شهیدان راه فضیلت ، به جاذبه طعم شیرین زندگی در دنیا گرفتار نشدند و با دیدی بلند و عارفانه ، آن را گذرگاهی کوتاه و فریبنده دانستند که بسی عابران ، غافلگیرانه در چاه دلبستگی به آن فرورفته ، هلاک شدند.
ولادت
جوانمرد فاضل ، شهید والا مقام هاشمی نژاد، مظهر خوبیها، قهرمان صحنه ها و جلوه فریادها بود. و ایمان و عشق به ارزشها وجودش تجسم داشت . وی در سال 1311 شمسی در خانواده ای مذهبی در یکی از روستاهای بهشهر چشم به جهان گشود. پدر و مادر که دوست داشتند فرزندشان با تربیت صحیح بزرگ شود، با وجود کارهای طاقت فرسای زندگی از رشد معنوی سید عبدالکریم غافل نبودند.
آنان می خواستند از عطر گلی که در بوستان محبت آن دو، پرورش می یابد، فضای زندگی مسلمین معطر شود در دوران کودکی و نوجوانی در دبستان و چه پس از آن ، هر کس رفتار او را می دید آینده درخشان وی را پیش بینی می کرد.
در مکتب حوزه
سید عبدالکریم در مسیر شناخت خویش در چهاردهمین بهار زندگی دوست داشت بداند انتهای مسیرش کجاست ؟ و در چه راهی گام بر می دارد؟ تا اینکه سرانجام در میدان جاذبه حوزه های علوم اسلامی قرار گرفت و حوزه علمیه آیة الله کوهستانی در 6 کیلومتری بهشهر پذیرای این جوان با اخلاص گشت و در آنجا مشغول تحصیل و پیمودن قله های رفیع علم و معنویت گردید. یکی از اعضای خانواده آیة الله کوهستانی شبی برای نماز شب در دل تاریکی از خواب سنگین سحرگاهی بیدار شد، روشنایی چراغ در داخل حجره ای توجه اش را جلب نمود. نزدیکتر شد صدای ضجه و ناله ای بسان زنبوران عسل از حجره سید عبدالکریم بلند بود. جوان عارف در آن ظلمت شب ، سربندگی و اطاعت بر آستانه جلال حق گذاشته و با نوای دلنواز و دلنشین العفو، سکوت شب را می شکست (1) با این معنویت شوق هجرت به قم ، چون کوثری شیرین ، جان هاشمی نژاد را مشتعل ساخت . با آمدن به شهر حضرت معصومه علیه السلام ، بنابر توصیه استادش با شیخ علی کاشانی آشنا شد کسی که همه او را معجونی از اشکالهای خالصانه و راءفت های پدرانه و تهجدهای شبانه می شناختند. همین آشنایی و ارتباط نزدیک با آن مردم عارف و خداترس ، توفیق ملاقات با امام زمان (عج ) را نصیب هاشمی نژاد ساخت .(2)
جوان مهاجر بهشهری هر روز با جدیت مضاعف درخت علمش تنومند می گردید تا اینکه در درس مجتهد پرور بزرگانی چون امام خمینی (ره ) و مرحوم آیة الله بروجردی شرکت جست . درس خارج اصول فقه حضرت امام و خارج فقه حضرت آیة الله بروجردی دو چشمه زلال بود که کامش را سیراب می کرد. پای این محقق جوان به درس استادی چون امام خمینی باز شده بود که فقط قواعد و فرمولهای اصولی درس او نبود. دریای بیکرانی بود که گوهرهای نایاب فراوان داشت . فصل جدید زندگی ستاره بهشهری آغاز شده بود. او امام را خورشیدی می دانست که از تابش نورش هماره جان می گرفت و به او عشق می ورزید.
