همگرایی در دل جنگ

پیش‌تر نیز اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در نشست خبری روز دوشنبه در پاسخ به پرسشی درباره حملات آمریکا به کشتی‌های نفتی، از جمله کشتی‌های ونزوئلایی، و احتمال تکرار چنین اقداماتی علیه کشتی‌های ایرانی، تصریح کرد: «اقدام آمریکا در تعرض به شناورهای تجاری سایر کشورها قطعا نقض فاحش حقوق بین‌الملل و تخطی آشکار از قواعد ناظر بر تجارت بین‌المللی است و به دلیل تبعاتی که می‌تواند در پی داشته باشد تهدیدی جدی علیه صلح و ثبات بین‌المللی محسوب می‌شود.»

همزمان نشریه فوربس در تحلیلی به احتمال جنگ آمریکا و ونزوئلا و همزمان ایران و اسرائیل پرداخت و نوشت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرده است که احتمال جنگ آمریکا با ونزوئلا را رد نمی‌کند. این اظهارات او اندکی پیش از دیدار برنامه‌ریزی‌شده با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در 29دسامبر مطرح شده است، زمانی که انتظار می‌رود نخست‌وزیر اسرائیل در مورد حمله دیگری علیه ایران به رئیس‌جمهور گزارش دهد. ایالات متحده در پایان جنگ 12روزه ژوئن با بمباران سایت‌های هسته‌ای زیرزمینی ایران، در کنار اسرائیل در جنگ مداخله کرد و همچنین موشک‌های بالستیک و پهپادهای ایرانی شلیک‌شده به اسرائیل را رهگیری کرد. با‌این‌حال، اگر واشنگتن خود را درگیر یک درگیری پرهزینه با ونزوئلا در سال 2026 ببیند، این امر می‌تواند منابع نظامی آن را تحت فشار قرار دهد و به طور بالقوه توانایی‌اش را برای کمک به دفاع از اسرائیل در صورت وقوع جنگ دیگری با ایران محدود کند؛ جنگی که احتمال می‌رود در ماه‌های آینده رخ دهد. مقامات اسرائیلی در مورد ادعای رزمایش موشکی ایران، به دولت ترامپ هشدار دادند و ابراز نگرانی کردند که این رزمایش می‌تواند پوششی برای حمله به اسرائیل باشد.

به گزارش اکسیوس، خطر زیادی وجود دارد که به دلیل سوءتفاهم یا محاسبه‌ای مبنی بر اینکه طرف مقابل در حال آماده‌سازی حمله‌ای قریب‌الوقوع است که باید از آن جلوگیری کند، جنگ دیگری بین دو طرف آغاز شود. از زمان جنگ 12روزه که شاهد بمباران اهدافی در سراسر ایران و پیوستن ایالات متحده برای حمله به سایت‌های هسته‌ای اصلی ایران با بمب‌افکن‌های استراتژیک رادارگریز B-2 Spirit بودیم، تهران برای بازسازی و گسترش برنامه موشکی خود تلاش کرده است. در نتیجه، امروز اسرائیل برنامه موشکی ایران را تهدیدی بسیار بزرگ‌تر و قریب‌الوقوع‌تر در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت نسبت به برنامه هسته‌ای می‌داند. مقامات ایرانی آشکارا گفته‌اند که در جنگ دیگری، این کشور ظرفیت حمله به اسرائیل با حداکثر 2هزار موشک در یک حمله را خواهد داشت. این تقریبا چهار برابر بیشتر از تعداد موشک‌هایی است که ایران در کل جنگ 12روزه به سمت اسرائیل شلیک کرد.

ممکن است نتانیاهو قبل از اینکه تهران بتواند به اهداف اعلام‌شده خود دست یابد، حمایت ترامپ را برای یک کمپین پیشگیرانه دیگر اسرائیل علیه برنامه موشکی ایران جلب کند. با‌این‌حال، اگر تنش‌ها در اطراف ونزوئلا در این میان به یک جنگ تمام عیار تبدیل شود، ایالات متحده ممکن است نتواند از اسرائیل حمایت کند یا مانند درگیری ماه ژوئن از آن دفاع کند. هرگونه جنگ ایالات متحده در ونزوئلا با هدف سرنگونی نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، می‌تواند به‌سرعت به یک باتلاق تبدیل شود، تاحدودی شبیه به جنگ پرهزینه و بحث‌برانگیز عراق در سال‌های 2003 تا 2011. درحالی‌که تحلیلگران انتظار دارند ایالات متحده در نبردهای متعارف بر ونزوئلا پیروز شود، می‌تواند در سال‌های آینده درگیر مبارزات ضد شورش طولانی علیه شبه‌نظامیان پراکنده ونزوئلایی شود. شایان ذکر است که ونزوئلا دو برابر عراق وسعت دارد.

