل تو مبعوث خواهم کرد و کلام خود را به دهانش خواهم گذاشت و هر آنچه به او امر فرمایم به ایشان خواهم گفت.» ⁽³⁶⁾ «و خداوند به من گفت: «اینک کلام خود را در دهان تو نهادم» .» ⁽³⁷⁾

حوادث فوق العاده به هنگام وحی

از بعض آیات کتاب مقدس استفاده می شود که به هنگام وحی حوادث فوق العاده ای به وقوع می پیوسته است:

«و جمیع اقوام رعدها و زبان های آتش و صدای کرنا و کوه را که پر از دود بود دیدند، و چون قوم این را بدیدند لرزیدند و از دو بایستادند و به موسی گفتند تو به ما سخن بگو و خواهیم شنید، اما خدا به ما نگوید مبادا بمیریم.» ⁽³⁸⁾

«و واقع شد در روز سوم به وقت طلوع صبح که رعدها و برق ها و ابر غلیظ بر کوه پدید آمد و آواز کرنای بسیار سخت به طوری که تمامی قوم که در لشگرگاه بودند بلرزیدند و موسی قوم را برای ملاقات خدا از لشگرگاه بیرون آورد و در پایان کوه ایستاد و تمامی کوه سینا را دود فرو گرفت، زیرا خداوند در آتش بر آن نزول کرد و دودش مثل دود کوره بالا می شد و تمام کوه سخت متزلزل گردید.» ⁽³⁹⁾

شرط قابلیت در وحی

در تلمود می نویسد: «یک نظریه که مورد توجه و تأیید فیلسوفان یهود در دوران های بعدی قرار گرفته و حاکی از این است که نبوت هدیه ای نیست که از طرف خداوند به طور دلخواه به عده ای از اشخاص عطا شود، بلکه حد اعلای یک آمادگی و تجهیز عقلانی و فکری استثنایی است که انسان می تواند به آن نائل گردد، در تلمود نیز یافت می شود.مراحل مختلفی که منجر به کسب مقام نبوت می شود به قرار زیر نامبرده شده است: «زیرکی و چابکی برای انسان پاکی می آورد، پاکی باعث طهارت می شود.طهارت به پرهیزگاری منجر می گردد، پرهیزگاری به انسان قدوسیت می بخشد، قدوسیت آدم را متواضع و فروتن می کند، تواضع و فروتنی ترس از خطاکاری را در دل انسان می پرورد، ترس از خطاکاری سبب پارسایی و دینداری می شود.و پارسایی و دینداری شخص را دارای روح القدس می کند.» (میشنا سوطا، 9: 15)

علاوه بر کیفیات اخلاقی فوق الذکر شرائط دیگری نیز برای رسیدن به مقام نبوت لازم و اساسی است: «ذات قدوس متبارک شنحینای خود را فرود نمی آورد مگر بر شخصی که دلیر و ثروتمند و دانا و فروتن باشد.»

«شنحینا قرار نمی گیرد مگر بر انسانی که عاقل و دانشمند و دلیر و ثروتمند و بلند اندام باشد.» (شبات، 92 الف) علاوه بر این، انحراف از کمال اخلاقی این اثر را دارد که عطیه نبوت را برای همیشه و یا به طور موقت از انسان می گیرد و آن را از بین می برد. «اگر پیغمبری تکبر کند نبوت از وی دور می شود، و اگر او عصبانی و خشمگین شود نیز نبوت او را ترک می گوید.» (پساحیم، 66 ب) ⁽⁴⁰⁾

