در همان لحظه، هوش مصنوعی پلتفرم به شما میگوید: «این ملک با سبک زندگی، الگوی مصرف، بودجه و مسیر شغلیات در 4 سال آینده 83درصد همخوانی دارد.» با یک کلیک دیگر، درخواست وام ارسال میشود. بدون یک تماس، بدون واسطه، بدون دلال.
آیا این رویا است؟ یا کابوسی برای دلالهای سنتی؟
پیش از پاسخ، بیایید به دو تغییر بنیادین در بازار املاک نگاه کنیم که بیسروصدا در حال وقوعاند:
یکی دیجیتالی شدن اطلاعات ملک و خریدار و دیگری مدلهای پیشبینی رفتاری مبتنی بر یادگیری ماشین.
دلالی املاک: یک شغل با تاریخ انقضا؟
دلال املاک در ایران معمولا همان فردی است که به دفاتری کوچک پناه برده، از ملک خبر دارد، قیمت منطقه را میداند، با فروشنده چانه میزند و خریدار را راهنمایی میکند. اما واقعیت این است که این دلال سنتی نه دسترسی به داده لحظهای دارد، نه توان تحلیل تقاضا و نه ابزار مقایسه چندجانبه.
مدل فعلی دلالی، مبتنی بر «عدم تقارن اطلاعات» است؛ خریدار نمیداند چه گزینههایی هست، فروشنده نمیداند چه کسی خواهان ملک اوست، و دلال پل میان این ناآگاهی است. اما حالا پلتفرمهای معامله آنلاین ملک این شکاف را پر میکنند. آنها به جای افراد، از الگوریتمها برای تطابق عرضه و تقاضا استفاده میکنند و در لحظه میتوانند صدها گزینه را براساس پارامترهای متعدد فیلتر کنند.
متاورس و شبیهسازی خانههای آینده
از سوی دیگر، ورود متاورس به بازار املاک، تعریف بازدید و حتی مالکیت را بازنویسی میکند. امروزه برخی پروژههای بزرگ ساختمانی در ترکیه و امارات ابتدا در متاورس بازدید میشوند، مشتریان از هند یا آلمان بدون سفر فیزیکی، وارد فضای ملک شده و تصمیمگیری میکنند.
اگر تصور میکنید این فناوریها به ایران نمیرسد، کافیست به رشد استارتآپهای بازدید مجازی در کشور نگاه کنید. پلتفرمهایی که با دوربینهای 360 درجه یا موتورهای رندر سهبعدی، بازدید از ملک را دیجیتال کردهاند. زمانی که تجربهی بازدید دیجیتال با پرداخت هوشمند، احراز هویت، استعلام ثبتی و اخذ وام یکپارچه شود، دلالی سنتی در خطر است.
هوش مصنوعی: مشاور املاک بهتر از انسان؟
مهمترین رقیب دلال اما هوش مصنوعی است. چرا؟ چون برخلاف انسان، حافظهاش کامل است، تحلیلش بیطرف است، و خستگیناپذیر است. یک مدل هوش مصنوعی میتواند با دسترسی به الگوی خرید شما، میزان تحرک مالی، نرخ استهلاک مناطق شهری، احتمال افزایش قیمت، و موقعیت شغلی شما، ملک بهینه را پیشنهاد دهد؛ نه از روی حدس، بلکه از روی تحلیل.
در همین لحظه، مدلهایی وجود دارند که حتی میزان رضایت خریداران از خرید ملک طی دو سال بعد را پیشبینی میکنند. این دادهها از دید دلال سنتی پنهان میمانند.
اما آیا دلالها کاملا حذف میشوند؟
اینجا لازم است کمی واقعگرایانه نگاه کنیم. در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز با وجود رشد هوش مصنوعی، هنوز نقش مشاور املاک پابرجاست، اما نه آن دلالی که فقط واسطه است. بلکه آنهایی که تحلیل حقوقی میکنند، روند صدور سند را پیگیری میکنند، ریسکهای ثبتی را میفهمند، و بهعنوان نماینده رسمی شما مذاکره را پیش میبرند.
در حقیقت، هوش مصنوعی «دلال سطحی» را حذف میکند، ولی جایگزین دلال تحلیلی نمیشود.
چه باید کرد؟ نگاهی از دل سیستم بانکی
از نگاه کسی چون من که در لبهی بانکداری و فناوری ایستاده، مساله این نیست که آیا دلالان حذف میشوند یا نه؛ مساله این است که نظام مالی و بانکی چگونه خودش را با حذف آنها بازتعریف میکند. در غیاب دلال، بانک باید نقش «تاییدکننده اعتبار اطلاعات» را ایفا کند. باید به پلتفرمهایی متصل شود که دادههای ملک، خریدار، فروشنده و ضامن را بدون واسطه استخراج میکنند.
بانک باید یاد بگیرد که با هوش مصنوعی حرف بزند، نه با بنگاهدار سنتی.
* دکترای هوش مصنوعی