حتی در فاز اولیه هرگونه جنگ متعارف در ونزوئلا، نیروی دریایی ایالات متحده می‌تواند تعداد قابل‌توجهی موشک کروز تاماهاک و برخی موشک‌های رهگیر دفاع هوایی سری استاندارد - SM-3 ، SM-2 و SM-6 که از ناوشکن‌های آمریکایی شلیک می‌شوند - را برای فلج کردن ارتش ونزوئلا و به زانو درآوردن مادورو به کار گیرد. ایالات متحده پیش از این مقادیر هنگفتی از این موشک‌های چند‌میلیون‌دلاری را در درگیری‌های متعدد پس از اکتبر 2023 در خاورمیانه به کار گرفته است.

تنها در ژانویه 2024، ایالات متحده در پاسخ به هدف قرار دادن اسرائیل و کشتیرانی تجاری در دریای سرخ توسط حوثی‌ها در یمن، 80 موشک تاماهاوک علیه آنها شلیک کرد. تولید تاماهاوک در سال‌های اخیر از 55 تا 90 موشک جدید در سال متغیر بوده است. علاوه بر این در 15 ماه گذشته تا ژانویه 2025، نیروی دریایی ایالات متحده حداقل 120 موشک SM-2، 80 موشک SM-6 و 20 موشک SM-3 و Evolved Sea Sparrow را برای دفع پهپادها و موشک‌های حوثی‌ها، چه بالستیک و چه کروز، شلیک کرده است. گروه ضربت ناو هواپیمابر یواس‌اس دوایت دی. آیزنهاور به‌تنهایی 155 موشک استاندارد و 135 موشک تاماهاوک را در طول یک استقرار 9ماهه که در اواسط 2025 به پایان رسید، علیه حوثی‌ها شلیک کرد. در بمباران برنامه هسته‌ای ایران توسط ایالات متحده در پایان جنگ 12روزه، ایالات متحده 30موشک تاماهاوک را به یک تاسیسات هسته‌ای ایران در اصفهان شلیک کرد.

در طول همان جنگ، ایالات متحده حدود 80 موشک رهگیر SM-3 و 150 موشک رهگیر دفاع منطقه‌ای ارتفاع بالا (Terminal High Altitude Area Defense) زمینی را علیه موشک‌های بالستیک ایران شلیک کرد. هزینه هر کدام از این موشک‌ها حدود 10‌میلیون دلار است و از جمله پیشرفته‌ترین موشک‌های رهگیر در کل زرادخانه ایالات متحده محسوب می‌شوند. در آن جنگ، اسرائیل نیز تعداد قابل‌توجهی از موشک‌های رهگیر پیشرفته Arrow 3 خود را به کار گرفت که پیچیده‌ترین و گران‌ترین موشک‌ها در دفاع هوایی چندلایه آن نیز هستند.

تصمیم ترامپ برای اعزام ناو هواپیمابر یواس‌اس جرالد آر. فورد، پیشرفته‌ترین ناو هواپیمابر نیروی دریایی ایالات متحده، از مدیترانه به آمریکای جنوبی در ماه اکتبر، اکنون به این معناست که هیچ ناو هواپیمابر آمریکایی در نزدیکی خاورمیانه وجود ندارد. تا همین اواخر، گاهی اوقات دو گروه تهاجمی ناو هواپیمابر به طور هم‌زمان در منطقه حضور داشتند و استقرارها اغلب تمدید می‌شد. این اقدام ترامپ نشان‌دهنده میزان جدی شدن تنش‌ها با ونزوئلا در ماه‌های اخیر بوده است.

اگر در نهایت جنگی در آنجا رخ دهد، می‌تواند توانایی ارتش ایالات متحده را برای افزایش سریع دارایی‌های هوایی و دریایی به خاورمیانه در صورت وقوع جنگ دیگری بین اسرائیل و ایران تضعیف کند. این امر می‌تواند برای ایران سودمند باشد، اگر به معنای کاهش پدافند هوایی ایالات متحده، به ویژه موشک‌های استاندارد نیروی دریایی، در منطقه باشد تا یک لایه دفاعی خارجی اضافی برای پدافند هوایی اسرائیل فراهم کند. همچنین می‌تواند منجر به یک محاسبه اشتباه مرگبار شود اگر یکی یا هر دو بر این باور باشند که باید برای جلوگیری از یک درگیری پرهزینه‌تر در آینده، پیشگیرانه عمل کنند. هر اتفاقی که بیفتد، نمی‌توان به‌راحتی خطر وقوع جنگ‌های همزمان در خاورمیانه و آمریکای جنوبی در سال 2026 را نادیده گرفت و هر دو می‌توانند پیامدهای جهانی داشته باشند.