شخصیت های مهم ماتریدی

1 - ابو الیسر محمد بزدوی (421 - 493)

مترجمان همان طوری که نسبت به ابو منصور قصور ورزیده اند، همچنین در ترجمه حال اتباع او نیز کوتاهی نموده اند.

یکی از پیروان مکتب، همین ابو الیسر محمد بزدوی است و معرف پایه علمی او کتاب اصول دین اوست و این کتاب را مستشرقی به نام دکتر«هانس بیسترلنس »تحقیق کرده و در سال 1383 در قاهره منتشر شده است. او عقاید ماتریدی را از پدر خود آموخته است و در مواردی در این کتاب از او نام می برد ⁽¹⁾ همچنانکه از استاد دیگرش به نام «ابو الخطاب »نام می برد ⁽²⁾ و احیانا در اثنای کتاب خود از ابو الحسن اشعری انتقاد می کند. ⁽³⁾ و نجم الدین عمر بن محمد النسقی (460 - 537) که یکی از تلامیذ اوست ترجمه آن را بعدا می نگاریم، درباره بزدوی می گوید:ابو الیسر استاد همتایان ما در همه بلاد ماوراء النهر بود، او پیشوای پیشوایان بود و از اطراف و اکناف به او روی می آورند و شرق و غرب از مؤلفات او پر شده است. ⁽⁴⁾

آثار علمی شیخ «بزدوی »علاوه بر اصول دین عبارت است از:

1 - تعلیقه ای بر کتاب «الجامع الصغیر»شیبانی،

2 - الواقعات.

3 - المبسوط در فروع فقهی ⁽⁵⁾

2 - نسفی میمون بن محمد (418 - 508)

میمون بن محمد بن معبد بن مکحول مکنی به «ابو المعین »و معروف به نسفی، وی از متکلمان بزرگ فرقه ماتریدی است که مدتی در سمرقند می زیست، بعد ساکن بخارا گردید از آثار علمی اوست:

1 - بحر الکلام (ط).

2 - تبصرة الادلة که هنوز مخطوط است و می گویند:ابو حفص نسفی کتاب عقاید نسفیه را بر اساس این کتاب نوشته است. ⁽⁶⁾

3 - عمر بن محمد النسفی (460 - 537)

وی ابو حفص معروف به نجم الدین نسفی است که در سرزمین «نسف »دیده به جهان گشود و در سمرقند در گذشت و کتاب عقاید نسفیه از آثار اوست و افراد زیادی آن را شرح کرده اند. و در کتابهای:الفوائد البهیة فی تراجم الحنفیة نگارش محمد بن عبد الحی، ص 149 و الجواهر المضیئة، ج 1، ص 394 و لسان المیزان، ج 4، ص 327 و الاعلام، نگارش خیر الدین زرکلی، ج 5، ص 60 و ریحانة الادب، نگارش مدرس ج، 6، ص 173 ترجمه او آمده است.

4 - ابن الهمام، محمد بن عبد الواحد (790 - 860)

کمال الدین، معروف به ابن الهمام، متکلم حنفی مؤلف کتاب «المسایرة فی العقائد المنجیة فی الآخرة »از آثار اوست و این کتاب به وسیله محقق مصری، محمد محیی الدین عبد الحمید چاپ و منتشر شده است و نیز کمال الدین ابو شریف شرحی بر آن نوشته و در مصر بدون تاریخ چاپ شده است. و از آثار اوست «فتح القدیر»در شرح هدایة در هشت جلد در فقه حنفی و در مصادر پیشین که ترجمه نسفی آمده، شرح زندگانی او نیز وارد شده است.

5 - البیاضی، کمال الدین احمد بن حسن رومی حنفی

وی از علمای قرن یازدهم است و در خانواده علم و قضا چشم به جهان گشوده و از والد خود و دانشمند دیگری به نام منقاری علم آموخته، در سال 1077، قضاوت حلب و در سال 1083 قضاوت مکه را بر عهده داشت و از آثار اوست، «اشارات المرام من عبارات الامام »که با مقدمه محمد زاهد کوثری و تحقیق یوسف عبد الرزاق، در سال 1368 چاپ و منتشر شده است.

پی نوشت ها:

1 و 2 - بزدوی، اصول الدین، ص 28 و 156.

3 - بزدوی:اصول دین، ص 301.

4 - مقدمه اصول دین، به نقل از طبقات حنفیه.

5 - مقدمه اصول دین نگارش بزدوی/1 - 3.

6 - در کتابهای «الجواهر المضیئة »2/189 و«الاعلام »خیر الدین زرکلی، 7/341 و«ریحانة الادب »6/174، ترجمه او آمده است.