وحی و نبوت در بت پرستان

در تلمود می نویسد: «از آنجا که ملت اسرائیل امانت دار وحی و الهام الاهی بود بالطبع افرادی از این قوم به عنوان پیامبران خدا برگزیده شدند، لیکن این امر تنها به ایشان اختصاص نداشت. «هفت پیغمبر برای بت پرستان نبوت کردند، و ایشان عبارت بودند از بیلعام، بعور پدر بیلعام، ایوب و چهار دوست او. (باوابترا، 15ب) عدالت الاهی ایجاب کرد که خدا در میان بت پرستان نیزسخنگویان و پیغمبرانی داشته باشد.درباره این آیه: «آفریدگاری که اعمالش کامل می باشد، زیرا که همه طریقت های او انصاف است.» (سفر تثنیه، 32: 4) میدراش چنین تفسیری کرده است: «ذات قدوس متبارک برای ملل جهان جای بهانه ای باقی نگذاشت که در جهان آینده به او اعتراض کنند و بگویند: تو ما را از خود دور ساختی.او چه کرد؟ همان طور که پادشاهان و دانشمندان و پیغمبرانی را برای ملت اسرائیل برآورد همان گونه نیز نظیر چنین افرادی را برای سایر ملل جهان برگزید.همان طور که موسی بر اسرائیل گماشت، به همان گونه نیز بیلعام را پیغمبر بت پرستان قرار داد (تا آنها را به راه راست هدایت کند) . (بمیدبار ربا، 20: 1) لیکن هرگز تصور نشده است که وحی الاهی بر پیغمبران بت پرستان و بر انبیای یهود به یک میزان نازل شده باشد.از آنجا که پیغمبران یهود در درجه عالی تری از فضائل اخلاقی قرار داشتند به همان نسبت نیز مقام نبوت ایشان نیز والاتر بود.چون در تورات گفته شده است که: «خداوند به اوی منسلخ «~ Avimlekh ~»سلطان فلسطینیان در رؤیای شبانه آشکار شد.» (سفر تکوین، 20: 3) لذا چنین نتیجه گرفته شده است که «ذات قدوس متبارک فقط در ساعتی از شبانه روز خود را بر انبیای بت پرستان عیان می سازد که در آن ساعت مردم از یکدیگر جدا می شوند.بین انبیای اسرائیل و پیغمبران بت پرستان چه تفاوتی وجود دارد؟ تمثیل: پادشاهی با دوست خود در طالاری نشسته، و پرده ای آنها را از یکدیگر جدا ساخته بود.

هر وقت که پادشاه می خواست با دوست خود صحبت کند پرده را به کنار می زد و با وی سخن می گفت. (به همین گونه خداوند با انبیای اسرائیل بدون پرده و آشکار را متکلم می شد.اما وقتی که می خواست با پیغمبران بت پرستان صحبت کند پرده را به کنار نمی زد، بلکه از پشت آن با ایشان سخن می گفت.» ⁽⁴¹⁾ باز هم در تلمود می گوید: «از تمام پیغمبران یهود موسی بزرگ تر و ممتازتر بوده و برای خود مقام مخصوصی دارد» بین موسی و سایر پیغمبران چه تفاوتی بود؟ سایر پیغمبران نور جلال الاهی را از ورای نه جام«~ specularia ~»می دیدند، در صورتی که موسی آن را تنها از ورای یک جام می دید.سایر پیغمبران آن نور را از ورای شیشه کدر می دیدند، در صورتی که موسی آن را از ورای شیشه شفاف می دید.» (ویقرا ربا 1: 14) در نتیجه موسی پیام الاهی را بیش از سایر پیغمبران درک می کرد، و تقرب او به درگاه خدا زیادتر از تقرب دیگران بود.» ⁽⁴²⁾

پی نوشت ها:

1.کتاب زکریا، باب دوازدهم، آیه 1 .2

2.کتاب ملاکی، باب اول، آیه 1 .2

3.کتاب ناحوم نبی، باب اول، آیه .1

4.کتاب اشعیا، باب هفدهم، آیه .1

5.کتاب اشعیا، باب نوزدهم، آیه .1

6.کتاب اشعیا، باب پانزدهم، آیه 1 .2

7.کتاب اشعیا، باب بیست و سوم، آیه .1

8.کتاب پادشاهان روم، باب نهم، آیه 25 تا .27

9.سفر تثنیه، باب چهارم، آیه .13

10.سفر خروج، باب سوم، آیه .5

11.کتاب زکریا، باب نهم، آیه .10