شروع مبارزات
زندگی هاشمی نژاد هماره تواءم با مبارزه علیه ظلم و ستم بوده است . در 14 سالگی شهامتش او را وادار به سخن علیه رژیم بیدادگر کرد. او گفت : ((روزی خواهد آمد که ما این رژیم را سرنگون خواهیم کرد.))(3) باتصویب لایحه انجمنهای ایلاتی و ولایتی و طرح انقلاب به اصطلاح سفید شاه ، مبارزه روحانیت به رهبری امام خمینی (ره ) اوج گرفت و هاشمی نژاد نیز مبارزه سیاسی اش را با سخنرانیهای افشاگرانه تشدید نمود. تا اینکه در نیمه شب 15 خرداد 1342 امام خمینی این رهبر همیشه بیدار به همراه 40 تن از یاران از جمله هاشمی نژاد دستگیر و روانه زندان شد.(4)
مبارزه خستگی ناپذیر در مدت مبارزه اش علیه شاه چهار بار دیگر روانه زندان شد. دومین بار زمانی بود که وی جهت سخنرانی در خیابان نواب صفوی ((پایین خیابان )) در مسجد فیل در یکی از مناطق محروم مشهد دعوت به عمل آمد. وی هنگام سخنرانی با سینه ای پرتب و طوفان ، پتک فریاد را بر فرق رژیم تبهکار می کوبید و فریادش گرمابخش دلهای خسته بود. سید با اطلاع از آمدن ساواک به مسجد، با صدایی رسا، بانگ برآورد:
((اگر بنای سرکوبی و ایجاد ترس و قانون جنگل به رخ مردم کشیدن را ندارید می توانستید در منزل یا پیش از منبر احضارم کنید.))(5)
فریاد فضیلت هاشمی نژاد وقتی در مشهد ممنوع المنبر شد، به دعوت مردم اصفهان به مدت 10 شب در مسجد سید اصفهان به افشاگری ماهیت رژیم شاه پرداخت . تا اینکه برای سومین بار دستگیر و به زندان عمومی منتقل شد.(6)
در سال 1353 وقتی طلاب به یاد شهدای فاجعه نیمه خرداد 42 در مدرسه فیضیه گرد آمده بودند، مورد هجوم کماندوهای ساواک قرار گرفتند و عده ای شهید و مجروح شدند به همین بهانه مجاهد نستوه ، مبارزه اش را شدت بخشید و با جلب رضایت اساتید حوزه مشهد روز شنبه 24/3/1353 راهپیمای باشکوهی در خیابانهای مشهد به راه انداخت . رژیم ، هاشمی نژاد را که مرکز ثقل مبارزه و محرک اصلی این راهپیمایی می دانست برای چهارمین بار دستگیر و روانه زندان کردند. در سال 1357 که هنوز شعله انقلاب روشن نشده بود، مبارزات و خدمات بی شائبه و مجاهدتهای مخلصانه آن بزرگوار مورد تقدیر و تشکر حضرت امام خمینی واقع شد. آن حضرت در نامه ای خطاب به وی فرمود: ((من چشمم به افرادی چون شما روشن است .))(7)در ادامه مبارزه ، مردم مشهد صبح یک روز، با بیرون آمدن از منازل ، اطلاعیه ای را به امضای صریح سه تن از علمای شهر یعنی حضرت آیة الله خامنه ای ، هاشمی نژاد، و واعظ طبسی بر در و دیوار شهر دیدند که در آن به شاه حمله مستقیم شده بود رژیم در برابر این اطلاعیه چاره ای جز حبس هاشمی نژاد نداشت .(8)
بدین ترتیب مجاهد قهرمان برای پنجمین بار در اسارت رژیم قرار گرفت .
تاءلیفات
در زمانی که در حوزه های آشنایان به قلم اندک بودند استاد هاشمی نژاد اهمیت اسلحه ای که قرآن بنام آن قسم یاد کرده را خوب شناخت او معتقد بود این اسلحه باید در دست دلسوختگان قرار گیرد.
1. دکتر و پیر: در سال 1337 در بیست و شش سالگی ، مبارزه اش را علیه فرهنگ منحط غربی شروع کرد و اولین اثر قلمی خود را تحت عنوان ((دکتر و پیر)) هنر موازنه با شیوه ای نو و جذاب برای جامعه آن روز به سبک داستانی عرضه داشت . این سبک نگارش ، جاذبه خاصی برای خوانندگان کتاب پدید آورد. داستان این کتاب بین چند نفر مسافر در قطار شروع می شود که در لابلای بحث به میان ارزشهای اسلامی و دفاع از قوانین جاودانه اسلام می پردازد.
2. مشکلات مذهبی روز: بعضی موضوعات این کتاب عبارتند از: حکومت جهانی امام زمان ، طول عمر آن حضرت از نظر زیست شناسی و پزشکی ، مشکل پیری ، چگونه امام زمان بر جهان غلبه می کند، انتظار فرج یعنی چه ، در حکومت امام چه کسانی محکوم به مرگ می شوند، کتاب جدید چیست .
3. درسی که حسین به انسانها آموخت : در این کتاب نهضت مقدس امام حسین علیه السلام و جوانب مختلف آن بررسی شده است .
4. پاسخ به مشکلات جوانان : این کتاب حاوی مجموعه پاسخهایی است که در موضوعات مختلف علمی و دینی در جلسات کانون بحث و اقتصاد دینی به انبوه جوانان داده است .
5. اصول پنجگانه اعتقادی .
6.راه سوم بین کمونیزم و سرمایه داری : این کتاب تحت سه عنوان کلی سرمایه داری و انتقاد به روش آن ، کمونیزم و انتقادات وارده بر آن و موضع اسلام ، اختلافات طبقاتی را مورد بحث قرار داده است .
7. ضرورت تشکیلات : که در مورد ضرورت و نقش تشکیلات در پیشبرد اهداف انقلاب و نظام جمهوری اسلامی بحث شده است .
مبارزه با جهل و مادیات ، قرآن و کتابهای دیگر آسمانی ، رهبران راستین ، مسائل عصر ما، ولایت فقیه ، زهرا مکتب مقاومت ، رسالت انقلابی امام حسین ، تقریرات اصول آیة الله شیخ علی کاشانی ، غروب آفتاب اندلس و مشکلات جنبی و چاره آن در اسلام ده عنوان دیگر از تاءلیفات استاد هاشمی نژاد است که از خود به یادگار گذاشته است .
کانون بحث
مشعلدار فضیلت با طرحهای جوان پسند، تلاش کوردلان را در خاموش کردن شعله هدایت عقیم گذاشت پایگاهی تاءسیس کرد که بتواند ابهامات نسل جوان را پاسخ دهد با تجربه در موفقیت خود با توکل به خدا و همکاری دوستان ((کانون بحث و انتقاد دینی را به راه انداخت .)) خود در این باره می گوید:
((پس از رفتن به مشهد عمده کار من تدریس و یک سری جلسات بحث آزادی برای قشر دانشجو و دانش آموز بود این جلسات که به کمک بعضی از دوستان به راه انداختیم ادامه داشت و بسیار موفقیت آمیز بود تا اینکه ساواک ما را از شرکت در بحث آزاد منع کرد.))
محل فعلی کانون میدان صاحب الزمان مشهد است که قبلا بهائیان سکونت و فعالیت داشتند.
مناظره
استاد فرزانه به تناسب هر صحنه ، هنر خاصی را در مبارزه حق طلبانه به خدمت می گرفت . مناظرات هاشمی نژاد از قدرت بیان و قوت استدلال وی در برابر کج فهمان و منحرفان حکایت داشت و چون نوری شبکوران را به وحشت می انداخت او در فاصله سالهای 56 - 1354 در زندان مشهد برخوردهای زیادی با گروههای سیاسی داشت خود وی فضای زندان را اینگونه ترسیم می کند: زندان بهترین فرصت برای شناخت گروهها و افکار آنان بود... در آن فضای برخورد افکار هوشیار کسانی بودند که در دام صیادان سیاسی گرفتار نیایند. گروهک پیکار و از جمله آن گروهها بود. وقتی به آنها پیشنهاد بحث و مناظره دادم چون مرا طلبه ای بی سواد می دانستند ابتدا قبول نمی کردند وقتی موافقت کردند و یکی دو بار با آنها جلسه مناظره در مسائل اقتصادی گذاشتیم شکست خوردند و برای دفعات بعد عقب نشینی کردند به آنها پیغام دادم شما که اعتقاد به علمی بودن ایدئولوژی تان دارید و ما را مرتجع و کهنه پرست می دانید پس چرا از مناظره وحشت دارید؟ بیایید و ساعتی را کنار هم بحث کنیم ، اما قبول نکردند!
حدیث نفاق
مبارزه فکری با منافقان ، بخشی از زندگی آن جوانمرد را شامل می شد استاد در بخشی خاطراتش می گوید: در زندان برخورد با گروههای چون طوفان ، مجاهدین خلق ، (منافقین )، چریکهای فدایی خلق ، پیکاریها و حزب توده داشتم پیکاریها کسانی بودند که تازه از مجاهدین خلق منشعب شده بودند و با عقیده مارکسیستها رابطه گرمی نبود. فقط در حد سلام کردن در راهرو بود بطوریکه غذا خوردن ، ورزش کردن مذهبیون از مارکسیستها جدا بود بنده از مجاهدین خلق شناختی نداشتم و نوشته هایشان را نخوانده بودم . آنها با برخوردهای منافقانه سعی می کردند چیزهایی که بچه مسلمانها با آنها حساسیت داشتند رعایت کنند این باعث شده بود برخورد حادی بر آنها نداشته باشیم اما پس از انقلاب ، نظر بنده در مورد آنها عوض شد و با منافقین به شدت برخورد کردم .
دو نفر از رهبران سازمان که نزد بنده این مسئله را به عنوان گله مطرح کردند به آنها گفتم : تا قبل از سال 1354 و آمدنم به زندان موضع شما مورد قبول بود، پس از اینکه گروه پیکار از سازمان جدا شده عده ای از شما با اظهار تنفر از خیانت پیکاریها آن را به حساب ایدئولوژی غلط مارکسیستی آنها گذاشتند که موضع گیری آن موقع شما مورد تاءیید بنده قرار گرفت اما وضع فعلی سازمان غیر از حرفهایی است که در زندان می زد الان در اجتماع ندای وحدت با مارکسیستها را سر می دهید استاد هاشمی نژاد در ادامه از موضع گیری آنان بعد از انقلاب می گوید: آنطوری که تاریخ کشورمان نشان می دهد پس از پیروزی انقلاب ، موضع و خط آنها درست خلاف خط امام بوده است با مقایسه ای بین موضع گیری آمریکا و منافقین نسبت به انقلاب ما هماهنگی زیادی در این زمینه بین آمریکا و این سازمان وجود داشته است . موضع گیری آنها در استقرار جمهوری اسلامی ، در رابطه با مجلس خبرگان و تضعیف آن و قانون اساسی ، منفی بوده و هماهنگی کاملی بین این سازمان روزنامه های ضد انقلابی چون آیندگان پیغام امروز و... داشته است و این برای یک سازمان انقلابی ! که خود را ضد امپریالیست ! نیز می داند، بسیار غیر منطقی است ، که بر خلاف شعارش دقیقا در خط آمریکا حرکت کند.
این اواخر که سعادتی (عضو منافقین ) را به جرم جاسوسی برای شوروی که محاکمه می کردند، مجاهدین خلق می گفتند: چطور می شود ما از یک طرف متهم به جاسوسی برای شوروی باشیم و از طرف دیگر ما را به عنوان شرکت در کودتای آمریکایی متهم کنند؟ و ما آیا آمریکایی هستیم و یا طرفدار شوروی ؟ جوابش این است آقایان از نظر زیربنای فکری و خط فکری مارکسیسم را پذیرفته اند و طرفدار شرق اند ولی عمل کرد مرحله ای آنها در خطر آمریکاست .))
نوبت شهادت
با پیروزی رزمندگان و شکست حصر آبادان ، در آستانه برگزاری سومین انتخابات ریاست جمهوری (10 مهر 1360) تضعیف روحیه مردم ، ماءموریت جدید منافقان بود. بدین منظور ترور شخصیت بزرگ هاشمی نژاد در دستور کارشان قرار گرفت . ((دو روز قبل از عملیات یعنی پنجم مهرماه 1360 طی تماس تلفنی او را تهدید به مرگ کردند مجاهد عارف با این زنگ تلفن به یاد رؤ یای چند روز پیش افتاد. ((با نزدیک شدن شعله های آتش به امام خمینی ، تلاش سید برای خاموشی آتش فایده نبخشید تمام لباسهای امام سوخت ولی امام سالم ماند. او با تعبیری عاشقانه گفت : همه یاران امام چون لباس اویند و شهید خواهند شد که با خواست خدا، من هم از شهدا خواهم بود. اما خورشید وجود امام عزیز همچنان می تابد.))(9) او که عاشق شهادت بود، وعده امام خمینی که ((من با اجل طبیعی از دنیا می روم توبه فکر خودت باش )) را لحظه ای بیاد آورد. و در انتظار شهادت روز شماری می کرد. رؤ یای یار وفادارش واعظ طبسی نیز بر شهادت وی گواه بود. وی در عالم خواب می بیند: شهید مظلوم بهشتی وارد مشهد شد. و در صحن امام نشست و با آقای طبسی وارد شد تا با او به عنوان مهمان صحبت کند، ناگاه شهید بهشتی جلو آمد و گفت : شما فعلا تشریف داشته باشید. با شما فعلا کاری نداریم ، بلکه با آقای هاشمی نژاد کمی کار خصوصی داریم .))(10)
هاشمی نژاد شیدای جواد الائمه علیه السلام بود و به آن حضرت چون دیگر امامان عشق می ورزید. یکی از بستگان بسیار نزدیک هاشمی نژاد، پس از شهادت او در عالم خواب ، خود را بالای قبر شهید در حرم رساند. اما با قبر خالی شهید مواجه گردید، با جستجوی فراوان او را، داخل ضریح امام رضا علیه السلام دید که نشسته است . خطاب به شهید گفت : شما که در دنیا با همه لیاقتها، پست های پیشنهاد شده از سوی امام خمینی را قبول نکردید. حالا در ضریح به چه کاری اشتغال دارید؟ سرش را بالا آورد و گفت داخل قبر جایم خیلی تنگ بود. اینجا آمده ام و مسئولیت تنظیم ملاقاتهای امام جواد علیه السلام را قبول کرده ام . (11) جوانمرد فاضل و دانشمند در روز شهادت امام جواد علیه السلام راس ساعت 7 صبح به مکان حزب جمهوری اسلامی آمد. یکی از اعضای منافقین به بهانه خرید کتاب و پوستر با نارنجک به سالن حزب رفت و در آنجا مخفی شد. وقتی راءس ساعت 8 صبح کلاس پایان گرفت ، منافق سیه روز، خود را به جوانمرد فاضل رساند. او را در بغل گرفت و نارنجک را در جلوی شکم آن عاشق شهادت منفجر کرد.
انفجاری که روح بلندش را از قفس تن پرواز داد و فریاد رسوایی شب پرستان و طلوع خورشیدی دوباره را در آسمان شهر نوید داد فریاد رستگاری از ماءذنه شهادت برخاست و هاشمی نژاد را به مهمانی جدش رسول خدا برد و با اتصال به اقیانوس جاوید و بیکران روحش را از کوثر کمال سیراب ساخت . یادش گرامی باد.
در پرتو کلام آفتاب
کلام امام خمینی در غم شهید هاشمی نژاد نوری بود که بر قلبها تابیدن گرفت ، آن حضرت دو ساعت پس از شهادت سید فرمود: ((در روز شهادت امام جواد علیه السلام یکی از فرزندان و تبار آن خانواده به شهادت رسید. من از نزدیک با او و خصال و تعهدش آشنا بودم و آن را لمس کرده بودم و مراتب فضل و مجاهدات او بر اشخاص آشنا پوشیده نیست ))... امروز در روز شهادت سلف صالح ، این خلف صالح و متعهد از دست ما گرفته شد... اسلام از این شهدا و بالاترین شهید را در راه هدف تقدیم کرده است .(12)
آیة الله خامنه ای از یاران و همرزمان نزدیک آن شهید، در مقام او چنین می فرماید: ((مسئولیت سنگین خود را از سال 41 تا دیروز صبح یعنی در طول 19 سال به خوبی انجام داد و دیروز هم با کمال سربلندی و سرافرازی به لقاءالله پیوست و به شهادت رسید... احساس می کنم برادر عزیز و گرانبهایی که قلبا و روحا به او خیلی متکی بودم و همواره به او دلخوش و امیدوار بودم از دست داده ام ... خدایش رحمت کند و به ملت در مقابل از دست دادن این گوهر گرانبها عطیه ارزنده ای عطا نماید: خداوند این خسارت را خود جبران کند.))(13)
پینوشتها:
1- پرواز روح ، سید حسن ابطحی ، ص 172.
2- ملاقات با امام زمان ، سید حسن ابطحی ، ص 41.
3- سید جواد هاشمی نژاد به نقل از یکی از اهالی بهشهر.
4- فراگیری اخلاق و زندگی ، ص 18.
5- ویژنامه جوانمرد فاضل ، ص 7.
6- فراگیری اخلاق و زندگی ، ص 13.
7- ویژنامه جوانمرد فاضل ، ص 9.
8- فراگیری اخلاق و زندگی ، ص 7.
9- در گفتگو با سید جواد هاشمی نژاد.
10- ویژنامه جوانمرد فاضل ، ص 11.
11- سید احمد هاشمی نژاد به نقل از ناقل .
12- روزنامه جمهوری اسلامی ، 8/7/1360.
13- مقام شهید، ص 21.